Historie of satyre?
Lion Feuchtwanger - Erfolg
Roman. Berlin, Gustav Kiepenheuer 1930. 2 dln.
Grootscher van opzet en breeder van bouw dan de voorafgaande romans ‘Jud Süss’ en ‘Die hässliche Herzogin’ heeft niettemin ook deze tijds-roman van Lion Feuchtwanger weer een sterkhistorisch karakter. Merkwaardig en boeiend is de wijze, waarop deze auteur gebeurtenissen en toestanden, waaraan wij ons nauw verwant voelen, weet uit te beelden, zoo, alsof ze reeds tot een ver en objectief te beschouwen verleden behoorden. Merkwaardig, omdat het talent, dat hiervoor vereischt wordt, niet gering zijn kan. Maar aan de andere kant zeer gevaarlijk. Immers het trekken van overhaaste conclusie's over onze eeuw, waartoe men op deze manier gewillig en gemakkelijk komt, wordt bevorderd in zulk een mate, dat ze niet minder Erfolg zal hebben als het boek zelf. Dit is wel het voornaamste bezwaar, dat men tegen het boek hebben kan. Het is niet eenzijdig, het is historisch onwaar, partijdig en dient als zoodanig een slechte tendentie, omdat het zich niet boven de feiten verheft. Het is niet te gelooven, dat de corruptie, die Feuchtwanger beschrijft, bestaanbaar is; niet wat deze corruptie zelf betreft, maar hoofdzakelijk, wat de promotors ervan aangaat, die niet boven het hatelijk-caricaturale uitstijgen. - Anderszijds danken wij aan deze caricaturale uitbeelding de moquante en korzelige toon van den verteller, die onuitputtelijk blijft in het lanceeren van stekelige opmerkingen en bijtende sarcasmen, welke het hart van ieder, die gaarne naar het krassen van een scherpe pen en een grootsche verontwaardiging luistert, zeer zeker met dankbaarheid zullen vervullen.
Men gelooft niet in de veelomvattendheid van het boek, men kan het, juist doordat het eenzijdig is, niet zien als een immense doorsnede van de moderne samenleving. Het groot-menschelijke er in is enkel het algemeen-menschelijke van haat en ijverzucht, die den hoofdpersoon, die in een monsterachtig moordproces gewikkeld is, ten val brengen. De bedoeling ligt er te nadrukkelijk op, het schreeuwt om een Engelsche (lees: Amerikaansche) vertaling, naar een Duitsch blad ervan zegt.
Dit neemt intusschen niet weg, dat het werk, gelijk gezegd, uitstekend is geschreven. Met een tergende berekening, door een stortvloed van details, wordt de intrigue opgebouwd, en van phase tot phase naar de plotselinge catastrophe ontrafeld. Praegnant, indringend is het groteske beeld der juridische en politieke wereld - rijk en gevariëerd de situatie's, de figuren, en entourage's. Maar
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd