Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xvi.Capittel.

1. Het volck so het inder woestijne spijse haluen murmureert, 6. wort van Mose ende Aaron ghestraft, 10. de Heere laet hem hooren wt der wolcke, 13, Beschict hen quackelen, 14. ende Man, op bestemde mate, wijse ende tijt, 20. daer sy hen aen vergrijpen, te samelen ende te houden, 22. ende heylicht met daet ende beuele synen Rustdach, 28. des volckes onghehoorsaemheyt wordt ghestraft, 32. ende het wort tot eewighe ghedachtenisse bewaert.

A.1

VAn ^a Elim togen sy, ende de gantsche menichte der kinderen Israel quam in de woestijne Sin, die daer leyt tusschen Elim ende Sinai, ⁺ aen den vijfthienden dage der ^b† tweedder maent, na dien sy wt Egyptenlant ghetoghen waren.

a Sapient. 11.a.2

+ Sin.

b† an. de anderde

2

^c Ende de gantsche menichte der kinderen Israels, murmureerden teghen Mosen ende Aaron in der woestijne, ⁺

c Num.11.a.1.

+ Murmureren des volcks teghen Mosen.

3

Ende spraken tot hen: Woude God dat wy waren in Egypten ghestoruen, door des Heeren hant, daer wy by de vleeschpotten saten, ende hadden de volheyt des broots te eten: want ghy hebt ons daerom wtgheleydt, ⁺ in dese woestijne, dat ghy dese gantsche menichte van hongher soudt steruen laten.

+ Hemels broot wilt hen God gheuen.

4

Doe sprack de Heere tot Mose: ^d Siet, ick wil v broot vanden Hemel laten reghenen, ende het volck sal wt gaen, ende versamelen daechlicks, wat het des daechs behoeft: dat ick het beproeue of het in myne wet wandele ofte niet.

d Sapien. 16.c.10 Psalm. 78.c.24. Ioan. 6.d.31.

5

Ende des sesten daechs sullen sy hen bereyden, dat sy dobbel so vele in draghen, bouen dien dat sy anders daghelicks samelen.

6

Mose ende Aaron spraken tot allen kinderen Israel: Aen den auont sult ghy gewaer worden, dat v de Heere wt Egypten lant geleydt heeft.

7

Ende des morghens sult ghy des Heeren heerlicheyt sien: want hy heeft v murmureren teghen den Heere ghehoort: wat zijn wy, dat ghy teghen ons murmureert?

8

Voorder sprack Mose: ^e De Heere sal v aen den auont vleesch te eten gheuen, ende aen den morgen broots de volheyt: daerom dat de Heere uwe murmureren gehoort heeft, dat ghy tegen hem ghemurmureert hebt: want wat zijn wy? uwe murmureren en is niet teghen ons, maer teghen den Heere.

e Nu.11.a.7.d.31.

9

Ende Mose sprac tot Aaron: Segt der gantschen menichte der kinderen Israel: Koemt hier by voor den Heere, want hy heeft uwe murmureren ghehoort.

B.10

^f Ende doe Aaron also sprack tot der gantscher menichte der kinderen Israel, keerden sy hen teghen de woestijne, ende siet, de heerlickheyt des Heeren verscheen in eener wolcken.

f Syrach. 45.a.5.

11

Ende de Heere sprack tot Mose:

12

Ick hebbe der kinderen Israel murmureren gehoort. Segt hen: Tusschen den auont sult ghy vleesch te eten hebben, ende aen den morghen broodts sadt worden, ende sult weten dat ick de Heere uwe God ben.

13

^g Ende aenden auont quamender quackelen op, ende bedeckeden ^h† het heyr, ende aenden morgen lach den dauwe rondtom de tenten.

g Num.11.d.31.

h† and. den leger

14

Ende als den dau ^i† geuallen was, ^k siet, doe lach daer wat in de woestijne, ront ende kleyn, also den rijm op den lande is.

i† anders, die daer gheleghen hadde, wech was etc.

k Num. 11.a.7. Psalm. 78.c.24. Sapient. 16.c.20.

15

^l Ende doe het de kinderen Israel sagen, spraken sy onder malcanderen: Dat is ^m Man: want sy en wisten niet, wat het was: Ende Mose sprack tot hen: ⁿ Het is het broot, dat v de Heere te eten ghegheuen heeft.

l Deut. 8.a.3.

m Man heet op Hebreisch een gaue. Beduydt, dat ons het Euangelium, buyten onse verdienste ende danck, wt louter genade vanden hemel (als oock dit Man) ghegeuen wordt, Christus om onsent willen mensche geworden, is selue dat Man, doch door het Euangelium wordt hy ons geschoncken, ende onse eyghen.

n Ioan.6.d.31. 1.Corin. 10.a.3.

16

Ende dit isset dat de Heere gheboden heeft, Een yeghelick samele des so vele hy voor hem eten mach, ende neme een Gomer op een yege-

[fol. 25r]

lick hooft na het getal der zielen in syner hutten.

17

Ende de kinderen Israels deden also, ende versamelden, de een vele, de ander weynich.

18

Doch doemen het met den Gomor wt mat, ^o hadde die, die veel ghesamelt hadde niets ouer, ende die weynich ghesamelt hadde, en ghebrack niets, maer een yeghelick hadde ghesamelt, so vele als hy voor hem eten mochte.

o 2.Corint. 8.b.13.

19

Ende Mose sprack tot hen: Niemant en late daer wat van ouer tot morghen.

C.20

Doch sy en hoorden Mose niet, ende sommighe lieten daer wat van ouer, tot morghen: doe wiessen daer wormen in, ende wert stinckende: ende Mose wert toornich op hen.

21

So versamelden sy desseluen alle morghen, so vele een yegelick voor hemseluen eten mochte: doch wanneer ^p de sonne heet scheen, so versmolt het.

p Sapien. 16.c.20

22

Ende des sesten daechs samelden sy des broots dobbel so vele, telcken twee Gomor voor ^q† een: ende alle ouersten der menichte quamen henen, ende verkondichden het Mose.

q† anders, eenen

23

Ende hy sprack tot hen: Dat isset dat de Heere gheseyt heeft: ⁺ Morghen is de Sabbath der heyligher ruste des Heeren: wat ghy backen wilt, dat backt, ende wat ghy koken wilt, dat koockt, ende wat daer dan ouer is, dat laet blijuen, dat het bewaert worde totten morghen.

+ Sabbath van oudts gheheylighet. Gene. 2.a.2

24

Ende sy lietent blijuen tot den morghen, als Mose geboden hadde, doe en wert het niet stinckende, ende daer en was noch geen worm inne.

25

Doe sprack Mose: Eet dat heden, want het is heden de Sabbath des Heeren, ghy en sult het heden niet vinden op den velde.

26

Ses daghen sult ghy het versamelen, doch de seuensten dach is de Sabbath inden welcken het niet en sal zijn.

27

Doch aenden seuensten daghe, ginghen sommighe vanden volcke henen te versamelen, ende en vonden niets.

28

Doe sprack de Heere tot Mose: ^r Hoe lange weygert ghi v te houden myne geboden ende wetten?

r Hesek. 20.b.13.

29

Siet, de Heere heeft v den Sabbath gegeuen, daerom gheeft hy v aen den sesten daghe, tweer daeghen broot: so blijue nu een yeghelick inden synen, ende niemant en gae wt syner plaetse des seuenden daechs.

30

Also vierde het volck des seuensten daechs.

D.31

Ende het huys Israels hiet het Man: ^{+ s} ende het was als Coriander zaet, ende wit, ende hadde eenen smaeck als ^t† meelbloeme met honich.

+ Het Man was suete.

s Num. 11.a.7.

t† anders, honich koecxkens

32

Ende Mose sprack: Dit isset dat de Heere geboden heeft: ⁺ Vullet eenen Gomor daer van om te bewaren tot op uwe nakomelinghen, op datmen sie het broot daer ick v mede gespijst hebbe inder woestijne, doe ick v wt Egypten lant leydde.

+ Man wort bewaert.

33

Ende Mose sprack tot Aaron: ^u Neemt een kruycke, ende doet een Gomor vol Man daerin, ende laet het voor den Heere, om te bewaren op uwe nacomelinghen.

u Hebr. 9.a.4.

34

Also de Heere Mose geboden heeft: also liet het Aaron aldaer, voor der ^x Getuygenisse, om te bewaren.

x Dat is, aen der plaetse daermen offerde ende badt, ende daer de predickstoel was, eer de hutten waren gemaeckt.

35

^y Ende de kinderen Israels aten Man, veertich Iaer, tot dat sy totten lande quamen, daer sy woonen souden: ^z† tot aen de palen des lants Canaan aten sy Man. ⁺

y Nehem. 19.b.13. Iosua. 5.b.12.

z† and. het eynde

+ Israel heeft 40 Iaer Man geeten.

36

Nu, een Gomor, is het tiende deel eens Epha.