Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

Noch een andre voorghebot huutgheleyt nopende 't goet van den fugitiven, gheanvert by der stede, ten fyne dat elc weet de cause ende redene van elcx mesdaet.

‘Eerst, by dat eeneghe, de offitie van der stede ghehadt hebbende, de zelve stede grotelic ontgoet hebben in vele⁺

+ f^o 73 v^o

[p. 246]

diversche manyeren ende hemlieden daer mede ghegoet, als 't blyct by eeneghe.

Item, zyn eeneghe van den fugitiven voortyts gheweest principale upsetters⁽¹⁾ ende daden dat de zettynghe voortganc hadden, dwelcke zy toe dreven ende daden dat zy 't vulquamen, meer om huerlieder ghesyngulierde, dan om 't profyt van den prince, daer 't scamel communen die 't betalen moesten, jammerlic ende deerlic mede bedroghen es ende mesleet worden, te haerlieder zwaren coste ende laste.

Item, zyn eeneghe van hemlieden gheweest, die in huerlieder officie ontfaen hebben ghifte ende goet omme 't recht dat zy bezworen hadden te veranderne, als 't blyct by vele diversche vonnessen ende zekeren bedraghe daer mede dat zy de stede van Ghendt, die vermaert was voor eene stede van justicien ende rechte, commen es in groter upspraken, blaemten ende scoffiericheden, ghelyc ons gheduchte heere ende prince daer af t'andren tyden hem dies beclaecht heeft te Mechelen, te Brucele⁽²⁾ ende eldre, daer de stede by haerlieder toedoene ende sculden jammerlic an es.

Item, zyn eeneghe van hemlieden, die 't regiment ghehadt hebben, ende der stede goet grootelic ende menichvuldelic ghedaen verryden in diverschen ambassaden die lettel of nyet propheteerden, want met haerlieder rydene haer de zake meer verzwaert heeft dan verlicht, daer dat menich ondert ponden grooten, als 't blyct by rekenynghen, t'ondomme ende te vergeefs in verdaen es; ooc dat meer es, hebben de zelve reden ende ambassaden dicwil ghedaen der stede zware costen jeghen d'accoort ende 't sluuten van der drie Leden deser stede.

Item, zyn eeneghe van den fugitiven, die oorspronc ende principale upsetters zyn van deser jeghenwoordegher qualicvaert, moeyte ende onleden, met dat zy de offitien van der stede jeghen den danc van den commune bezittende wilden blyven,

(1) Upsetters, lieden de belastingen deden opleggen.

(2) Te Mechelen op 26 Januari 1450 en te Brussel in November 1451, zie blz. 80 en 166.

[p. 247]

ende eeneghe die de welvaert van der stede gheerne ghesien hadden, die pynden te wederstane, ende als sy se nyet en hebben connen wederstaen, hebben sy se vermaect⁽¹⁾ ende al de stede jeghen onsen prince, dies zy nyet weerdich en zyn, met⁺ quader causen, sonder redene oft verdiente, dat zy noch alle haer goedynghen nemmermeer der stede te vullen ghebetren en connen, ghemeerct den ondancx van onsen gheduchten heere ende prince, want hy uut rade van eeneghen van heurlieden ons dus ten tween stonden den heere gheweert [ende] ghenomen heeft, daer men te vooren noyt af en wiste, waer af d'eerste die 't upsetten, by rechte sculdich zyn ghelycke tyrante oft erghere ghereeckent te zyne;

Want waer men den commune den heere⁽²⁾ neemt ofte weert, begheert men dat zy elc andren roven, stelen, vercrachten ende huusschen 't volck om elc andren te vermoordene ende doot te slane, zonder daer af te moghen gheschiene recht, wet oft justicie, dat jammer es dat gheschien mach, want naer ghescreven rechten van mesdoene jeghen de hoocheyt staet ghescreven in den vierden graet, dat upstel jeghen ghemeen profyt es Tyrannesye, dwelcke eeneghe van den fugytiven ende emmers den meesten deel ghedaen hebben, daer mede dat men by rechte haerlieder goedynghen ende live, up dat men se ghecreghe, ansprake doen mach ende executeren.

Item, zyn eeneghe van den fugytiven, die 't scamel commuun dat zy in haerlieder offitien hadden bedroghen ende zwaerlic mesleet hebben, want zy se boven den remissien van onsen harden gheduchten heere ende prince ghebannen ende verdreven hebben, te haerlieder groote coste ende laste, ende hebben se versteken van haerlieder neerrynghen ende brootwinnynghe, ende bovendien eeneghe, boven den zelven remissien, verdaen⁽³⁾ en ghejusticiert, dwelcke men betalen, restitueren ende goet doen zal van den goede toebehoorende der gheender die

(1) Vermaect, gelasterd.

+ f^o 74 v^o

(2) De heere, de baljuw.

(3) Verdaen, van verdoen, d.i. dooden; zie Oudemans, Bijdrage tot Oudnederlandsch Woordenboek, D. VII, bz. 282.

[p. 248]

dat se verdreven ende verjaecht hebben, boven den remissien, eeneghe mesdaet ghedaen hebben, daer omme dat zy verbannen ende verdreven mochten wesen.

Mids welcken mesuuse ende dat wy hebben een prevylegie onder ander mentioen makende aldus: “Ende de voorscreven scepenen zullen sculdich zyn te zegghene den staet van haerlieder poort, hoe vele dat se sculdich es ende wien, voor ons ende voor de ghuene die in onse stede zal zyn, willen wy daer over nyet zyn, ende voor de ghuene die naer hemlieden scepenen zullen zyn ende voor alle de ghene van der poort, die de⁺ voorschrevene rekenynghe zullen willen hooren, in de halle oft in plaetsen binnen der vryheden van der stede ende buuten ghewydden plaetsen, waer by, waren zy in fauten vonden, dat wy 't hem mochten doen betren met lyve ende goede⁽¹⁾”, claer ende openbaer blyct dat men der fugityven goet met rechte gheleyt heeft ter stede prouffyte, niet als verbuert, maer in betalynghen ende verghelde van den mesleede die zy der stede ende den commune ghedaen hebben in vele diversche manyeren volghende der zelver prevylegie, ende oock van den zwaren onleden, moeyten ende lasten daer inne dat syse brocht hebben qualic, jammerlick ende deerlic, jeghen recht, als vooren gheseyt es.’

Dat ghedaen, so daden zy lesen eenen brief die zy zenden zouden an de stede van Brucele, daer inne besloten copie van der alianchien hier vooren ghescreven in 't [196^e] blat, inhaudende den zelven brief in substantien: dat zy de fugytiven die oock in den zelven brief besloten waren in een cedule, ontzegghen wilden oft die leveren der stede van Ghendt dat zy liefst hadden, met meer woorden; ende daden voort zegghen dat men van ghelycken scriven zauden alle d'andre steden in Brabant, daer men zulcke aliantie ende verbande up hadde.

+ f^o 74 v^o

(1) Uittreksel der groote keure van graaf Gwijde van 8 April 1297, afgedrukt bij Gheldolf, Coulumes de Gand, D. I, bz. 499.