Biblia dat is, de gantsche Heylighe Schrift, grondelick ende trouvvelick verduydtschet, Met verklaringhe duysterer woorden, redenen ende spreucken [etc.] (Deux-Aes bijbel)

Dat iij. Capittel.

1. De mensche wort vander slangen versocht, 6. latet hem de lust ouerwinnen, ende ouertreedt. 17. wort ghestraft, 23. ende wtghedreuen, hoe seer hy hem oock ontschuldicht.

A.1

ENde de slanghe was listigher dan alle dieren op den Velde, ⁺ die God de Heere ghemaeckt hadde, ende sprack tot der vrouwen: Ia, soude God geseyt hebben, Ghy en sult niet eten van alderley boomen inden Lusthoue? ⁺

+ Hier gaet aen de sonde ende doot ouer alle menschen.

+ Sapient. 2.c.24. 2.Corinth. 11.a.3.

2

Doe sprack het wijf totter slanghen: ⁺ Wy eten van de vruchten der boomen in den Lusthoue.

+ De slange verleydt Euam.

3

Doch vanden vruchten des booms midden in den Lusthoue, heeft God gheseyt: Etet daer niet van, roeret hen oock niet aen, dat ghy niet en steruet.

4

Doe sprac de slange totten wijue: ^a Ghy en sult gheenderley wijs des doodts steruen:

a Ioan. 8.e.44.

5

Maer God weet het, dat in welcken daghe ghy daer van etet, so worden uwe ooghen gheopent, ende sult zijn als ^b† God, ende weten wat goet ende quaet is.

b† Heb. Goden.

6

^c Ende dat wijf sach aen, ⁺ dat van dien boome goet te eten ware, ende lieflick aen te sien, dat het eenen lustigen boom was, dewijle hy ^d kloeck maeckte: ende nam vander vrucht, ende att: ende gaf haren manne oock daer van, ende hy att.

c Syrach 25.b.33. 1.Timot. 2.b.14.

+ Den val Eue ende Ade.

d Ofte Wetentschap toebracht.

7

^e Doe werden haerder beyder ooghen opgedaen, ⁺ ende werden ghewaer dat sy naeckt waren: ende vlochten vijghen bladeren te samen, ende maeckten hen schorten.

e Gene. 2.c.25.

+ Adam ende Eua vlieden voor God.

8

Ende sy hoorden de stemme Gods des Heeren, die in den Lusthoue ghinck, doe den dach ^f koel gheworden was: ende ^g Adam verberch hem met synen wijue, voor den aenghesichte Gods des Heeren, onder de boomen inden Lusthoue.

f Dat was omtrent den auondt, als de hitte vergaen is. Ende beduydt, dat als de Sonde gedaen is, dat dan de consciencie ancxt lijdt, tot dat Gods ghenadighe stemme kome, ende koele weder, ende verquicke het herte: hoewel haer oock de bloode nature ontsettet ende vlucht voor het Euangelio, dewijle het cruyce ende steruen leert.

g Adam heet op Hebreeusch, Mensche, Daeromme machmen mensche segghen waer Adam staet, ende wederom Adam etc.

9

Ende God de Heere riep Adam, ende sprac tot hem: Waer bistu?

B.10

Ende hy sprack: Ick hoorde dyne stemme in den Lusthoue, ende vreesde my: want ick ben naeckt, daeromme verberch ick my.

11

Ende hy sprac: Wie heeft het dy geseyt, dat du naeckt bist? hebstu niet geeten vanden boome, daer ick dy van gheboodt, Du soudest daer niet van eten.

12

Doe sprack Adam: Dat wijf die du my toeghegheuen hebst, gaf my van dien boome, ende ick att.

13

Doe sprack God de Heere tot den wijue: Waeromme hebstu dat ghedaen? de vrouwe sprack: ^h De slanghe heeft my also bedroghen, dat ick att.

h Apoc. 12.a.9.

14

Doe sprack God de Heere tot der slanghen: Dewijle du sulcks ghedaen hebst, so sijstu veruloeckt onder allen vee, ende onder allen ghedierten op den Velde: op dynen buyck saltu gaen, ende aerde eten dijn leefdage.

15

Ende ick wil vyandtschap setten, tusschen dy ende den wijue, ende tusschen dynen zade ende haren zade: ⁱ dat selue sal dy den kop vertreden.

i Dit is het eerste Euangelium ende toesegginge van Christo, gheschiet op aerden, dat hy soude sonde, doodt ende Helle ouerwinnen, ende ons van der slangen ghewelt, salich maken. Daeraen geloofde Adam met alle synen nakomelinghen, daeruan is hy een Christen, ende salich gheworden van synen valle. Coloss. 2.b.15.

[fol. 2r]

ende du salt hem in de verssene ^t steken.

t Dat is, plagen, cruycigen ende marteren. Dan also gaet het oock toe: Christus vertreet den duyuel synen kop, (dat is, zijn rijcke des doodts, sonde ende helle,) so steect hem de duyuel in de verssen (dat is, hy doodt ende martert hem ende de synen lijffelick.

16

Ende tot den wijue sprack hy: Ick wil dy vele smerten toevoeghen, wanneer du met kinde werst: du salt met smerte kinderen baren: ende dynen wille, sal dynen manne onderworpen zijn, ^u ende hy sal dijn heere zijn.

u Gene. 18.b.12. 1.Corin. 14.d.34. Ephe. 5.c.22 1.Tim. 2.b.10. Tit. 2.a.5. 1.Pet. 3.a.6.

17

Ende tot Adam sprack hy: Dewijle du hebst gheluystert de stemme dynes wijfs, ende gegeten van den boome, daer ic dy van geboot, ende sprac: Du salt daer niet van eten: so zy de Acker veruloeckt, om dynent willen, met kommer saltu dy daerop gheneeren dijn leefdaghe.

18

Doornen ende distelen sal hy dy draghen, ende du salt het kruyt op den velde eten.

19

Int sweet dynes aengesichts, saltu dijn broot eten, tot dat du weder tot Aerde wordest, daer du van ghenomen bist: ^x want du bist aerde, ende salt tot aerde worden.

x Syrac. 40.b.11. ende 41.b.13

C.20

Ende Adam hiet zijn wijf ^y Heua, daerom dat sy een moeder is aller leuendighen.

y Hai heet leuen: daeruan koemt Heua ofte Haua, leuen oft leuendige

21

Ende God de Heere maecte Adam ende synen wijue, rocken van vellen, ende tooch se hen aen.

22

Ende God de Heere sprack: Siet, Adam is gheworden als onser een, ende weet wat goedt ende boos is: nu dan, dat hy niet wtstrecke syne hant, ende breke ooc van den boom des leuens, ende ete ende leue eeuwichlick.

23

Doe liet hen God de Heere wt den Lusthoue Eden, dat hy dat velt bouwede, daer hy van genomen is.

24

Ende dreef Adam wt, ende leyde voor den Lusthoue Eden, den Cherubim met eenen blooten houwenden sweerde, te bewaren den wech, tot den boome des Leuens.