Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxij.Capittel.

1. Uan diefte, 5. veltschade, 7. bewaerden, 9. onrecht, 10. vertrouden, 14. geleenden ende ghehuerden vee, 16. ionckfrouwen ofte maechden schendighen, 18. toouerie, 19. veebuggerie, 20. afgoderie, 21. ellendigen verschoonen, 25. leenen, 26. verpanden, 28. misgunste ende achterclap der ouerheyt, 29. Gods offeren, 31. ende heylighen wandel.

A.1

VVanneer yemant eenen osse oft schaep steelt, ⁺ ende slachtet, oft verkoopt het, ^a die sal vijf ossen voor eenen osse weder geuen, ^b ende vier schapen voor een schaep.

+ Straffe der dieuerie.

a Prou. 6.d.30

b 2.Sam. 12.a.6

2

Wanneer een dief gegrepen wort, om dat hy inbreect, ende wort daerouer gheslaghen, dat hy sterft, so en salmen nochtans gheen bloetgherichte ouer ^c den ghenen laten gaen.

c dat is ouer den ghenen dien gheslagen heeft etc.

3

Is nochtans de ^d sonne ouer hem opgegaen, so salmen het bloetgherichte ouer hem laten gaen. Een dief die sal weder vernoegen: heeft hy niet, so salmen hem vercoopen voor syne dieuerie.

d Dat is, isset schoon dach

4

Vintmen dannoch by hem de dieuerie leuendich, het zy osse, ezel, oft schaep, so sal hijt dobbel weder gheuen.

5

Wanneer yemant eenen acker oft wijnberch beschadicht, ⁺ dat hy zijn vee laet schade doen, in eenes anderen acker, die salt vanden besten op synen acker ende wijnberghe weder vernoeghen.

+ Veltschade.

6

^e Wanneer een vyer wtkoemt, ende koemt in de doornen, ende verbrant de ^f garuen, oft het koren dat noch staet, oft den acker, so sal hy het weder vernoeghen, die dat vyer aenghesteken heeft.

e 2.Sam. 14.d.30

f of, maey hoopen of schoouen

7

^g Wanneer yemant synen naesten gelt oft ^* vaten te bewaren doet, ende het wort denseluen wt synen huyse ghestolen, vindet men den dief, so sal hy dat dobbel weder gheuen.

g 2.Mach. 1.b.19

* anders, tuych

8

En vindet men daerenteghen den dief niet, so salmen den huysweert voor de ^h Goden brengen, oft hy niet syne hant aen synes naesten haue geleyt en heeft.

h Goden heeten de richters, daerom dat sy aen Godes stede, nae Godes gesette ende woorde, niet na haren eygen goetduncken richten ende regeeren moesten, als Christus betuycht Ioan. 10.d.34 Psalm. 82.a.5

9

Ist dat eener den anderen beschuldicht om eenigerley ^i† onrecht, het zy om osse, ofte ezel, ofte schaep, oft kleederen, oft allerley dat verloren is, so sullen allebeyder saken voor de Goden komen: welcken de Goden verdoemen, die salt dobbel synen naesten weder gheuen.

i† anders, ouertredinghe

B.10

Wanneer yemant synen naesten eenen ezel ofte osse oft schaep, ⁺ oft eenich vee te bewaren doet, ende sterftet hem af, oft wort verseericht, oft wort hem wech gedreuen dat het niemant en siet.

+ Onrecht.

11

So salmen het onder hen op eenen eedt by den Heere laten komen, ⁺ oft hy niet en heeft zijn hant aen zijns naesten haue geleyt: ende de heere des goets salt ^k† aennemen, dat het de andere niet en derf betalen.

+ Vertrouwt vee

k† and. den eedt aennemen.

12

^l Steelt het hem daerenteghen een dief, so sal hy het synen heere weder vernoeghen.

l Gene. 31.d.38.

13

Wort het hem verscheurt, so sal hy ghetuygenisse daer van brenghen, ende niet betalen.

14

Wanneer yemant van synen naesten wat leent, ⁺ ende het wort beschadicht, oft sterft, dat zijn heere daer niet by en is, so sal hijt hem weder vernoegen.

+ Geleendt ende geheurt vee.

15

Is daerentegen zijn heere daer by, so en sal hy hem niet wedergelden, de wijle hy het voor zijn ghelt ghehuert heeft.

16

^m Wanneer yemandt een ^n† maecht becout, ⁺ die noch niet vertrout en is, ende beslaeptse, die sal haer geuen haer bruytschat, ende haer ten wijue hebben.

m Gene. 34.a.2 Deut. 22.c.28.

n† an. ionckfrouwe ouerredet,

+ Ionckfrouwen krencken.

17

Weygert hem daerentegen haer vader, haer hem te gheuen, so sal hy daer ghelt henen weghen, so vele eener maecht ten bruydtschatte behoort. ⁺

+ Toouerschen.

18

^o De toouerersschen en saltu niet laten leuen.

o 1.Sam. 28.a.3

19

^p Wie een vee beslaept, die sal des doodts steruen.

p Leuit. 18.c.23 ende 20.b.15 Deut. 27.c.21.

[fol. 27r]

C.20

Wie den Goden offert, behaluen den Heere alleene, die zy verbannet.

21

^q De vreemdelinghen en saltu niet schenden, ⁺ noch onderdrucken: want ghy zijt oock vreemdelinghen in Egyptenlande gheweest.

q Leuit. 19.d.33 ende 23.a.9 Zazach. 7.b.10.

+ Vreemdelinge verschoonen.

22

^r Ghy en sult gheen weduwen ende weesen ^* beleedighen. ⁺

r Iob. 24.a.3 Zach. 7.b.10

* benauwen, verdrucken, verdriet aen doen

+ Weduwen ende weesen.

23

Want so du haer beleedichst, so sullen sy tot my roepen, ende ick sal haer roepen verhooren.

24

So sal mynen thoorne ^s vergrimmen, dat ick v met den sweerde doode, ende uwe wijuen weduwen, ende uwe kinderen tot weesen worden.

s ofte, woedichlick aengaen,

25

^t Wanneer du ghelt leenest mynen volcke, dat arm is by dy, so en saltu hen niet tot schade dringen, ende gheenen woecker op hen drijuen.

t Leuit. 25.d.35 Deut. 23.b.19 Hesek. 22.b.12

26

^u Wanneer du van dynen naesten een kleedt te pande nemest, so saltu het hem weder geuen, eer de sonne ondergaet:

u Deut. 24.a.6

27

Want zijn kleedt is zijn eenighe decksel syner huyt, daer hy in slaept: wanneer hy dan tot my sal roepen, so sal ick hem verhooren, want ick ben ghenadich.

28

Den Goden en saltu niet vloecken: ^x ende den Ouersten in dynen volcke en saltu niet lasteren.

x 2.Sam. 16.a.6 Act. 23.a.5

29

Dyne ^y vulle ende tranen, en saltu niet vertrecken: ^z dynen eersten sone, saltu my gheuen.

y dat is, most, ende olye die met menichte als met tranen in de stande koemt: ande. duyden, vulle, alle harde vruchten, als korne, gersten, appelen, peren, daermen spijse van maeckt, tranen, alle weecke vruchten, daer men sap ende dranc van maeckt, als daer zijn wijndruyuen, oly, etcet.

z Exod. 13.a.2 b.12

D.30

So saltu oock doen, met dynen ossen ende schapen: ^a seuen dagen laet het by syner moeder, aen den achtsten daghe saltu het my gheuen.

a Exod. 23.b.19

31

Ghy sullet heylige lieden voor my zijn: ^b daerom en sult ghy geen vleesch eten dat op den velden vanden ghedierten verscheurt is, maer voor de honden worpen.

b Leuit. 23.a.8 Hesek. 44.d.31