Critisch Bulletin. Jaargang 2

Een moderne Parcival-legende

Jan Walch, De magische Schaal
Den Haag, Servire, 1931

Het was een hachelijke onderneming van Jan Walch te pogen een moderne Parcival-verbeelding op het papier te brengen. En wij kunnen helaas niet tot de overtuiging komen, dat hij zijn doel heeft bereikt. Zijn boek is meestentijds niet boven het karikaturale uitgestegen en waar het dat wel is, aan het begin en aan het einde, heeft het niet de diepten der symboliek bereikt, doch zich tevreden moeten stellen met het alegorische. Dit spijt ons te meer, waar wij Walch kennen als een ernstig en toegewijd werker, die wellicht als geen ander in staat zou zijn geweest deze taak te volbrengen.

Daarenboven ontsiert een gewrongenheid in stijl en woordkeus meermalen de innerlijke eenvoud, die in den trant van het verhaal gelegen is. Iets dergelijks wekt onmiddellijk de schijn van onechtheid en ‘Spielerei’. Voert de heer Walch een te productieve pen of heeft hij dit maal slechts een ongelukkigen greep gedaan? Het kan den beste overkomen! Hoe het zij, dit boek is een mislukking geworden en geen goed begin voor de internationale keurboekerij, die de jonge, energieke uitgeversmaatschappij ‘Servire’ op touw heeft gezet. Volgens haar mededeeling op de omslag van dezen roman zou het werk van Walch moeten behooren tot het beste uit de wereldlitteratuur. Dat is eenvoudig onzin. En het getuigt van weinig piëteit tegenover den schrijver, dat men zulke felle reclameschijnwerpers op hem richt.

Er is hier al eens eerder op dit onzinnig reclame-gedoe gewezen; maar het moet blijkbaar telkens herhaald, dat de litteratuur geen margarine of poetsartikel is en dat men daarom voor haar producten op een andere wijze dan die passend is voor de zoo even genoemde artikelen, reclame maken moet.

[p. 256]

Wanneer men een roman gelijk de onderhavige, als nummer één nog wel, aandient als specimen van het beste wat er op het gebied der wereld-letterkunde te genieten valt, dan geeft men zich daarmede een zeer bedenkelijk brevet van kritisch onvermogen of men speelt een goochelspel met groote woorden, waaraan men den zin onttrokken heeft.

Niemand kan minder door deze handelwijze gebaat zijn dan de auteur aan wiens werk pretenties worden toegedicht, die het geenszins bezit. Naar den gebruikelijken norm gemeten is De Magische Schaal een niet geslaagde poging om een oude legende te steken in een modern gewaad; stelt men er prijs op het boek te vergelijken met het beste der wereldletterkunde dan is het het noemen niet waard. Doch wìj wenschen ons daarvan nadrukkelijk te onthouden; voor ons is dit jongste werk niet anders (niet meer en niet minder!) dan een betreurenswaardige vergissing. Daar wij echter dezen schrijver meermalen in ander werk zeer hebben kunnen waardeeren, hechten wij aan dit oordeel ten opzichte van de toekomst geenerlei beteekenis en zien vol vertrouwen naar een rehabilitatie uit. Wij beschouwen deze mislukking louter als een incidenteel geval. En daarmee basta.

Roel Houwink