Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 1

[1451]

Hier sendt de prince eenen brief van clachten.

Item, naer desen tyt in dit scependom zandt de prince eenen brief te Ghendt die men in 't ghemeene te kennen gaf elcker neerrynghen ende elcken wycke van der weverien ende eenen der poortrien, ende eenen lasteghen brief ende wonderlic sprekende, alzo de copie van diere hier naer volght van woorde te woorde:

Eerst, de superscriptie⁽²⁾: ‘Bi den hertoghe van Bourgoyngnen, van Brabant ende van Limborch, grave van Vlaendren, van Artois, van Henegauwe, van Hollandt, Zeelant ende van Namen.

(2) Dit stuk is ingelascht in het Vidimus door den apostolischen notaris Herstinus Ghyselins op 7 Juni 1451 opgesteld, berustend op het Gentsch Stadsarchief (N^r 629 van het Inventaire van Van Duyse); volgens die akte verbeterden wij den tekst van het Dagboek. Het Vidimus hebben wij afgedrukt in de Annalen van den Geschied- en Oudheidskundigen kring van Gent, 1900, bz. 77.

Mandement.

‘An allen onsen baillius, justiciers, officiers ende goeden ondersaeten van onser stede van Ghend ende anderen onsen ghetrauwen ondersaten wie dat zy zyn, saluut ende jonst. Alsoe als hier voermaels in onse steden van Brugghe⁽³⁾ ende van Mecheline⁽⁴⁾ ende elders, ende dickent ende menichwaerf wy vertoecht hebben ende doen vertoeghen, voor de ghedeputeerde van den leden ende voor de III staten ons lants van⁺ Vlaendren ende andren notablen persoenen, die groete mesdaden, blaemten, onghetrauwicheden, meineedicheden ende overhoericheden, die jeghen ons ghedaen ende gheoorbuert

(3) Op 31 Oogst 1449.

(4) Op 26 Januari 1450.

+ f^o 19 r^o

[p. 106]

hebben ende jeghen onse hoecheit ende eerlicheit, Daneel Sersanders, Lievin De Pottere, Lievin Sneevoet⁽¹⁾ ende andere van huerer benden ende allianchien alsoe wel in valsscheit ende verzworen eede jeghen ons, onsen persoen ghescandeleert ende gheblameert thebbene in meenigher manieren, als dat zy onse ghemeene volc van onser stede van Ghend onderwesen ende gheadverteert hebben te haren verdoumden wille ende meeninghen jeghens ende in vermindertheden van ons ende van onser hoecheit ende eerlicheit, ende jeghen de rechten, previlegen van onser voorscrevene stede van Ghendt, ende die verbrekende als by lueghenen ende bedrieghen ende jeghen alle waerheit, daer mede onse ghemeene volc onbewist van der waerheit, bedroghen gheweest es, ende esser by ghevallen in aermoeden ende allenden.

Ende hoewel dat wy dicwille ghewilt hadden ende begheert hebben dat dese sake ter waerheit te kennen ghegheven worde onsen voorschreven ghemeenen volke dat des niet en mach, niet min de voorschreven Daneel Sersanders, Lievin De Pottere, Lievin Sneevoet ende de huere van huerer benden ende allianchen, zij hebben 't altoes belet, van duchte qualic metten volcken te zyne ende te verliesene huerlieder staet, macht ende gouvernement, die zy daer hebben jeghen onsen danc ende wille. Ende want wy die dese zaken niet sculdich en zyn te latene lydene, maer begheeren daer af de waerheyt overal gheweten te zyne, ter welvaert van ons voorschreven ghemeenen volke, ende om dat te verheffene ende te vertroestene van der armoeden ende dolinghen daer 't inne gheweest heeft ende noch es t'onser onghenouchten.

Overdynckende dat emmer toe langhe onse voornoemde ghemeene volc, dat wij altoes ghehadt hebben ende noch doen, in goeden minnen ende recommandatien, alle de zaken

(1) Dit waren de drie bijzonderste tegenstrevers der hertogelijke politiek, de verdedigers der Gentsche zelfregeering; de eerste was oud-overdeken der neringen en oud-schepene der keurbank; Lieven de Pottere, overdeken en Lieven Sneevoet, deken der kruideniers.

[p. 107]

ghedoechsaemlic verdreghen heeft sonder veele neeringhen oft broetwinnen; ende omme weldoens wille ende ons te quitene jeghenonsen heere God, ooc deernesse ende compassie hebbende van onsen voorscreven aermen volcke van Ghendt, hadden onlancx ghelast ende gheordineert onsen gheminden ondersaten,⁺ Pietren Tyncke, Lodewyc D'Hamere, Loy Coolbrant ende Lievin Wicke⁽¹⁾, dat zij allomme ende overal daer des noot wesen soude, ende alsoe wel in de vulle camere van der wet als eldre in onse voorschrevene stede van Ghendt, segghen, openbaren ende verclaren souden van onsen weghe de waerheit van allen voorscreven zaken, ten hende dat onse voorschreven ghemeene volc van al onderwyst worde ende daer af wyste die gherechte waerheit, ende hoe dat toot noch toe bedroghen ende mesleet es gheweest, ende dat wy oock claerlic ghemeent ende ghehouden hadden, dat hadde onse ghemeene volc ter waerheit van al gheadverteert ende onderwyst gheweest, het en hadde nemmermeer, omme gheen zake willen, draghen noch onderhouden jeghen ons de voorschrevene besculdighe, die se alsoe mesleedt ende bedroghen hebben; daer in dat wy, ne dade de groete jonst ende minne die wy altyts ghehadt hebben ende noch doen an onse voornoumde ghemeene volc van Ghend, dat wy houden wesende goed ende ghetrauwe t'onswaert, die huerlieder gherechte heere ende natuerlike prince zy, by anderen whegen voortghegaen dan wy noch ghedaen hebben; niet min als 't commen es dat de voorschreven iiij persoenen by ons ghestelt toot deser saken te werke gheleit hebben ende willen legghen dlast dat zy hier af van ons ghehad hebben ende hebben, ende

+ f^o 19 v^o

(1) Deze vier handlangers van den hertog Philips hadden eene ‘wapeninghe of roup’ tegen de stad op touw gezet; over Pieter Tyncke en Lieven Wicke bezitten we geene inlichtingen; Lodewijk d'Hamere was lid van 't wolambacht, schepene der keurbank in 1420, 1423, 1426, 1429, van gedeele 1433, 1436, 's heerenkiezer 1438, sch. van gedeele 1446 en op 10 Maart 1450; Memorieboek, D. I, bz. 172 tot 230. Eloy Coolbrant, zooals zijn einde het bewijst (Dagboek, f^o 196 v^o) was uit de laagste klas der maatschappij gesproten.

[p. 108]

daeraf de waerheit openbaren ende daertoe hueren ghetrauwe beste ende vermoghen ghedaen, zy en zyn's noch nyet te boven moghen connen by der jonsten ende draghene die de voorschreven Daneel Sersanders, Lievin De Pottere, ende d'andre besculdeghe gheadt hebben van eenighen van hueren vrienden, maar hebben daar in gheadt ende hebben de voorschreven iiij persoenen onse ghelaste groeten stoet ende belet; ende dat meer es, om dat onse voorschreven ghemeen volc by zekeren weghen, ende in grooten ghetalle onderwesen es gheweest van den bovenghescreven saken, met datter ancleeft, de voorscreven Daneel Sersanders, Lievin De Potter, Lievin Sneevoet ende de huere hebben gheloepen ende doen loepen by hueren lieden ende gheallyerden by daghe ende by nachte onder 't ghemeene volc, ende hebben 't gheadverteert ende onderwesen, ende doen adverteren ende onderwysen, al ter contrarien van ons ende toot haren quaden wille ende verdoumder⁺ meeninghen, zegghende ende doende stroyen onder 't ghemeene dat wy se willen hebben ende begheeren te hebbene ghecorrigiert ende ghepugniert, by banne oft andersins, om dat zy ons wederstonden ende wederseiden de settinghe of bede van den saute die wy begheerden, dies es nu iiij jaer of daer ontrent.

Ooc zegghende dat wy de correcxie ende pugnitie wel ghedaen willen hebben up hemlieden, maer die ons consenteeren wilde de voorscreven bede van den saute ende die onse voorscreven stede van Ghend ghestelt hebben in onser onghenaden, alsoe zy segghen, die draghen ende onderhouden wy, ende en willen niet ghedoeghen datter correxie oft pugnitie of ghesciede, alsoe als wy se willen hebben up hemlieden.

Zegghende voort, alsoe ons anbrocht es, dat wy een prince van ongerechte justicien zyn met vele andere ghevisierden⁽¹⁾ lueghenen, die zy valsschelic met onrechte ende jeghen alle waerheit zaeyen ende voortstellen onder onse voorschreven

+ f^o 20 r^o

(1) Ghevisierd, geveinsd.

[p. 109]

ghemeene volc, datter zo in bedwellemt es dat hem niet goedelicx en weet waer an hauden of keeren, ende dit doen zy omme te bliven hebbende ende t'onderhoudene onse voorscrevene ghemeene volc te hueren wille ende in huer subgectie als heeren ende meesters van onser stede ende te blivene by hueren hetinghen, staten ende gouvernemente, al ter contrarien van ons ende t'onsen onwille ende ondancke, alzoe voorseyt es; dwelcke up dat zoe es, zyn zaken van zoe quaden exemple ende verdoumder meeninghen dat zy nyet aergher zyn en mochten, ende werdich van groeter pugnitien.

Waeromme wy, willende ende begheerende de waerheit van allen ende elken saken bovenghescreven allomme ende overal gheweten t'zyne ende gheopenbaert, alsoe als van Gods ende van rechtsweghe ende in goeder justicien dat sculdich es te gesciene ende het behoort, verclaren ende certifieren allen ende elken dat wy onse voorscrevene stede van Ghendt ende onse ghemeene volc van diere hebben in goeder minnen ende recommendatien, uteghedaen de voorschrevene besculdighe, ende onse voorscrevene stede van Ghendt ende der rechten, previlegen ende vryheden van diere hebben wy altoes ghewilt ende noch willen bewaren, onderhouden ende besceermen,⁺ alsoe als een goet ghetrauwe ende natuerlic prince ende heere sculdich es te doene; ende des ghelycx houden wy dat onse voorschreven ghemeen volc van Ghendt wille ende verstaet te bewarene, t'onderhoudene ende besceermene onse rechten, hoecheyt ende eerlicheit, alsoe als goet ende ghetrauwe volc ghehouden es te doene zynen gherechten ende natuerlicken heere.

Ende ten ghuene dat de voorscrevene Daneel, Lievin ende Lievin ende d'andere van huerer voorscrevene quader ende verdoumder allianchen gheseyt hebben ende ghestroyt, ende doen segghen ende stroyen, dat onse gramscepe up hemlieden es om de voorscrevene bede van den saute, ons by hemlieden beledt ende ontseit, zy hebben onghelyc datte te doene ende te segghene, want zy weten wel, ende het es waer, dat zy Daneel, Lievin ende Lievin selve hadden gheweest ende waren van den

+ f^o 20 v^o

[p. 110]

selve rade ende advise, ende hadden ons belooft ende ghezworen, beloofden ende zworen in onsen handen zeer hoeghelic ende zwaerlic dat zy ons souden doen hebben de voorscrevene bede ende zettinghe van den saute, up welke eeden ende gheloften ons alsoe ghedaen, wy de neerendstichede ende vervolghen daer omme daden doen; maer desen niet jeghenstaende, zy daden zyndert alle de contrarie ende brochten 't onder 't ghemeene ten laste van anderen.

Waer af angaende den ontsegghe van der voorscrevene bede van den saute wy nyet t'onvreden gheweest en hebben, noch van hemlieden noch van andren, hoewel dat van den manieren die de voorscreven Daneel ende zyn medepleghers⁽¹⁾ hier inne ghehouden hadde ende hilden, wy gheene redene en hadden wel te vreden te zyne, maer in meenigher andren manieren hebben de voorscreven Daneel ende de zyne groetelicx mesgrepen ende mesdaen jeghen ons, in 't ghuent dat zy onsen persoen jeghen alle heere belast hebben valschelic met onghelyke ende sonder cause;

Dat zy van der officien van onser stede voorschreven ghedaen hebben t'hueren wille ende ghelieften om huer ghesingulierde proffyt ende jeghen ende ter contrarien van onser eerlicheyt ende van den previlegen van onser voorscrevene stede ende anderssins, in zo velen ende verdoumden manieren dat groot jammer gheweest es, als om hemlieden t'onderhoudene ende ten grooten laste van den ghemeenen volke, alsoe wy al ditte wel in 't langhe ende met goeder causen hebben vertoecht ende doen vertoeghen als boven.

⁺ Ende boven desen ende jeghen onsen danc ende wille, so houden zy, besitten ende ghebruken onse voorschrevene stede van Ghend, ende draghen hemlieden als heeren van diere, ende

(1) Vóor dat Philips in 1447 de zoutbelasting aan de stad had gevraagd, had hij de dekens der kleine neringen, waaronder de drie betichten, de belofte afgevraagd deze bede te doen stemmen; doch in Gent teruggekeerd wendden zij al hunne pogingen aan om de belasting te doen weigeren; zie verder f^iis 23 r^o, 25 v^o.

+ f^o 21 r^o

[p. 111]

mesleeden ende bedrieghen ons aerme volc ghelyc als 't oft hemlieden toebehoorde, om dwelke wy ghelaten hebben ende al noch laten te commene in ons voorschrevene stede van Ghend. Ende ten sourpluuse, daer zy segghen ende stroyen dat wy nyet en corrigieren noch pugnieren willen, noch ghedoeghen dat men corrigiere of pugniere de ghuene die 't wel verdient hebben, ende die onse voorscrevene stede van Ghend ghestelt hebben in onser onghenaden, alsoe zy segghen, ende dat wy die draghen ende bescudden jeghen recht, wy en hebben, toet noch toe, in alle de regione van Kerstinhede, anders niet vermaert gheweest dan over eenen prince rechverdich ende van goeder justicien, God zys ghelooft; maer wy hebben al onsen tyd, alle den ghuenen die 's ons versocht hebben, ghedaen ende vulcommen goede justicie ende noch jeghewoordelicx, so zegghen wy, verclaren ende presenteren, met desen onsen brieve, elken ende allen onsen ondersaten van onser voorscrevene stede van Ghend, ende anderen wie dat zy zyn, te doene ende te vulcommene ende te doen doene ende vulcommene goede vulcommene ende ghereede justicie, alsoe wel den groeten als den cleenen, ende den aermen als den ryken, jeghen wien ende hoe dat zy ende van wien men hem sal willen beclaghen in eenigher manieren ende sonder yement daer in te spaerne.

Ende om dieswille dat wy al 't inhouden van desen overal ende openbaerlic willen gheweten zyn, tenhende dat hier namaels hem niement, by onbewistheden, daeraf excuseren en moghe, so bevelen wy hu ende elken van hu, up al dat ghy ons ducht te verbelghene, dat ghy, ten versouke van den voornoemden IIII persoonen, onsen ghelasten in dese sake, oft van eenighen van hem desen brief toeghende, ghy ende elc huwer, sonder eenich verdrach, jonste of dissimulatie, doet desen onsen presenten brief ende al 't inhouden van dien, van woorde te woorde uutroupen, condeghen ende openbaren voor onse voorschrevene ghemeene volc, alsoe wel in de camere van der wet als alomme elders, daer des noot wesen sal, zo doet ende

[p. 112]

gheeft, ende des ghy des versocht wert, ende dat ghy ten sourpluuse daer up hoort ende doet hooren onze voorschrevene IIII ghelaste oft den eenighen van hemlieden toghende desen brief ende in hueren versouken ende vervolghen in desen⁺ saken, ten hende dat zy recht ende justicie vercrighen moghen oft andersins, alsoe hemlieden noot wesen, zo doet ende gheeft hemlieden van onsen weghen, ghy ende elc uwer ende hueren hulpers ende medepleghers alle hulpe, troest ende bystandt, zonder eenighe dissimulatie, noch eenichsins te doene noch te gane ter contrarie, want ons dat alzo ghelieft ghedaen te wesene. Ende in orconden van dese ende dat elcken blyke dat dit comt van onsen rechten zinne ende meeninghen, zo hebben wy desen onsen openen brief gheteeckent met onser handt ende daer up doen stellen onse signet. Ghegheven in onse stede van Brusel, den IIIIden dach in junio in 't jaer ons heeren duusent IIII^c ende een en vichtig.’

Aldus gheteekent: Phelippe.

Als elc verstaen hadde in zyn ledt, daer dese voornoemde copie ghelesen was, zo spraken zy met elcandren ende droughen ghenouch over een dat zy van Daneel Sersanders, Lievin De Pottere ende Lievin Sneevoet, noch nyemendt anders, nyet scheeden wilde, noch en wister nyet an dan goed, ende wilde men hem yewers af ticht gheven, zy begheerden ende presenteerden dat zy daeraf hier te wette te stane, doende daer af goeden zekere, ende dat achtervolghende der prevylegien, ende als poorters zynde dezer stede. Maer 't volck wasser anders eensdeels inne ghemoeyt up Pieteren Tyncke ende zyne ghezellen, die den voorschrevene brief ghebrocht hadden ghenouch⁽¹⁾ begheerende, quamen zy meer dat men se legghen zaude in vanghenessen, ghemerct dat zy hier te voren noch vele moeyten up ghestelt hadden; ende sonderlynghe om dat zy poorters waren deser stede, toochden eene savegaerde van den prince, daer mede dat zy beschut waren, ende vele

+ f^o 21 v^o

(1) Ghenouch, recht.

[p. 113]

meer andre daar inne ghenoumpt, van alder wettelichede die men up hemlieden zoude hebben moghen doen, dat een intert was contrarie den prevylegien deser stede, alzo eeneghe dochten ende zeyden.

Hier naer den XXVIII^en july, in 't zelve jaer LI, ten verzoucke van den zelven vier ghezellen oft emmer van eenen Philips De Wielmakere, barbier in den Hoyaert⁽¹⁾, daer toe hebbende last by brieven van den prince, zo was de Colatie te gadre ende up d'anbrynghen ende begheerte van den prince, zo was gheordineert ende ghesonden uuter poortrien zekere quantiteyt van persoonen, te wetene, XII; voort uut elcker neerrynghen eenen persoon, ende huut elcken wycke van der weverien eenen persoon, ende reysden by den prince t'samen te Dendermonde⁽²⁾, omme aldaer te aanhoorne wie's men⁺ hemlieden openen zoude, hopende dat hy zyne begheerte zo redelicken maken zoude als dat daer by alle zaken zouden moghen commen t'eenen goeden hende.

Ende de persoonen voornoemt, wesende te Dendermonde, zo dede hemlieden myn gheducht Heere ontbieden, aldaer hy hemlieden up dede ende dede vertooghen zekere vremde poynten ende zaken, die hy hemlieden overgaf by ghescrifte, om daer af openynghe te doene te Ghendt, waer af dat men elc lid gheven saude de copie ghelyc voren van den andre gheseyt es, ende luut aldus.

Deze personen voornoemt, commende te Ghendt, hebben doen vergadren de state van der stede, de welcke zy te kennen

(1) Zie Van Duyse, Inventaire, bz. 208, N^r 590 der Karters, waarin wij leeren dat Philips de Wielmakere op 20 April 1445 in 't gevang zat voor wangedrag.

(2) Stadsrekeningen over 1450-51, f^o 106 v^o: ‘Item, reden zekere menichte van personen ghecoren ende ghedeputeerdt by den ghemeenen insetenen van deser stede den XXX^sten dach van Hoymaent in de voornoumde stede van Denremonde by onzen gheduchten Heere ende prinche omme zekere zaken te anhoorne hemlieden upghedaen by onzen vornoemden gheduchten Heere, van den costen by den vorseiden personen ghedaen peerthueren, waghenhueren met dat ghegheven was den coken...’

+ f^o 22 r^o

[p. 114]

ghegheven hebben de begheerten van den hertoghe, ende es in substantien zo hier naar volght:

‘Eerst, zo gheven zy te kennene hoe myn Heere, van zynen jonghen daghen, zyn stede ende de goede lieden ghemint heeft, daar meer verkeert dan in andere steden ende aldaer zyn goed vertheert.

Hoe hy de stede ende 't ghemeente noch in minnen ende goede rccommandatie heeft, huutghenomen de quade.

Hoe hy dit betooght, by dat hy hemlieden vergheven heeft van wapenynghen, dootslane ende andre upsetten ende mesdaden, ende dat vergheven liberalic⁽¹⁾, dwelcke hy gheene andere steden, als zy mesdaen hebben, ghedaen en heeft, zonder daer af ghedient te zyne bij justicien ende anders.

Heeft hemlieden nyet alleene dit vergheven, maer oock van den zynen ghegheven, te wetene, C ende X duust croonen, die zy hem t'achter waren van ouden voorledenen subventien, hy die al quyte ghescolden heeft⁽²⁾.

Item, heeft hemlieden, onlancx leden, ghegheven om te verheffene de stede, XX M croonen⁽²⁾.

Item, hoe Daneel Sersanders houtcleercoopere wart⁽³⁾, ende liet varen de poortrie ende daer naer dekene wart van der zelver neerrynghen, om hueverdekin te werdene, ende hoe hy de cleene dekenen an hem track.

Hoe myn gheduchte Heere, ansiende 't sobere gouvernement van zyner stede ende hoe zy beleedt⁽⁴⁾ was, ende sonderlynghe⁺ dat coopmanscepe ende neerrynghe faelgierden, ende dat ghescil rees tusschen Daneele ende Pieter Hueryblock, ende hoe hy se beede ontboot, ende Daneele zo onderwysde als dat

(1) Daardoor bedoeldt Philips zijne genadebrieven voor de oploopen te Gent in 1432, 1437 en 1440; zie verder f^iis 55-59.

(2) Twee akten van Philips te Gent op 9 Juni 1445 verleend; zie Inventaire van Van Duyse, bz. 208-209, n^rs 592, 594.

(2) Twee akten van Philips te Gent op 9 Juni 1445 verleend; zie Inventaire van Van Duyse, bz. 208-209, n^rs 592, 594.

(3) Zie ook het Memorieboek, D. I, bz. 225, op 't jaar 1447: ‘Item in dit jaer was overdeken Daneel Sersanders, out cleercooper.’

(4) Beleedt, bestuurd.

+ f^o 22 v^o

[p. 115]

hy beloofde hem van den overdekenscippe te verdraghene.

Hoe cort daer naer myn gheduchte Heere weder te Ghendt quam, ende vernemende dat haerlieder ghescillen noch gheduerden, beede de partyen voor hem ontboot ende eenen paeys tusschen hemlieden maecte.

Daer zy alle gheloofden ende zwoeren in zynen handen, ende zonderlynghe de voorschrevene Daneel:

Eerst, dat hy naer d'hueverdekenscip nyet staen en zaude⁽¹⁾ up peyne van valsch ende verzworen te zyne gherekent, ende bovendien te vallene in de indignatie van zynen prince ende eeuwelic t'allen offitien ende staten onnable⁽²⁾ te zyne; ende al desghelycx zwoeren Lievin De Pottere ende Lievin Sneevoet, hem nemmermeer kuere te ghevene, ende de andre alle desghelycx; maer dat zy eenen neutralen⁽³⁾ man kiesen sauden uut drie oft vieren, ter liefden van mynen Heere te diere waerf, ende waren daeraf ghemaect drie acten, van den welcken Daneel d'eene hadde.

Hoe zy noch desen nyet jeghenstaende, myn Heere vertrocken zynde huut zynder stede, Daneel nyet up en hilt, maer volchde heymelic ende openbaer om overdeken t'zyne, hoe wel myn gheduchte Heere hem ghelooft hadde dat hyne anders wel voorzien zoude in 't let van der poorterien daer hy behoorde⁽⁴⁾, ende alzo hy zynen vadre dicwil ghedaen hadden.

Hoe zy noch nyet up en hilden, ende huere dekenen in twee huusen leedden.

Hoe zy hemlieden daer ligghende, eenege sonden by mynen gheduchten Heere te Brugghe, om dat hy ghepaeyt wilde wesen dat Daneel deken worde.

Hoe myn Heere daer up andwoorde, dat beter ware dat hy, Daneel, zynen eed hilde ende dat hy daer in dade naer zyne

(1) Niet naar het hoofddekenschap te dingen.

(2) Onnable, onbekwaam.

(3) Neutralen, tot geene der beide partijen behoorend.

(4) Sersanders was immers gesproten uit eene der oudste en aanzienlijkste poortersfamiliën van Gent.

[p. 116]

ghyse⁽¹⁾ ende als t'zynen behouf. Anders en gaf hem de hertoghe gheen antwoorde. Daer up wart hy ghecoren naer de maniere verhaelt ende by fayte, ende waren eeneghe persoonen ghewapent bedectelic.

Item, hy deken zynde, moeste alle de offitien⁽²⁾ zelve maken die scepenen toebehoorden, ende hilt achter de rekenynghe zes oft zeven daghen daer omme, jeghen de costume, dreeghende scepenen metten volcke.

⁺ Item, achternaer zoude men in 't augweet gaen⁽³⁾, t'alf Vastenen, moeste de kiesers oock maken, dreeghende scepenen metten volcke als boven.

Hoe hy, Daneel, dekin worden zynde, ende naer dat in Pieter Hueriblocx tyde 't saut ontseyt was⁽⁴⁾, Daneel, Lievin ende Lievin te Brugghe quamen; gheloofden daer mynen Heere 't saut te doen hebbene ende dat zwoeren zy hem in zynen handen, watter af commen zaude.

Item, hoe achternaer zyne bedroghen informerende 't volc al ter contrarie, beletten 't saut zelve ende staende up andere.

Hoe myn Heere daer omme te Ghendt van zynen lieden zandt, omme te vernemene de waerheyt ende bedroch bevonden.

Hoe dat hy myne Heere belaste ende diffameerde, dat hyne in zyne indignatie ghenomen hadde omme 't saut ende om dat hy 't volc behoedt hadde van servytuten.

Item, dattene⁽⁵⁾ myn Heere wilde doen vermoorden ende lieden huutghesonden hadde, als twee ghezellen, 't welcke es crisme lèse maiesté.

Item, hoe hy ghewapent ghync jeghen mynen Heere, als

(1) Ghyse, wijze, goeddunken.

(2) De kleine ambten op 't Schepenhuis.

+ f^o 23 r^o

(3) Augweet, de wacht welke de dekens jaarlijks deden ter gelegenheid van de Halfvastenmarkt, genoodzaakt door den grooten toeloop van volk in de stad.

(4) Pieter Hueribloc was overdeken der neringen in 1446-47 als men ziet in de Stadsrekeningen over dit jaar, f^o 332 v^o; ten onrechte geeft het Memorieboek, D. I, bz. 223, Lievin de Pape op.

(5) Dattene, dat hem.

[p. 117]

ghelyc jeghen ghelyc, dat hem nochtans lettel gheholpen hadde, als haddy de meeste van den lande gheweest, hadde myn Heere bedocht gheweest fayt up hem te doene, dat hy noyt en was, want het syner princelicke goedertierheyt contrarie gheweest hadde, verbeydende oft hem Daneel bekennen saude, wel wetende dat hy by justicien ter wraken noch wel gheraken saude.

Item, in 't jaer XLIX, in 't vermaken van der wet, hoe hy hem zelven dede kiesen, in een cedulle zyn volck zyne kiesers gaf ende dede zweeren die te kiesene, boven den eed voor scepenen ghedaen naer 't prevylegie ende de commissarissen daer gheerne ghesonden, die 't nyet doen en wilden, maer by den prevylegie bleven.

Hoe de kiesers verdreeght⁽¹⁾ waren by dat hy 't volc hadde ghedaen vergaren; hoe hy de commissarissen badt te Brugghe te treckene, belovende ende zweerende dat al staet haude; maer binnen twee hueren daer naer, was de kuere t'zyne appetyte⁽²⁾ ghedaen.

Hoe de scepenen gheedt worden sonder de commissarissen,⁺ jeghen 't prevylegie;⁽³⁾ te toghen den oorspronck van den twee dekenen, ende hoe zy hem zelven ghevoordert hebben ende de macht ghecreghen by fayte.

Hoe zy eenen zekeren tyt al de wet ende alle officie zelve ghemaect hebben, up ghelooften ende verbanden, die zy hemlieden doen om ghiften ende om ghelt, want zy stappans⁽⁴⁾ rycke worden.

Item, hoe scepenen 't recht vercoopen, ende van den juge die ghevleghen⁽⁵⁾ was, aldus zal men se stroopen die 't recht vercoopen.

(1) Verdreeght, bedreigd.

(2) Appetyte, begeerte.

+ f^o 23 v^o

(3) Bij het omslaan der bladzijde heeft de kopist hier enkele woorden vergeten; zie over den oorsprong der twee dekens verder op bz. 124.

(4) Stappans, terstond.

(5) Ghevleghen, gevild, het vel afgestroopt; ik vermoed hier eene zinspeling op een gekend verhaal van eenen onrechtvaardigen rechter die gestroopt werd.

[p. 118]

Hoe de stede aerm werdt ende de coopmanscepe ende neerrynghe faelt by den voorscrevene regimente ende by de wapenynghe ende beroerten daer gheweest, ende datter nyement commen en wille: quia omne regnum in se divisum desolabitur.

Hoe zy 't prevylegie van der wet zelve breken ende gram zyn souden, wildet yement anders doen.

Item, zy willen dat myn gheduchte Heere 't prevylegie haude, maer zy zelve nyet, ende hoe hare prevylegie by dienste vercreghen zyn, ende scoone die zy zelve nyet hauden, willen vercreghen zynde.

Item, dat hadden sy se niet, zy nyet lichte daer an gheraken en saude.

Item, hoe zy mynen gheduchten Heere die willen doen hauden, maer zy zelve breken se of bughen se met quaden verstannessen ende met glosen.

Hoe zy daer af abuseren ende die te rechte daer mede verliesen saude.

Hoe dat myn Heere de prevylegie, rechten ende vryheden hauden wille, welke zy zelve lettel roucken⁽¹⁾, hoe dat hy datte altyts gheseyt heeft en noch zeght.

Hoe zy zyne rechten ende heerlicheden bezworen hebben ende grotelicx verbreken.

Hoe dat wel behoorde dat zy de zelve prevylegie volghde die al claer zyn, zonder gloseren ende met grooten vervolghe vercreghen waren.

⁺ Hoe myn Heere den paeys van Doornycke⁽²⁾ hauden wille ende de costumen ende husagien die ten dien tyden waren, maer de quade inbrekynghe nyet daer zy 't prevylegie mede destrueren.

Ende en spreect den voorschrevenen paeys van den

(1) Roucken, schatten.

+ f^o 24 r^o

(2) Die vrede op 18 December 1385 tusschen Gent en Philips den Stoute gesloten is afgedrukt bij J. Vuylsteke, Rekeningen der Sta Gent onder Philips van Artevelde, bz. 505-517.

[p. 119]

costumen ende usagien nyet die doe doch nyet in wesene en waren, ende oock en zyn dese maniere van doene als in cedullen te scrivene, die men hebben wille, anders nyet en zyn dan corruptele ende abusagie; ende men dorste gheen commissaryssen zenden, noch up de Collatie-zoldere ghaen, noch kiesers daer toe trecken, maer doen alleenlic de voorschrevene cedullen huut lesen.

Hoe zy zelve 't XVIII^e poynt van den voorschrevene paeyse niet ghehauden en hebben.

Hoe de butenpoorters groot grief doen den prince, den prelaten, edelen ende haren ghebueren.

Hoe de wevers leeren sauden VI jaer te voren poorters wesende, maer zy gheven ghelt over de jare, ende over hare woonsten zenden zy ghelt of twee hespen.

Wat grief dat daer die stede af heeft om dat zy in 't stede nyet en wonen, noch licht die noyt en zaghen.

Wat grieve dat de stede heeft van den menichten van offitien die in Ghendt zyn, ende haer neerrynghe daeromme laten ende up de goede lieden leven moeten.

Hoe de butenpoorters nyet om duecht poorters en werden, maer om hare ghebueren te verlastene van quaden fayten te ghane ofte om quaet te doene.

Hoe zy buten neerrynghen doen willen, maer gheen ghebuerlicke rechten pleghen. Wat wilder⁽¹⁾ vonnessen men te Ghendt wyst om goet ende ghelt.

Hoe zy zegghen dat men se nyet appelleren noch reformeren en mach, maer onderwylen d'een scependom d'ander reformeert, oft om duecht ende justicie wille ofte om ghelt.

Item, van der eerster kennesse dat zy nemen daer men gheen hende af ghecryghen en can.

Die justicie recht oft crom hebben wille, die commen an beede de dekenen: heeft hy ghelt, hy heeft recht.

Hoe de twee dekenen als twee heeren van der stede zyn,⁺

(1) Wilder, slechte of willekeurige.

+ f^o 24 v^o

[p. 120]

ende hem draghen boven haren natuerlicken gheboornen Heere, ende houden hem nu zyn stede te vooren⁽¹⁾.

Hoe Daneel⁽²⁾ Scepenen ghesuspendeert waren by consente van den volcke, ende een nyeuwe wet by provysien ghemaect tot alfougste, ende baeyllius ende officiers by provysien ghestelt, al desghelycx als zy ooc noch zyn.

Hoe zy 't aerm volc van by Sent Thomaes⁽³⁾ betrecken te Ghendt ende en konnen gheen expeditie ghecryghen.

Item, van den abden ende prioor van Chaertruesen, hoe zy naer de electie van⁽⁴⁾, mynen Heeren ende hy hemlieden laste zyne andwoorde over te draghene, vraghende van wiens weghen zy quamen.

Item, van den IX notabelen ende drie pentionarissen⁽⁵⁾ ende van der andworde die hemlieden ghegheven was ende ghelast den volcke te kennen te ghevene.

Hoe de dekenen ende scepenen metten volcke spelen ende mynen Heere daermede dreeghen, ende onderwylen 't volc metten heere.

Hoe de drie staten te Mechelen waren⁽⁶⁾; hoe zy te Ghendt trocken.

Hoe Ector van Vuerhaute ende zyne ghezellen verboden es nyet te kennene van den principale questien⁽⁷⁾ ende datter

(1) Te vooren houden, tegenover hem stellen.

(2) Hier schijnt de kopist een volzin te hebben vergeten om in een andere volzin over te loopen; men zou de tweede volzin op volgende wijze kunnen herstellen: ‘Hoe in maert de scepenen ghesuspendeert, enz.’

(3) Sent Thomaes, zou dit misschien Sint Omaars beduiden?

(4) Hier ontbreken weeral enkele woorden; men leze: ‘Hoe zy naer de electie van alfougste ghesonden wierden by mynen Heeren ende hy hemlieden laste enz.’; men bedoelt hierdoor de afvaardiging op 31 Oogst 1449 der abten van St-Baafs en Drongen en den prior der Karthuizers bij den hertog te Brugge; ziet Kervijn, Histoire de Flandre (1^e uitg.), D. IV, bz. 357.

(5) Zie hooger bz. 69.

(6) 26 Januari 1450, ziet bz. 80 alhier.

(7) Uit eene akte van 5 Oogst 1451, afgedrukt in de Handelingen van den Geschied- en Oudheidkundigen Kring van Gent, D. IV, bz. 85, zien wij dat de schepenen, op 10 Maart 1450 verkozen, zich verplicht hadden van zich geenszins te mengen in de geschillen door de verkiezing van Oogst 1449 opgerezen.

[p. 121]

ancleeft; dies zy der contrarie daden ende bienen Hueriblock, boven dat zy hem te wet presenteerden⁽¹⁾.

Hoe myn Heere zyne goede lieden menichfuldelic vermaent ende ghewaerschuut heeft by zynen dienaren, by grooten ende cleenen, ende haer ghebreken te kennen doen gheven, dwelcke al nyet ghebaedt en heeft.

Hoe de dekenen De Pottere ende de zyne van hem zelven uyet d'offitien nyet laten en zullen, maer eene eerfvachticheyt daer af maken.

Hoe Lievin De Pottere, als men onlancx leden ten goeden gouvernemente verstaen zauden hebben, dat zelve belette, segghende, hy zaude zo vele brynghen dat scepenen wel laten zauden daer toe te verstane, ofte ghelycke woorden.

Item, van den lueghenen, die Daneel, Lievin ende Lievin ende de hare gheseyt hebben ende daghelicx doen ghaen, by daghe ende by nachte, jeghen mynen Heere, om hem zelven schoon te makene.

Hoe zy 't volck abuseeren ende verdoven ende verblenden,⁺ dwelcke men nochtan wel tasten, riecken ende ghesmaken zaude, wat duechden dat van goeden gouvernemente compt ende van eendrachticheden.

Hoe zy bylicx⁽²⁾ der waerheyt stede maken zauden ende der lueghenen nyet gheloven, want zo bedrieght.

Hoe myn Heere langhe ghedissimuleert heeft ende verbeyt⁽³⁾, ende al devoir ghedaen ende altyts justicie ghepresenteert.

Hoe hy een prince van justicien es, ende over zulc al de weerelt duere vermaert, die doende groote ende cleene, rycke ende aerme, partien gehoort, zonder verkiesynghe; dit lant in paeyse ghehauden heeft zonder verkiesynghe van persoonen

(1) Zij verbanden nochtans Hueribloc, Pieter Beys, Jan van Siccleer, Lieven Van den Pale en consoorten; zie verder f^o 166 v^o.

+ f^o 25 r^o

(2) Bylicx, billijkerwijs, zooals betamelijk is; Verwijs-Verdam, Middelnederlandsch Woordenboek, D. I, kol. 1256.

(3) Verbeyt, gewacht.

[p. 122]

als 't blyct, dwelcke zonder justicie nyet en hadde connen gheschien ende dat justicie ende paeys ghesustren zyn.

Hoe hy justicie sculdich es ende doen moet, ende Gode ontsien, die den princen ende 't volc onderwylen d'een met den anderen slaet.

Hoe de scoone goede steden by dusdaneghen beleede bedervelic werden sauden eer lanc, dwelcke jammer ware.

Hoe meerder steden vergaen zyn by quaden regemente ende gouvernemente, als Roome, Theben, Athenen ende meer andre, by dat zy by jonghers gheregiert waren ende elc zyn eyghin profyt zochte, ende den ghemeenen orbuer nyet, ende onderlynghe omme 't regement in contente⁽¹⁾ waren.

Hoe de goede ende vroede⁽²⁾ dit vooren hebben, zullen overdyncken ende te weercke legghen, hoe Brugghe een coopstat es van coopmanscepen ende Ghendt worde een coopstat van justicien.

Hoe zy lieden van harer justicie ende wyshede voormaels vermaert es gheweest, hoe men met justicien ende goeden bestuere weder daer toe commen moet ende haer eerste goede ende vermaerde name weder ghecryghen.

Hoe men de goede, vroede ende den rycken te gouvernemente stellen zal, ende den ghenen diere hem insteken, versteken, ende die de offitie vlien, bespien ende totter offitie betrecken.

Hoe hem myn Heere in alle devoire ghestelt, ende zelve verzocht an zyne goede lieden 't ghuent dat zy an hem zelven verzoucken zouden.

⁺ Hoe hemlieden meest 't goede gouvernement an gaet, want myn Heere heeft andere landen ende steden vele.

Hoe dat hy anders nyet en begheert dan dat syn volc zyne meenynghen ende de waerheyt weten van al, want hij begheerde de welvaert van zynder stede ende dat zy in justicien ende goeden gouvernemente sta, ende heeft er omme de

(1) In contente, in geschil, twist.

(2) Vroede, wijze.

+ f^o 25 v^o

[p. 123]

goede lieden by hem ontboden, omme hemlieden dat zelve te zegghene ende te certifierne, mids dat men zyne boden ende brieven cleene oft gheen gheloove en gheeft, maar vele woorden gheseyt van valscheden van zynen brieven te conterfaeytene ende anders, ende wilde om lief dynck dat alle zyne goede lieden ghehoort hadden zyne meenynghe, ende goeden wille wisten die hij t'hemlieden waert heeft.

Hoe hy omme 't zauts wille nyet verbolghen en es gheweest, ende oock sindert daer naer nyet en heeft ghestaen, maer en es nyet wel te vreden gheweest van der maniere die Daneel Sersanders ende de zyne daer inne ghehauden hebben ende hem belast t'onghelycke.

Item. hadde men 't ghedaen de minste van der stede ende zulcke zware injurien hem up gheseyt, scepenen zauder inne voorzien hebben, maer hem en was 't noch nyet ghebuert.

Item, van den vier ghezellen⁽¹⁾ ende Philips⁽²⁾ de barbier ende harer onscult ende hoe zy zyne boden gheweest hebben in dat cas ende die advoerde.

Item, dat zy dit den goeden lieden ghetrauwelic wilden anbrynghen en hem zelven daer inne quyten, doende zyne bootscap en de hare, want hemlieden de zake grootelicx ooc aengaet ende zouct zonderlynghe de welvaert van zyner stede die hy bemint ende de goede lieden al diesghelyck, ende en maect gheenen twyfele zy en hebben hem oock lief.

Item, hoe men lichte over XX jaren up Lievin de Pottere, die nu gouverneert, ende andere, nyet zeer letten en zal, ende dat men sculdich ware te ziene om goede justicie ende om goet gouvernement dat eeuwelic ghedueren mochte.

Hoe hy Hueriblock, noch de zyne, nyet en draecht⁽³⁾ noch draghen en wilt, maar punyeren, hebben zy mesdaen, partien ghehoort, maer noch en es nyement commen, hoewel dat zy hem te rechte ghepresenteert hebben, die over hem

(1) Pieter Tyncke, Lodewijk d'Hamere, Eloy Coolbrant, Lieven Wicke.

(2) Philips de Wielmakere.

(3) Draecht, begunstigt, ondersteunt.

[p. 124]

gheclaecht heeft, zeght wel dat zy hem hare ghelofte ghehauden hebben.

⁺ Hoe hy de goede lieden principalic ontboden heeft, omme der welvaert van der zake voorschreven hemlieden te vertoghene, ende dat zyne meenynghe es zyne rechten ende heerlicheden te bewaerne, de prevylegien ende vryheden al desghelycxs ende zonderlynghe zyne goede stede in goeden gouvernemente, rechte ende justicie te stellene ende dat hy daer toe pooghen wille, want het tyt es, men moet doch eens beghinnen, ende syn met rechten hem zelven wel sculdich daer toe te voughene ende behooren de zake ter herte te nemene.

Hoe dat in tyden voorleden, men plach 't volc te vergaderne met eenen clocslaghe ende also te kennen te ghevene de zake der stede angaende, daer uute dat vele moeyten resen, by dat de lieden haer weerck verletten ende andersins; als dat gheordineert was dat men maken zoude II hoofden, nu de dekenen zyn, die den volcke alle zaken anbrynghen zauden van der wet ende van den volcke der wet, zonder meer bewins t'hebbene⁽¹⁾’.

Item, dese artyclen dus vertooght zynde, zeyde de Hertoghe dat hy advoeerde alle de articlen die men daer vertooght hadde ende certifierdet ende drouchse an hem, want hy de zelve ghelast hadde te vertoghene.

Naer dat hy gheadvoeert hadde de articlen vooren verhaelt, zo vertoochde hy zelve in persoone in vlaemsche, ende seyde ‘dat hy zyne stede ende de goede lieden van diere altoos ghemint ende in goeder recommendatien ghehadt hadde ende noch heeft, begheerende an de persoonen daer jeghenwoordich, 't ghuent dat zy daer ghehoort hadden, dat zy 't zelve ghetrauwelic overdraghen zauden; daer toe noch zegghende dat hy hemlieden altyts goet heere gheweest heeft ende noch wesen wilt, ende dat zy hem als goede lieden t'hemwaerts betoghen wille.’

+ f^o 26 r^o

(1) Bewins, gezag.

[p. 125]

Item, in dit vertoogh ende begheert van den prinche ghedaen te zyne, die van Ghendt baden mynen gheduchte Heere dat hem zaude believen te commene binnen zynder stede; daer up hy andwoorde: ‘dat de voornoemde III persoonen⁽¹⁾ meerdre heeren waren dan hy, ende alzo langhe als zy in 't stede waren, zo en zallicker nyet commen’. Ende hier mede ende met meer andren redenen, zyn zy ghescheeden van den prinche ende ghecommen te Ghendt.

Te Ghendt ghecommen zynde, hebben doen vergaren de Leden⁺ van der steden, daer hemlieden te kennen ghegheven waren alle de voorscrevenen article; ende naer dat zy die verstaen hadden, zo quamen scepenen van beede der bancken, beede de dekenen ende de ghedeputeerde die by den hertoghe gheweest hadden, ende baden daer de voornoemde leden dat hemlieden believen saude te makene een goede andwoorde up 't regiment van der stede, van allen officien die in de stede waren van den minsten totten meesten, ende van den meesten tot den minsten, ter heeren van Gode en der welvaert van der stede' ende dat wy alle met onsen natuerlicken prince moghen blyven in paeyse ende in rusten.

De voornoemde poynten aldus ghelesen elc in 't zyne, ende binnen dat de drie Leden waren in 't Scepenhuus om huerlieder andwoorde daer up te slutene ende over te ghevene elc anderen ende scepenen alzoo 't behoort, dwelcke was tsdysedaechs den derden augusti, so quammer in de camere van der wet, Mer Colaert Van der Clyte, ruddere. souverayn van Vlaendren, ende met hem Mer Gheeraert Van Ghistele, ruddere ende hoochbaeyliu van Ghendt in dien tyt, brochten ende presenteerden brieven van credentien dat men hemlieden gheloven saude, ende gaven te kennene dat myn gheduchte Heere al vergheven hadde de zaken, behauden alleenlic dies dat Daneel Sersanders, Lievin Sneevoet ende Lievin De Pottere trecken tot Deeremonde, ende hem verghevenesse bidden zonder

(1) Daneel Sersanders, Lieven de Pottere, Lieven Sneevoet.

+ f^o 26 v^o

[p. 126]

meer, belovende oock dat hemlieden an haerlieder lyf niet messchien⁽¹⁾ en zaude, ende vervynghen⁽²⁾ dat by haren rudderscappe ende up huerlieder trauwe ende eed, ende dat meer was, presenteerden daer vooren ghevanghen te blyvene, in 't welcke de goede lieden alle ghemeenlic zeer verblydt waren⁽³⁾; ende up 't anbrynghen van de voornoemde II rudders, trocken de voorscrevene Daneel, Lievin ende Lievin, midsgaders scepenen⁽⁴⁾, met schoonen state, blydelic te Dendermonde by den prince.

Item, tsauderdaeghs⁽⁵⁾ den VII^e augusti, zo compareerden zy voor den prince ende noch vele andre personen, dekenen zynde,⁺ ende oock andre scepenen gheweest hebbende, die daer toe by mandementen van den prince ontboden waren ende eeneghe van haren goede ghearresteert ende gheleyt tsheeren tafele⁽⁶⁾, ende ontrent den VI hueren van den avende, alle wesende over hare knyen voor den prince, daer dede hemlieden myn geduchte Heere alvooren de voorseyde drie persoonen verhalen alle de poynten van mesdade by hemlieden ghedaen, vooren ghenoopt, de welcke zy kennen moesten, ende doen vergaf 't hemlieden de prince up zy zegghen, dwelcke hy voetstaens huutte, ende zeyde aldus dat Daneel Sersanders XX jaer, Lievin

(1) Messchien, kwaad of onheil geschieden.

(2) Vervynghen, beloofden.

(3) Stadsrekeningen over 1450-51, f^o 117 r^o: ‘Item ghegheven ten beveelne van scepenen den ondercleercken van beede den cameren ende anderen ghesellen van der pennen van den brieven te copyerne ende scrivene die den goeden lieden van dezer stede elken in tzyne ghegheven waren doe men de laetste colacie hilt den vierden dach in ougste III lb. Xsc. gr.

(4) Stadsrekeningen over 1450-51, f^o 107 r^o: ‘Item mer Stevin van Liekeercke, ruddere, Arent de Brune. Jan Papal scepene van der kuere, Jan Utenhove, Claeys Weytins, Heynderic de Jaghere scepene van ghedeele ende met hemlieden meester Pieter Bierman pentionaris ende meer andere personen reden by onzen gheduchten Heere ende prinche wesende te Denremonde den V^sten dach in ougste...’ Vgl. de akte te Dendermonde op 5 Oogst 1451 door den hertog verleend afgedrukt in Hande ingen van den Geschiedkundigen Kring van Gent, D. IV bz. 84.

(5) Leest: ‘tsaterdaeghs’.

+ f^o 27 r^o

(6) Verbeurd.

[p. 127]

De Pottere XV jaer, ende Lievin Sneevoet X jaren alle zyn landen rumen zauden, Vlaendren binnen derden daghe ende alle d'andre binnen acht daghen, ende nyet te commene binnen haren termyne, up XX mylen naer Vlaendren⁽¹⁾.

Ende als angaende die daer commen waeren, wiens goet tsheeren tafele gheleyt was, die zauden doen expedieren by den canselier, de welcke zake hy committeerde ende overgaf meester Gillis Van der Wostynen⁽²⁾, meester Pieter Baudins ende meester Jooris De Bul⁽³⁾; ende al was 't dat de drie ghecomitteerde, tsanderdaechs, dwelcke was sondach nuchtent⁽⁴⁾, zo verre besoyngierde als dat der voorscrevene andere personen goet altemale ontsleghen was, niet te min eer die persoonen ghecommen [waren] te Ghendt, de mare was daer van den zegghene by sentencien myns gheduchts Heeren, daer uut dat 't volc alzo zeere beroert was, als 't wesen mochte lopende ter Deerremontscher poorten die zy vaste sloten, ende riepen alle, zy wilden hare drie persoonen weder hebben, duchtende dat zy ghedoot hadden gheweest.

't Maendachs tsnuchtens, den IX^e augusti, en wildet 't volck nyet te weercke gaen om dat zy nyet gheloven en wilden de drie persoonen en waren doot; niet min haerlieder drie huusvrauwen quamen onder 't volc, die in grotere menichte waren vergadert voor 't Scepenhuus, ende certifierden dat zy leefden, ende noch meer, daer quamen brieven van haerlieder hant ghescreven ende met huerlieder zeghele ghezegelt, zo dat 't volck by dien wart zwichtende, ende daer en geschiede doe gheen onlede noch quaet af, maer de prince vertrack van Dendermonde, tsmaendaechs voorschreven, met al zynen volcke naer Brucele.

(1) Het Memorieboek, D. I, bz. 236 zegt: Sersanders voor 20 jaar en op 20 mijlen, de Pottere voor 15 jaar en op 15 mijlen, Sneevoet voor 10 jaar en op 10 mijlen; vgl. Mathieu d'Escouchy, Chroniques (uitg. door G. du Fresne de Beaucourt voor de Société de l'Histoire de France, Paris, 1863-64), D. I, bz. 378.

(2) Gillis van der Woestynen, voorzitter van den raad van Vlaanderen, zie Foppens-O'Kelly, Histoire du Conseil de Flandre, bz. 57.

(3) Jooris de Bul, geheimschrijver van den hertog.

(4) 8 Oogst, 's morgens.