Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xli. Capittel.

1. Den Pharao droomden tweerley droomen, 14. Ioseph wert wt der gheuanckenisse ghehaelt, 25. die lechtse hem wt, 34. ende wert een heere ouer Egypten gesettet. 45. neemt de dochter Potiphera des Priesters ten wijue, die hem baerde twee soons, 47. de vruchtbaer iaren, 54. ende daerna de dierte ende hongher gaen aen.

A.1

ENde na twee iaren hadde Pharao eenen droom, ⁺ hoe hy stont aen den water,

+ Droome des Pharaonis.

2

Ende sach wt den water opgaen seuen schoone vette koeyen, ende ghinghen aen der weyde in den grase.

3

Na desen sach hy andere seuen koeyen wt den water opgaen, die waren onghestalt ende mager, ende traden by de koeyen aen den oeuer aen het water.

4

Ende de onghestalte ende maghere koeyen, verslonden de seuen schoone ende vette koeyen: doe waeckte Pharao op.

5

Ende hy sliep wederom, ende hem droomde noch eenmael, ende sach, dat seuen aaren wiessen wt eenen halm, vol ende dicke.

6

Daerna sach hy seuen dunne ende ^a† versengde aaren op gaen:

a† anders. van den Oosten winde wtgedorret

7

Ende de seuen magher aaren verslonden de seuen dicke ende volle aaren: doe waeckte Pharao op, ende merckte, dat het eenen droom was.

8

Ende doe het morgen wert, was synen geest ^b† bekommert: ende schickte wt, ende liet beroepen alle waersegghers in Egypten, ende alle wijsen, ende vertelde hen syne droomen: doch daer was niemant die se Pharao beduyden konde.

b† and. verbaest

9

Doe sprac de ouerste schencker met Pharao, ende seyde: Ick dencke heden aen mijne sonden.

B.10

Doe Pharao toornich werdt ouer syne knechten, ende my met den ouersten backer in de geuanckenisse leyde, in des Hofmeesters huys.

11

Doe droomde ons beyden in eener nacht, eenen yeghelicken synen eygenen droom, des beduydinghe hem ^c belangde.

c Ofte, trefte

12

Daer was by ons een Hebreisch ionghelinck des Hofmeesters knecht, dien vertelden wy het: ende hy beduydede ons onse droomen, eenen yeghelicken na synen droome.

13

Ende als hy ons beduydede, so isset gegaen: want ick ben wederom aen mijn ampt gesettet, ende de andere is ghehanghen.

14

^d Doe sandt Pharao henen, ende liet Ioseph roepen, ⁺ ende lieten hem haestelicken wt der geuanckenisse: ende hy liet hem bescheeren, ende tooch ander kleederen aen, ende quam in tot Pharao.

d Psalm. 105.c.20.

+ Pharao laet Ioseph wt de gheuanckenisse halen.

15

Doe sprack Pharao tot hem: My heeft eenen droom ghedroomt, ende daer en is niemant, die hem beduyden kan: doch ick hebbe gehoort van dy segghen, wanneer du eenen droom hoorest, so kanstu hem beduyden.

16

Ioseph antwoordde Pharao ende sprac: Dat en staet ^e by my niet, God sal doch Pharao ^f† wat goets ^g Propheteren.

e Hy wil seggen: ick zy het niet die de droomen beduydt oft beduyden konne: God ist die het door my gedaen heeft, die kan het dy ooc doen: geeft Gode de eere, ende slaet synen dienst niet af.

f† an. vrede laten segghen

g Ofte Prophetischer wijse aensegghen.

17

Pharao seyde voorts tot Ioseph: My droomde, ick stont aen den oeuer by den water,

18

Ende sach wt den water opklimmen, seuen schoone vette koeyen, ende die ginghen aen der weyde in den grase.

19

Ende na hen, sach ick andere seuen dorre, seer onghestalte ende maghere koeyen opklimmen: ick en hebbe in den gantschen Egypten lande, sulcke onghestalte niet ghesien.

C.20

Ende de seuen maghere, onghestalte koeyen verslonden de seuen eerste vette koeyen.

21

Ende doe sy die ingheslockt hadden, en merckte men het aen haer niet, dat sy die verslonden hadden, ende waren onghestalt gelijck als te voren: doe waeckte ick op.

22

Ende sach noch eenmael in mynen droome, ⁺ seuen aaren op eenen halme wassen, vol ende dick.

+ Pharao vertelt Ioseph syne droomen.

23

Daerna gingen op, seuen dorre aaren, dunne ende versenget.

24

Ende de seuen dunne aaren: verslonden de seuen dicke aaeren: ende ick hebbet den waerseggeren geseyt, doch sy konnent my niet beduyden:

25

Ioseph antwoordde Pharao: Beyde droomen Pharao, zijn eenderley: want God verkondicht Pharao wat hy voor heeft.

26

De seuen schoone koeyen, zijn seuen iaren, ende de seuen goede aaren, zijn oock de seuen iaren: het is eenerley droom.

27

De seuen magere ende onghestalte koeyen, die na de ghenen opgheklommen zijn, dat zijn seuen iaer, ende de seuen magere ende versengde aaren, zijn seuen iaer dieren tijdt.

28

Dat isset nu dat ick gheseyt hebbe tot Pharao, dat God Pharao kont maect, wat hy voor heeft.

29

Siet seuen rijcke iaren sullen komen, ⁺ in den gantschen lande Egypten.

+ De Propheeten der dieren tijdt in Egypten, waerdoor Ioseph verheuen wordt.

D.30

Ende na den seluen, sullen seuen iaer dieren tijdt komen, dat men vergheten sal, alle sulcke oueruloedicheyt in den lande Egypten, ende de diere tijt sal het lant verteeren,

31

Datmen niet weten en sal, van der oueruloedicheydt in den lande, om der dieren tijdt, die hierna koemt, want hy sal seer swaer zijn.

32

Dat nu Pharao ten anderen mael gedroomt heeft, beduydet, dat God sulcks gewislick ende in korten doen sal.

33

Nu, dat Pharao na eenen verstandigen ende wijsen manne sie, ⁺ die hy ouer den lande Egypten sette.

+ Eenen wijsen raet Iosephs.

34

Ende beschrijue dat hy amptlieden verordene in den landen, ende neme den vijften deel in den lande Egypten, in den seuen rijcken iaren.

35

Ende versamele alle spijse der goeden iaren, die daer komen sullen: dat sy koren op legghen, ^h† in Pharaos korenhuysen ten voorrade in den steden, ende verwarent.

h† anders, onder Pharao ghewelt

36

Op datmen spijse verordent vinde den lande, in den seuen dieren iaren, die ouer Egypten landt komen sullen, dat het lant niet van hongher en verderue.

37

Die reden beuiel Pharao ende allen synen knechten wel.

38

Ende Pharao sprack tot synen knechten: Hoe konden wy eenen sulcken man vinden, in dien de gheest Gods zy? Ende sprack tot Ioseph:

[fol. 15v]

39

Dewijle dy God sulckes alles heeft kondt gedaen, ⁺ so is niemant so verstandich ende wijs als du.

+ Ioseph wordt hooch verheuen ende geeert na synen grooten ongelucke ende leet

E.40

ⁱ Du salt ouer mijn huys zijn, ende ^k† dynen woorde sal alle mijn volck ghehoorsaem zijn, alleene des Konincklicken stoels wil ick hoogher zijn als du.

i Psalm 105.c.21. Dan. 2.e.48 Sapien. 10.b.14. 1.Mach. 2.f.53. Act. 7.b.10.

k† And. na dynen woorde sal hem etc. rusten, and. sal alle etc. gespijst worden.

41

Ende voorder sprack Pharao tot Ioseph: Siet, ick hebbe dy ouer het gantsche Egypten landt ghesettet.

42

Ende tooch synen rinck van syner hant, ende gaf hem Ioseph aen syne hant, ende kleedde hem met witter zijden, ende hinck hem een gulden keten aen synen hals.

43

Ende liet hem op synen tweedden waghen varen, ende liet voor hem wtroepen: ^l Dese is des landts vader: ende settede hem ouer het gantsche Egypten lant.

l Hebr. Abrech. Luth. Wat Abrech heet, laten wy de Kijuers soecken, tot aen den ioncksten dach, wy willent dewijle verstaen gelijc het verduytschet is, and. beduydt het, datmen de knyen voor hem buygen soude.

44

Ende Pharao sprac tot Ioseph: Ick ben Pharao, sonder dynen wille sal niemant syne handt ofte synen voet verrueren in den gantschen lande Egypten.

45

Ende naemde hem, ^m† Den heymlicken raet: ende gaf hem een wijf Asnath, de dochter Potiphera des Priesters te On. Also tooch Ioseph wt, het lant Egypten te besien.

m† anders Zaphnath Paena

46

Ende hy was dertich iaer oudt, doe hy voor Pharao stondt, den Koninck in Egypten: ende voer wt van Pharao, ende tooch door het gantsche Egypten lant.

47

Ende het landt ^n† dede also de seuen rijckeiaren,

n† an. gaf etc. iaren gantsche hantuol.

48

Ende versamelde alle spijse der seuen iaren, die in den lande Egypten waren, ende deden se in de steden: wat daer voor spijse op den velde, eener yeghelicken stadt rontomme wies, dat deden sy in.

49

Also goot Ioseph het koren op, ouer de mate vele, als zant aen der zee: also dat hy ophielt te tellen, want men konde niet meer tellen.

F.50

^o Ende Ioseph werden twee soons geboren, eer dan de diere tijdt quam: die baerde hem Asnath, Potiphera des Priesters te On dochter.

o Gene. 46.c.20. ende 48.a.5.

51

Ende hiet den eersten ^p Manasse: God [sprack hy] heeft my laten vergheten alle mynes ongeluckes, ende alle mynes vaders huys.

p Manasse heet vergheten.

52

Den anderen hiet hy ^q Ephraim: want God [sprack hy] heeft my laten wassen in den lande mijnder ellenden.

q Ephraim heet gewassen.

53

Doe nu de seuen rijcke iaren omme waren in den lande ^r Egypten,

r Psalm. 105.b.16. Act. 7.b.11.

54

Doe begonsten de seuen diere iaren aen te komen, ⁺ daer Ioseph van gheseyt hadde.

+ Eene diere tijt 7. Iaer lanck te Iacobs tijden.

55

Ende daer werdt eene diere tijdt in allen landen, doch in den gantschen Egypten lande was broodt.

56

Doe nu het gantsche Egypten lant oock hongher leedt, riep het volck tot Pharao om broot: doch Pharao sprac tot allen Egyptenaren: Gaet henen tot Ioseph: wat die v seyt, dat doet.

57

Als nu ouer alle het lant diere tijdt was, doe dede Ioseph ^s† alomme koren huysen op, ende verkochte den Egyptenaren: want de diere tijdt, werdt so langher so grooter in den lande.

s† And. op alles wat by hen was.

58

Ende alle de landen quamen in Egypten, te koopen by Ioseph: want de diere tijt was groot in allen landen.