Critisch Bulletin. Jaargang 1

Ananke

Th. H.V.D. velde. Ananke.
(Leidsche uitgeversmij).

In zijn inleiding verzekert de schrijver, dat dit geen tendenzstuk is. Dit is waar, in zooverre hij voor de door hem in zijn drama gestelde problemen geen oplossing geeft noch bepleit. Maar niettemin heeft zijn tooneelstuk als kunstwerk alle gebreken van het tendenzstuk. De schrijver brengt ons ermee midden in de precairste problemen van den arts. Hij brengt een aantal gevallen bijeen, waar het conflict tusschen gevoel en plicht, medelijden en geweten, particuliere nooden en tragiek èn maatschappelijke en moreele eischen van een verschrikkelijken ernst en onoplosbaarheid wordt. Conclusies laat hij achterwege, hij werpt slechts een schril licht op de door den leek niet besefte moeilijkheden en gemoedsconflicten, waarvoor de arts kan komen te staan. Het is alleen te betreuren, dat hij, die geen dra-

[p. 166]

maturg is, getracht heeft die moeilijkheden door een tooneelstuk op bevattelijke en boeiende wijze te illustreeren. De ernst van zijn thema, de ernst waarmee hij het behandelt bovendien, maken de mislukking van zijn tooneelstuk als zoodanig dubbel jammer. De dialoog blijft een figuratie van ideeën, de personen blijven spreekbuizen van wat Dr. v.d. Velde overdacht heeft. Gevallen, die nijpende realiteit kunnen zijn, blijven hier door de wijze waarop ze zijn uitgebeeld, toch theoretisch gesteld. De werkelijkheid zit slechts in het geval achter niet in het stuk. Veel klemmender zou daarom een verhandeling over deze problemen zijn geweest van de hand van dezen schrijver, wiens betrekkelijke verdienste op ander gebied dan van het tooneel ligt.

A.D.