Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat xxi. Capittel.

1. Isaac wert gheboren, 4. besneden, 8. ende ghespeent, 10. Hagar met haren sone wtghedreuen, 17 ende vanden Heere vertroost, 20 Ismael opghetoghen ende verhouwelickt, 22. Abimelech begheert een verbondt met Abraham te maken, 31. dat sweeren sy malcanderen by den bornput die Abraham ghegrauen hadde.

A.1

ENde de Heere besocht Sara, ^a also hy voorsproken hadde, ende dede met haer als hy gheseyt hadde.

a Gene. 17.b.19. ende 18.b.10.

2

^b Ende Sara wert beurucht, ende baerde Abraham eenen sone in synen ouderdom, in de tijt, die hem God gheseyt hadde.

b Act. 7.a.8 Galat. 4.c.23. Hebr. 11.b.11

3

^c Ende Abraham hiet synen sone die hem gheboren was Isaac, ⁺ dien hem Sara baerde.

c Matth. 1.a.2. Iosua 24.a.3.

+ Isaac wort gheboren.

4

Ende besneedt hem aenden achtsten daghe, als hem God gheboden hadde.

5

Hondert Iaer was Abraham oudt, doe hem zijn sone Isaac gheboren wert.

6

Ende Sara sprack: God heeft my een lachen toegherichtet: want wie het hooren sal, die sal ^d† myner lachen.

d† and. Hen myner verheughen.

7

Ende sprack voorder: Wie dorfde dat van Abraham seggen, dat Sara kinderen soochde, ende hadde hem eenen sone gebaert in zijn ouderdom?

8

Ende dat kint wies, ende wert ghespeent: ende Abraham maecte een groote gasterije, aen den daghe doe Isaac ghespeent wert.

9

Ende Sara sach den sone Hagar der Egypteschen, ⁺ dien sy Abraham gebaert hadde, dat hy ^e† een bespotter was.

+ Ismael een bespotter.

e† And. Dertel, ofte moetwillich.

B.10

Ende sprack tot Abraham: Drijft dese maget wt met haren sone: ^f want deser maghet sone en sal niet eruen met mynen sone Isaac.

f Galat. 4.d.30. Iudic. 11.a.2.

11

Dit woort beuiel Abraham seer qualick, om zijns soons willen.

12

Ende God sprack tot hem: Latet dy niet qualick beuallen, ^g† des Ionghen ende der maghet haluen: alles wat Sara dy geseyt heeft, dat hoort: ^h want in Isaac sal dy het saet genoemt worden.

g† ofte Uan weghen des etc.

h Roma. 9.a.7. Hebr. 11.b.18. Gene. 17.b.16.19.

13

ⁱ Oock wil ick der maghet sone ten volcke maken, daerom dat hy dynes zaets is.

i Gene. 16.b.10. ende 17.c.20

14

Doe stondt Abraham des morghens vroech op, ende nam broot, ende een flessche met water, ende leyde het Hagar op hare schouderen, ende den Iongen mede, ende lietse wt: doe tooch sy henen, ende ginck inder woestijne dwalen by Bersaba.

15

Doe nu het water in der flesschen wt was, wierp sy den Ionghen onder eenen ^k† boom.

k† and. Struyck.

16

Ende ginck henen, ende sette haer tegen hem ouer van verre, een ^l† boochscheut wijt: want sy sprack: Ick en kan des Iongen steruen niet aen sien: ende sy sette haer teghen hem ouer, ende hief haer stemme op, ende weende.

l† and. Arm borstes schoot.

17

Doe verhoorde God de stemme des Iongen, ende de Enghel Gods riep vanden Hemel tot Hagar, ende sprac tot haer: Wat is dy ^m Hagar? en vreest dy niet, want God heeft verhoort de stemme des Ionghen daer hy leyt.

m Merckt hier op Hagar, hoe die des Gesettes ende gelooflooser wercken, figuer is. Gal. 4. ende haer nochtans God tijtlicke beloeft, ende groot maeckt hier op aerden.

18

Staet op, neemt den Ionghen, ende ^n† leydet hem aen dyner hant: ^o want ick wil hem tot grooten volcke maken.

n† and. Houdt hem met.

o Gene. 17.c.27.

19

^p Ende God dede haer ooghen op, dat sy eenen waterborne sach: doe ginck sy henen ende vulde de flessche met water, ende drencte den Iongen.

p Iesai. 4.b.17.

C.20

Ende God was met den Ionghen, die wies ende woonde inder woestijne, ende wert een goet schutter.

21

Ende woonde inder woestijne Pharan: ende zijn moeder nam hem een wijf wt Egypten lant.

22

^q Ter seluer tijt sprack Abimelech, ende Phichol zijn velthooftman met Abraham, ende seyde: ⁺ God is met dy, in allen dat du doest.

q Gene. 26.c.26.

+ Een verbondt tusschen Abraham ende Abimelech.

23

So sweert my nu by God, dat du my, noch mynen kinderen, noch myner kints kinderen ^r† geen ontrouwe bewijsen willest, maer dat du de barmherticheyt die ick aen dy gedaen hebbe, aen my oock doest, ende aen den lande daer du een vreemdelinck inne bist.

r† and. Beschadigest ofte verkortest.

24

Doe sprack Abraham: Ick wil sweeren.

25

Ende Abraham strafte Abimelech om des waterputtes willen, dien Abimelechs knechten hadden met ghewelt ghenomen.

26

Doe antwoordde Abimelech: Ick en hebbe dat niet gheweten wie dat ghedaen heeft, oock en hebstu dat my niet aengheseyt: daer toe hebbe ick dat niet ghehoort meer dan heden.

27

Doe nam Abraham schapen ende runderen, ende gafse Abimelech: ende maecten beyde een verbont te samen.

28

Ende Abraham settede daer by seuen ^s† Ionghe lammeren bysonder.

s† and. Ionghe Oyen.

29

Doe sprack Abimelech tot Abraham: Wat sullen die seuen lammeren, die du bysonder daer ghesettet hebst?

D.30

Hy antwoordde: Seuen lammeren saltu van mijnder hant nemen, dat sy my ter ghetuyghenisse zijn, dat ick desen waterputte ghegrauen hebbe.

31

Daer van heet de stede ^t BerSaba, dat sy daer beyde te samen ghesworen hebben.

t Is sweerborne ofte eedtborne, men mach se oock wel Seuenborne heeten.

32

Ende also maecten sy het verbont te Bersaba. Doen maecten hen op Abimelech ende Phichol zijn velthooftman, ende toghen weder in der Philisteen lant.

33

Ende Abraham plantede boomen te Bersaba, ende ^u† predicte van den naem des Heeren des eewighen Gods.

u† anders. Riep aldaer aen den etc.

34

Ende was een vreemdelinc in der Philisteen lant, eenen langhen tijt.