Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

Justicie.

Item, 't sondaechs ontrent der noene, V^en dach van der voorschrevene maent van decembre, zoo was ghehaelt uuten Chauselette ende brocht ter maerct up 't schavault Mer Baudin De Vos, ruddere, de welcke men daer zoude hebben onthooft,

[p. 188]

want men spreedde toe een saerge, de welcke haestelick by zynen biechtvadre up gheraept was, mids dat hy overluut voor al 't volck presenteerde ende hem verbant meester Jooris Den Bul ende meester Pieter Baudins, oft eenich van beeden, te leverne binnen VIII daghen hier in 't stede, wilde men warachticheyt van deser zaken ende materie.....⁽¹⁾ ‘..... Alzo vreeselic, duchtelic dat hu alzo leet es als 't oft hu selfs ware, ten hende up dat in eeneghen tyden eeneghe van dien beschuldich wandelen daerwaerts over⁽²⁾, ghy gheadverteert mocht zyn, want ghy ter heeren ende liefden van ons daer inne zoudt willen doen, alzo ter zake behooren zaude, metgaders gheliefden ons eeneghe zaken die ghy vermocht, dat wy die beteeckenen hu zauden, ende ghy saud se met goeder herten gheerne vulcommen⁽³⁾. Hulieden ghelieve te wetene, eerbare voorzieneghe heeren, harde lieve ende harde speciael broeders ende vrienden, dat stappans de zelve uwe minlicke ende jonstelicke lettren ontfaen, wy droughen se ter maerct ende daer 't volc vergadert in grooten ghetale, daden se openbaerlicke lesen in de tale alzo zy ghescreven zyn; ende daer naer translateren by hogher voix in onser tale, ten hende dat se elc verstonde, van welcken inhaudene wy ende al 't volck waren verblyt, vertroost ende verhueght, als 't recht es; ende omme groote broederlichede, goeden wille ende vulmaecte trauwe, die by uwer gratien ende duecht hu daer inne ghelieft heeft te

(1) Daar het verhaal hier schielijk afbreekt, zoo moeten er verscheidene regels achtergelaten zijn. Hetgeen hier op volgt, is het einde van een brief als antwoord door de schepenen aan den stadsbode van Luik, voor den Magistraat dezer stad, ter hand gesteld. - Het Dagboek op f^o 114, en de Kronijk, D. II, bz. 118, leeren ons dat Boudewijn de Vos, die op eene draagbaar, gezien zijne pijniging, op 't schavot werd gebracht, een uitstel verkreeg; Jan van den Damme, Steven van Formelis en Boudewijn de Pratere werden integendeel onthoofd; Kronijk, loco citato, en Stadsrekeningen over 1451-52, f^o 210 r^o.

(2) Indien enkele der vluchtelingen in het Luiksche kwamen.

(3) Die acht voorgaande regels zijn de korte inhoud van den brief door den Magistraat van Luik op 5^en December aan de Gentenaars gericht.

[p. 189]

bewysene deser stede ende den insetenen van der zelver, wy ende al 't volc bedancken hu alzo jonstelic ende hertelic als wy connen ende moghen, biddende met allen neerrensten dat hu wille ghelieven hier inne by uwer voorschrevene gratien altyts te vulstane, alzo wy zo lanc zo bet in uwer voorschrevene ghetrauwe discretie hebben vulcommelic betrauwen. Ende omme huwe eerbare voorschrevene heeren, harde lieve ende harde speciale broeders en vrienden te versekerne ende adverteerne⁺ van der scade van deser voorschrevene stede, wy hauden ghenouch t'uwer kennessen commen zynde by ghemeener voix, hoe dat van langhen tyden ende diverschen waerften men ons gheweert heeft de baelius ende andere officiers van onsen gheduchten heere ende prince, dwelcke wy meenen toecommen zynde by quader informatie ende advertissemente, ons latende gheabandonneert zonder ordene van justicien, dat een harde deerlic ende druckelic dynck es, omme groote onminne toe te brynghene ende alle quaethede ende ghegheven exemple te diverschen criesme ende andere ongheordineerde ende quade gheweercken, ende te deser occoysoene ende onder dit decxel hebben hemliên eeneghe van dien vervoordert te stichtene ende an te nemene beroerte ende wapenynghen te makene binnen deser voorschrevene stede, omme de zelve te verdervene hadden zy gheconnen; maer God die nyet en heeft willen ghedooghen dat zy vulquamen haerlieder quaden wille ende meenynghe, heeft by zyner grooter ontfaermerticheden ghedoocht dat de twee principale binnen deser stede ghevanghen hebben gheweest, ende ziende dat men heeft willen procederen jeghens hemlieden by justicien naer haer verdiente, alzo men wel sculdich hadde gheweest van doene, de baellius ende officiers, alzo zy t'andren tyden ghedaen hadden, absenteerden hemlieden omme te belettene de zelve justicie; omme welcke absentien, considererende dat de zake was zoo crimyneel ende aerch dat zo nyet en was verghevelic, men procedeerde up hemlieden zonder t'hebbene de voorschrevene baellius ende officiers by examen ende lichamelicker executien, ende waren gheheeten

+ f^o 51 r^o

[p. 190]

Pieter Tyncke ende Lodewyck D'Hamere, die noch hebben twee ghezellen, ghemeerct dat zy waren zy viere annemers van dien quaden gheweercken, danof dat d'een gheheeten es Coolbrant ende d'ander Lievin Wicke, vierschoet. Ende huerlieder meesters die se hier toe onderwyst hebben ende principael zyn van alle der bejeghenthede ende tribulatien van deser voorschrevene stede, zyn gheheeten d'een meester Pieter Baudins ende d'andere meester Jooris De Bul, alzo die gheexecuteerde⁺ kenden in huerlieder doot. Naer welcke executie aldus ghedaen van den twee persoonen vooren ghenoumt in de absentie van de baellius ende officiers ende by huerlieder ghebreke, wy ziende dat myn voorschreven harde gheduchte heere ende prince ons noch liet onvoorsien van zynen baelius ende officiers, hebben ghehauden wake ende vergaderynghe ghewapender hant by daghe ende by nachte in onse huusen, ende daer naer zyn gheghaen met eenen ghemeenen accoorde, draghende de bannyere van mynen voorschreven gheduchten heere, de bannyere van deser zyner stede ende alle de onse ter maerct, daer kiesende, by faulten van onsen baelliu ende officiers, eenen omme t'onderhaudene recht, wet ende justicie metten scepenen van deser voorschrevene stede, hem ghevende den name Justicier. Dat ghedaen, elc vertrack in 't zyne ende paeysivelicken ende eendrachtelicken, zonder eeneghen meynschen ter weerelt te mesdoene oft messegghene, ende daden de voorschrevene kuere omme weldoen, want andersins hadden wy alle ghebleven zonder oordre ende reghele van justicien, danof vele quaetheden, crymen ende onverwinlicke inconvenyenten hadden moghen vervolghen. Ende wy alzo vertrocken, daden hem hooghelic heet doen, van welcken heede wy hu zenden de copie hier inne besloten.

‘Alle dese dynghen aldus toecommen⁽¹⁾, de wet versochte an de prelaten, edele ende andre ghedeputeerden van der steden van der casselrien van deser voorschrevene stede dat

+ f^o 51 v^o

(1) Toecommen, volbracht.

[p. 191]

hemlieden ghelieven wilde te vertooghene den prince, den staet van deser zynder stede ende hem te supplierne in alder ootmoedicheden, dat hy by zynder goedertierer gratie, ontfaermenesse ende compassie hebben wilde van zynen goeden lieden der zelver stede ende hemlieden zenden baeyllius ende officiers, 't welcke de voorschrevene prelaten, de edele ende andere ghedeputeerden daden, maer en costen toe nyet vercryghen anders dan by zekere conditien ende delaeyen, de welcke den volcke nyet ontfanghelic en waren, duchtende dat in zulcker manieren de justicie nyet vulcommelic en zoude moghen hebben haren loop; ende 't rappoort van dien ghehadt⁺ tsanderdaeghs den (X)I^en in decembris⁽¹⁾, ende 't volc trocken metten voorschreven bannieren ter maerct met eenen ghemeenen accoorde ende al paeysivelic.

Ter welcker plaetsen wy noch zyn in zulcken state, van welcker eendrachticheden wy Gode grootelicx bedancken als 't recht es, ende hebben daer ghecoren, latende den voorschreven justiciers, omme dat ons nood es te helpene met alle onse leden, drie capytaynen ende twee raedslieden met elcken van hemlieden, de welcke in sondaghe lestleden daden onthoofden up een scaufhault drie persoonen⁽²⁾, tsanderdaechs pugnyeren ende sluetelen⁽³⁾ drie andre persoonen, ende zyn in meenynghen noch andre pugnytie ende correctie te doene up de ghuene die men mesdadich bevinden zal naer huerlieder verdiente, zulc als vooren beteeckent es. Es den staet van deser voorschrevene stede die wy ulieden jeghenwoordelic, eerbare voorzieneghe heeren, harde lieve speciale broeders ende vrienden beteekenende, ten hende dat ghy dies vulcommene ende warachteghe kennesse hebben zoudt.

Biddende onsen Heere, dat hy 't betren wille ende gratie

+ f^o 52 r^o

(1) Het Handschrift zegt: XI^en, men moet natuurlijk lezen 1^en.

(2) De hoogergenoemde Jan van den Damme, Steven van Formelis, Boudewijn de Pratere op 5^en December onthoofd.

(3) Sluetelen, brandmerken; dit waren Joos Pijl, Jan de Cooman en Jacob Meyeraert op 24^en November aangehouden; zie Kronijk, D. II, bz. 118-119.

[p. 192]

gheven mynen gheduchten heere ende prince ons by zynder gratien cortelynghe te voorziene ende stellende in justicien alzoo 't behoort, ende ghelyc dat wy in zyn edele discretie altoos hebben ons betrauwen, metgaders dat hy wille bewaren ende behoeden zynen harden edelen persoon, want zekerlicken hy es een goet natuerlick prince ende dueghdelick, ende en hebben in hem gheenen twyfele, waer hy wel gheinformeert ende gheadverteert.

Ende als van ons als warachteghe ghetrauwe subjecten ende ondersaten, wy zyn ende zullen zyn altyts t'hemwaert gheneghen in alder natuerlicheden te doene ende ons te quytene ghelyck wy van natueren ende by rechten gheobligiert, verbonden ende ghehauden zyn te doene.

⁺ Eerbare ut supra⁽¹⁾, in allen zaken wesende in ons vermoghen die wy ghedoen moghen duer hu, presenteren wy ons bereet ende ghewillich in allen tyden omme die ghetrauwelic ende met goeder herten te vulcommene als ghetrauwe broeders ende vrienden. Dat kent de Heleghe Gheest die ulieden eerbare persoonen hebben in zyn heleghe bewaernesse ende verleenen goedt leven en lanc. Ghescreven den VIII^en in decembris anno LI.’

+ f^o 52 v^o

(1) Dit supra dat ontbreekt luidde: ‘Eerbare, voorzieneghe ende wyse heere, den meesters van der stede van Ludicke’. Op 't einde van November hadden de schepenen eenen brief aan de Luikenaars gericht, waarop de stadsbode van Luik op 5^en December een antwoord terugbracht; de verminkte brief van bz. 188-192, is nu het wederantwoord van Gent aan den bode medegegeven.