Critisch Bulletin. Jaargang 2

[p. 149]

Hedendaagsche romanschrijverij

Otto Flake. Montijo
Verlag S. Fischer, Berlin

Zoo kort als hierboven is de titel van dit boek niet. De ondertitel luidt: ‘Die Suche nach der Nation’. En daaronder leest men, altijd nog op de buitenband een toelichting van de inhoud.

‘Montijo ein Deutsch Spanier, sucht in Jahren der Wanderungen und Wandlungen, in der Auseinandersetzung mit Menschen und Machten, in Erlebnissen der Sinne und des Geistes das innere Verhältnis zu seiner Nation. Flake hat das Problem des Deutschen mit all seinen Klippen und Geheimnissen tief begriffen.

Men zou zeggen dat dit aan duidelijkheid niets te wenschen overlaat. Men heeft te doen met een waschecht duitsch boek, problemen, zieleconflicten, oplossingen van wereldraadsels en zielsgeheimnissen, in veel woorden een vloed van lange en dikke woorden. Inderdaad. Maar toch is deze titel misleidend.

Men verwacht in de held als duitsch-spaansche halfbloed aangekondigd, de strijd tusschen Noord en Zuid, tusschen Romaansch en Germaansch bloed. Niets daarvan.

Montijo is een ras duitscher. Hij heeft een vader en een broer die zaken doen in Lissabon en Cadiz. Montijo zoekt deze familie wel eens op. Maar is dat een spaansche karaktertrek? Of het onnoemelijk aantal vrouwen dat hij in bijna 500 pagina's afwerkt? Het feit dat eene hem Don Juan noemt? Dat het in Brussel en Zurich soms spaansch toegaat? Laten wij dus Montijo maar verder als een duitsche roman beschouwen. Is het een roman? Neen zeker niet. Het mist iedere structuur. Nu ja het speelt voor, tijdens en na de oorlog en deze drie tijdperken verschillen. Maar hoeveel boeken doen dat tegenwoordig niet sinds het succes van ‘Im Westen’.

Montijo is niets dan een aaneenschakeling van episoden. Men kan deze in elke willekeurige volgorde lezen, in de arische of de hebreeuwsche; van 't midden naar begin en eind of van de beide uiteinden tegelijk naar 't midden.

Montijo ontmoet vrouwen. Als hij ze eerst in het museum ziet dan ontmoet hij ze zeker weer in een cafe, als hij ze dan ook weer treft in een spoorwegcoupé dan is de kennismaking legitiem genoeg om tot een Verhältnis te leiden, vriendschappelijk of sexueel, of de tusschentinten.

Ja het toeval speelt een groote rol. Zonder toeval had Montijo niet

[p. 150]

door Otto Flake geschreven kunnen worden. Hoe had hij er dan uit moeten komen.

Al deze vrouwen verschillen weinig. De eene heet Alma de andere Luba de derde ja dat weet ik al niet meer want niet eene is een levende gestalte geworden, zelfs het feit dat de eene hysterisch, de volgende asexueel is kan hen niet een levend contrast doen vormen. Is dit boek dan ‘Quatsch’? Niet heelemaal, nu en dan maakt Flake een opmerking die bewijst dat hij toch wel eens een origineele kijk op menschen, toestanden, verschijnselen, zelfs wel op zijn eigen landgenooten heeft.

Maar dit rechtvaardigt geen lijvige roman.

Montijo schrijft stenogrammen om zich te uiten, kort en bondig.

Waarom dat ook niet gedaan Herr Flake?

In 20 blz. had gezegd kunnen worden wat er te zeggen viel. Herr Flake heeft ook vijf romans om Ruland geschreven. Als die ook van die kracht zijn... arme lezer.

Maar 't is waar, er zijn lezers die van substantie houden. Willen die dan Ruland maar ausprobieren?

J. Slauerhoff