Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxxiiij. Capittel.

1. De Heere heet Mose twee andere tafelen maken, ende alleene op den berch komen, 4. Mose roept hem aen, ende biddet hy wille met hen trecken: 10. de Heere maeckt een verbont met Israel, ende vernieuwet hem sommige settingen, 28. Mose schrijft de tafelen, 29. koemt van den berghe met glinsteriger huyt, 33 ende met den verschrickten volcke, met verhulleden aenghesichte spreken.

A.1

ENde de Heere sprack tot Mose: ^a Houwet dy twee steenen tafelen, als de eerste waren, dat ick de woorden daerop schrijue, ⁺ die in den eersten tafelen waren, die du ghebroken hebst:

a Deut. 10.a.1.

+ Twee steenen tafelen richtet Mose wederom toe.

2

Ende zijt morghen bereyt, dat du vroech op den Berg Sinai klimmest, ende aldaer tot my tredes op des berges toppe.

3

Ende laet niemant met dy opklimmen, dat daer niemant ghesien worde om den gantschen berghe: oock en laet geen schaep ofte runt weyden, teghen desen berghe ouer.

4

Ende Mose hieuw twee steenen tafelen, als de eerste waren, ende stont des morgens vroech op, ende klam op den berch Sinai, als hem de Heere gheboden hadde, ende nam de twee steenen tafelen in zijn hant.

5

Doe quam de Heere neder in eener wolcken, ende tradt aldaerselfs by hem, ende ^b predickte van des Heeren naem.

b Mose beschrijft hier dese heymelicheit, dat Christus de Heere zy, die voor hen (dat is) voor den volcke des gesettes, soude voor henen gaen, ende prediken dat de gantsche werelt schuldich zy, ende alleen wt genaden, ende niet met verdiensten en moeten salich worden.

6

Ende doe de Heere voor synen aenghesichte voorby ginck, riep hy: Heere, Heere God, barmhertich ende genadich, ende lanckmoedich, ende van grooter ghenade ende trouwe.

7

^c Die du bewijst ghenade in duysent leden, ende vergheefst de misdaet, ouertredinge ende sonde, ^d† ende voor welcken niemant ontschuldich is: die du de misdaet der vaderen te huys soeckest, op [de] kinderen ende kindskinderen tot in het derde ende vierde lidt.

c Iere. 32.b.18. Deut. 5.a.9 Psalm. 143.a.2.

d† and. doch laet hyse geens weechs onghestraft

8

Ende Moses neychde hem haestighen totter Aerde, ende badt hem aen,

9

Ende sprack: Hebbe ick Heere ghenade voor dynen ooghen gheuonden, so ga de Heere met ons: want het is een hardneckich volck, dat du onser misdaet ende sonde ghenadich zijst, ⁺ ende latest ons dijn erue zijn.

+ Gods verbont met Israel.

B.10

Ende hy sprack: ^e Siet, ick wil een verbondt maken voor allen dynen volcke, ^f ende wil wonder doen, dierghelijcken niet gheschapen zijn in allen landen, ende onder allen volcken: ende alle het volck, daer du onder bist, sal sien des Heeren werck: want het sal wonderbaerlick zijn, dat ick met dy doen sal.

e Deut. 5.a.2.

f Iere. 32.c.21. Iosua. 3.b.16. ende 6.c.20. ende 10.b.13

11

Houdt, wat ick dy heden ghebiede: Siet, ick wil voor dy wtstooten, de Amoriters, Cananiters, Hethiters, Pheresiters, Heuiters, ende Iebusiters.

12

^g Hoedt dy, dat du niet een verbondt makest, met den inwooneren des landes, daer du in komest, dat sy dy niet een ^h† erghernisse onder dy worden:

g Exod. 23.d.32. Num. 34.f.51. Deut. 7.a.3 1.Reg. 11.a.2

h† anders, aenstoot

13

Maer hare Altaren saltu ⁱ omstorten, ende hare afgoden verbreken, ende hare ^k hagen wtroeyen.

i Ofte, omrijten

k ofte, lustwouden

14

(Want du salt gheenen anderen God aenbidden, want de Heere heet een ^l ijuerer, daerom dat hy een ^m ijuerich Gods is.)

l oft, Ialouser

m ofte, ialours

15

ⁿ Op dat, waer du een verbont met den inwooneren des landts makest, ende wanneer sy haren Goden nahoereren, ende offeren haren Goden, ^o dat sy dy niet ^p laden, ende du van haren offer etest:

n Exod. 23.d.33. Deut. 7.a.4

o Num. 25.a.2.

p ofte, te gast opnemen anders, nooden,

16

^q Ende nemest dyne soons, hare dochteren tot wijuen, ende deselue dan haren Goden na hoereren, ende maken dyne soons, oock haren Goden na te hoereren.

q 1.Reg. 11.a.2.

17

Du salt dy gheene ghegoten Goden maken.

18

^r Het feest der ongheheuelden brooden saltu houden: ⁺ seuen dagen saltu ^s ongheheuelt broodt eten (als ick dy gheboden hebbe) om der tijdt der maent Abib: want in der maent Abib, bistu wt Egypten ghetoghen. ⁺

r Exod. 12.b.14. ende 23.b.15.

+ Ongheheuelt broodt.

s of onghedeesemt

+ Eerstgeboorte

19

^t Alles wat syner moeder allereerst breect, is myne: wat een manneken zijn sal, in dynen vee, dat syne moeder breeckt, het zijn ossen ofte schapen.

t Exo. 13.a.2.b.12. ende 22.c.29 Num. 18.b.15. Hesek. 44.d.30. Luc. 2.c.23.

C.20

Nu den eerstlinc des esels, saltu met een schaep lossen: waer du hem ooc niet en lossest, so breect hem het ghenecke: alle eerstgheboorte dyner sonen saltu lossen: ^u ende daer niemandt voor my ledich en verschijne.

u Exod. 22.b.15 Deut. 16.b.16. Syrach. 35.a.6.

21

^x Ses daghen saltu arbeyden, ⁺ aen den seuenden daghe saltu vieren, beyde met ploegen ende met oogsten.

x Exod. 20.a.9. ende 23.b.12 ende 31.b.14 ende 35.a.2. Leuit. 23.a.3

+ Vierdach.

22

^y Het feest der weken saltu houden, met den eerstlingen der terwenoogste, ende het feest der insamelinghe, wanneer het iaer om is.

y Exod. 23.b.16

23

^z Drymael int iaer, sal alle mans naem verschijnen voor den Heerschapper, den Heere ende God Israel.

z Exod. 23.b.17. Deut. 16.b.16.

24

Wanneer ick de Heyden voor dy wtstooten, ende dyne ^* lantpalen verwijden sal, so sal niemant dynes landts begeeren, dewijle du henen op gaest, drymael in den iare te verschijnen voor den Heere dynen God.

* Ofte, grentzen

25

^a Du salt het bloet mynes offers, niet offeren op den ^* geheuelden broode, ende het offer des Paeschfeests, sal de nacht ouer niet blijuen, tot aen den morghen.

a Exod. 23.b.18.

* Hier merck dat Christus bloedt niet beneuen ofte by hem en lijdt eyghen menschen leere ende wercken, Matth. 16.a.6.

26

^b De eerstlinghen van den eersten vruchten dynes ackers, saltu in het huys des Heeren dynes Gods brenghen: ^c du en salt het bocxken niet koken, wanner het noch aen syner moeder melck is.

b Exod. 23.b.19 Deut. 26.a.2. Prou. 3.a.9

c Deut. 14.c.21.

27

Ende de Heere sprack tot Mose: Schrijft dese woorden: want na desen woorden hebbe ick met dy, ende met Israel een verbont gemaeckt:

28

^d Ende hy was daer by den Heere veertich dagen ende veertich nachten, ende att geen broot, ende dranck geen water: ^e ende hy schreef op de tafelen sulck verbont, de thien woorden.

d Exod. 24.b.18. Deut. 9.a.9.b.18

e Deut. 4.b.13. ende 10.a.4.

[fol. 31v]

29

Doe nu Mose van den berghe Sinai ginck, ⁺ hadde hy de twee tafelen des ghetuyghenisses in syner hant, ende en wiste niet, dat de huyt synes aenghesichts glinsterde, daeruan dat hy met hem ghesproken hadde.

+ Mose aenghesichte blincket.

D.30

Ende doe Aaron ende alle kinderen Israel saghen, dat de huydt synes aenghesichts glinsterde, vreesden sy hen tot hem te naken.

31

Doe riep hen Mose: ende sy wenden hen tot hem, beyde Aaron ende alle ouersten der menichte, ende hy sprack met hen:

32

Daerna naerderden hen alle de kinderen Israels tot hem, ende hy geboot hen alles, wat de Heere met hem ghesproken hadde, op den berghe Sinai.

33

^f Ende wanneer hy sulcks al met hen sprack, leyde hy een decksel op zijn aenghesicht.

f 2.Corint. 3.b.13.

34

Ende wanneer hy in ginck voor den Heere, met hem te spreken, nam hy het decksel af, tot dat hy wederom wt ginck: ende wanneer hy wt quam, ende sprack met den kinderen Israel, wat hem gheboden was,

35

So saghen dan de kinderen Israel zijn aengesichte aen, hoe dat zijn aenghesichte glinsterde: so leyde hy het decksel wederom op zijn aenghesichte, tot dat hy wederom henen ginck, met hem te spreken.