Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 2

Voorghebot⁽³⁾.

‘Men ghebiet van 's capitains ende raedtslieden weghe als vooren, als van der wake, dat elc upperconincstavele ten poorten, zyn gheselscip, evenverre dat hy 't naer costume by daghe ende by nachte doet wake, stellen zal in ghescrifte⁽⁴⁾ ende die VI waerf onder dach ende onder nacht hiechten⁽⁵⁾ ende doen hiechten, te wetene, 'ts nuchtens ten V hueren, 'ts morghens⁺ ten IX hueren, 'ts noenens ten XII hueren, 'ts achternoens ten

(3) Men zal wellicht verwonderd opkijken dat de Gentsche gemeente, welke sedert April in oorlog met den Hertog was, slechts in Juli dergelijke voorzorgmaatregels neemt; dit is het klaarste bewijs der onbekwaamheid en onervarenheid der Hoofdmannen.

(4) Stellen zal in ghescrifte, by name zal doen opschrijven.

(5) Hiechten, aflossen, vernieuwen.

+ f^o 141 v^o

[p. 60]

drie hueren, 'ts avens ten IX hueren ende middernachte, ende emmer t'allen tyden als 't den voorconincstavele ghelieven zal; ende zo wie ten hiechte ghebrake, oft t'eeneghen tyde zonder oorlof van zyne conincstavele wech ende uut zynder wake ghynghe, dat ware t'elcken up boete van V grooten, toebehoorende den ghezelscepe van den wake daer hy behoorde, voor welcke boete men hem zoude moghen vanghen ofte zyn panden daer vooren uuten huuse halen; ende waere d'upperconincstavele, oft die in zyn [ghezelscip] waeren, in ghebreke te hiechtene ter voornoemde huere, ofte dat hy uut jonsten oft andersins yemende spaerde van den boeten, zo zoude hy t'elcker reyse verbueren XX groote, toebehoorende den gheselscepe van der conincstavelrien, innynghe⁽¹⁾ daer af te doene in der manieren vooren verclaert.

Item, dat alle upperconincstavels ten poorten nyet behoorende, zenden zullen uut elcker conincstavelrien een, twee oft drie saudenyers ter waken ter poorten, naer dat men hemlieden lasten zal, ofte naer d'ordonnanchie die men daer af maken zal, de saudenyers daer zynde ten VIII hueren van den avonde ende van daer nyet scheedende voor 'ts nuchtens ten VI hueren.

Item, de welcke saudenyers elc conincstavele in 't zyne alle avonde zal stellen in ghescrifte ende van zynen ghezelscepe ordineren eenen uppersten die hiechten zal ten VIII hueren van den avonde, ter middernacht ende ten V hueren 'ts nuchtens.

Item, ende zo wie ten hiechten nyet en ware ofte vertrocke van zynder wake zonder oorlof van zynen uppersten, dat ware up zulcker boete ende te innene als vooren gheseyt es.

Item, waren oock eeneghe upperconinctavelen oft zyne stedehaudren hier af in ghebreke, dat ware oock op de boete⁺ van XX grooten, insghelycx toebehoorende den ghezelscepe, ende de innynghe doende in der manieren voorscreven.

Item, voort dat 's nuchtens de wake van den daghe ancommen moet ten VI hueren, alzo voorscreven es, alheer de wake

(1) Innynghe, ontvangst.

+ f^o 142 r^o

[p. 61]

van den nacht sceeden zal, ten fyne dat de poorten altyts bewaert blyven ende hier af hiechten vierwaerven 's daeghs, te wetene, 'ts nuchtens ten VI hueren t'haren ancommene, ten IX hueren, ten XII hueren, ten drie hueren naer noene ende emmer altyts als 't den upperconincstavels ghelieven zal.

Item, zo wanneer dat men de clocke sturme slaet oft dat men trompet slaet omme te treckene ten poorten, dat dan alle mannen, behoorende ten poorten, terstondt trecken zullen elc te zynder poorten, elc up de boete van X groote, ende voort alle upperconincstavels ende onderconincstavels met haerlieder ghezelschepe die wapene draghen moghen ende gheene openbare noodtzinnen⁽¹⁾ hebben, die noodzinnen staende ter discretien van den capitain ende raedslieden, zullen trecken elc ter poorten daer 't noodt es, emmer de upperconincstavele ter maerct blyvende, die bewarende alzo dat ghecostumeert es. Alle upperconincstavels die in ghebreke waeren te treckene alzo voorscreven es, zouden verbueren elc II lib. parisis, elc onderconincstavele XX groote ende elc manhooft onder hemlieden zynde X groote, daer af elc wronghere⁽²⁾ wesen zoude ende de boete behoorende ende innemende, alzo voren van der wake gheseyt es, staende boven desen ter correctie van den capitain ende raetslieden diese daer af corrigieren zouden of doen corrigieren. in exempelen andren van ghelycken te wachtene, up dat's claghe voor hemlieden quame ende yement ghebreckelic bevonden worde.

Item, zo wanneer men ter poorten trect jeghen de vianden, dat elc blyve binnen poorten zonder daer uut te treckene, dan alleenlic de Ynghelschen metten capytain, ghezellen met colueveren⁽³⁾, glavyen ende boghen, ter ordonnantien van den capitain oft van den Ynghelschen ende anders nyet.

Item, voort es gheordonneert dat alle upperconincstavels,⁺

(1) Noodtzinnen, beletsels, vrijstellingen.

(2) Wronghere, eischer, uitvoerder.

(3) Colueveren, soort van grof geschut.

+ f^o 142 v^o

[p. 62]

met zynen onderconincstavels, ooc metter meester menichte van diere, hebben zullen 't berecht van den questien ende ghescillen in haerlieder C mannen, sprutende uut der wake van der poorten oft uut te treckene, van gheschillen van saudyen, van ruuden woorden, wancosten ende geschillen daer gheen bloet ghelopen en es noch gheen crysme en ancleeft, omme datte by hemlieden gheappoyntiert te werdene naer haerlieder beste vroetscepe, zonder voordere te treckene, het en ware dat zy's nyet eens worden consten, want dan zouden zy den ghecommitteerden datte overbrynghen diese daer af bescheeden zouden, alzoo 't behoorde; waer 't ooc dat eeneghe upperconincstavels hemlieden ontsculdeghen wilde van den offitien, dat hy zyn nootzinnen betooghen zal voor 't ghemeene ghezelscip van zynen C mannen, ende dynct hemlieden de ontscult redelic, dat dan zylieden emmer by den meesten menichte eenen anderen uuten C mannen ordonneren zullen. Hadden ooc eeneghen van den onderconincstavels noodtzinnen oft onsculden van den officien nyet te bedienene, dat de upperconincstavele met andren conincstavels onder hem zynde daer af 't berecht hebben zullen, ende eenen andren zullen moghen kiesen uuten X mannen van den conincstavele die de ontscult dade.

Item, dat elc upperconincstavele met eeneghen van zynen onderconincstavels die hy daer toe nemen wille, neerenstelic bezouck doen zullen, elc onder zyn ondert mannen, wie zy zyn die eeneghe peerden houden ende die overbrynghen by namen ende toenamen binnen derden daghe.’ -

Item, 't saterdaechs den XV^en dach der voorscreven maent, dede men 't volc te gadere up dese naervolghende poynten:

‘De procureur van den Coninc⁽¹⁾ heeft gheseyt dat men de beterynghe doen zal met pennynghen ende anders nyet.

Item, dat men onderhauden zal de rechten, prevylegien,⁺ vryheden, costumen ende usaigen van deser stede.

(1) Jean Dauvet, procureur van koning Karel VII, een der afgezanten.

+ f^o 143 r^o

[p. 63]

Item, dat men 't zegghen van den beterynghen nyet en zal uuten⁽¹⁾, het en zal zyn by wetene van den goeden lieden ghemeenlic ende dat zy alvooren haer consent daer inne doen zullen.

Item, ende alwaer't zo dat eenich zegghen gheseyt ware zonder weten van den goeden lieden ende zy dies nyet ghepaeyt en waren, dwelcke men nyet doen en zal noch en mach, mids den toezegghene hier vooren ghenoopt, nochtans zoude men moghen appelleren, nyet jeghenstaende den verbanden in de conclusie van den mynuten begrepen.

Item, dat hy mynen gheduchten Heere heeft hooren zegghen dat hy gheene criminele punytie en begheert up yements persoon, noch dat yement verdreven worde by banne noch andre uutzegghene ende dat hem leedt es dat zo vele crimynnels gheschiet es, maer wilt wel dat men hem doe alle de eere, oodmoedicheden ende onderdanicheden die men zoude connen ende moghen.

Oft men hier up de submissie consenteeren wille ende zeghelen met der stede zeghele, naer 't inhebben van der mynute ghesonden by den heeren van den ambassade ende den zelven heere ghelove gheven, omme t'hebbene bestant⁽²⁾, want zy zeker zyn dat zy 't wel vercryghen zullen van mynen gheduchten Heere, ende dat zyn volc van wapenen, 't bestant vercreghen, terstont scheeden ende vertrecken zullen.’

Item, up welcke poynten ende den toezegghene daer inne begrepen, men doe consenteerde een submissie naer de mynute daer af ghemaect ende hier ghesonden by den ambassadeurs, sprekende aldus:

(1) Uuten, bekend maken.

(2) Bestant, wapenstilstand.