Contour. Jaargang 2

[p. 79]

Sippora Stibbe
Dag lieve tante

De bel klingelt schel als ik de deur openduw.

‘Blijf maar’, roep ik en ik sluit snel de deur zodat het harde geklingel zal ophouden.

Ze is verrast, mijn tante, als ik plotseling voor haar sta.

‘Neen maar’, roept ze ‘ben jij het Anny? Ach neen’, verbetert ze zich meteen ‘Riky, jij bent het’.

Ik ben haar naamgenote.

Ze komt omhoog uit haar stoel en als ze eindelijk rechtstaat en een tijdje met haar handen plat langs haar jurk onhandig van boven naar beneden heeft geklopt om vermeende haren en kruimels af te vegen, komt ze op me toe.

Ze kijkt me verbaasd aan.

‘Wel heere-me-tijd’, zegt ze ‘dat mag ook in de krant’.

Ik bezoek haar niet zo vaak.

Haar grote, blauwe versluierde ogen, tranen; haar mondhoeken zijn vochtig. Haar gebit dat te groot is klappert bij het spreken en doet het mondvocht een beetje naar buiten spetteren. Haar zachte, krullerige witte haar is omhoog gekamd. Een oude vrouw. Verder is ze lichaamloos. Oude mensen hebben alleen gezichten en handen.

‘Hoe staat het leven’, vraag ik opgewekt.

‘Leven’, zegt ze ‘leef ik dan?’

‘Lekker warm hebt U het’, zeg ik al te vlug en kijk rond naar alle mooie antieke dingen die er staan. Op de schoorsteenmantel staat de kip en als altijd, wanneer ik in deze kamer ben, flitst het door me heen ‘die heeft ze nog steeds dank zij mij’.

Ik was toen zeven jaar. Op een winteravond in 1943, toen het al vroeg donker werd, gingen mijn twee oudste zusters de deur uit met in een tas gepropt vier grote witte slopen.

Op het laatst werd besloten mij mee te nemen. Ik kon zo goed klimmen en klauteren.

We gingen nl. op verzoek van tante Rika inbreken in haar huis. Dat huis had ze twee dagen tevoren afgesloten om met haar man onder te duiken, maar ze had gemerkt dat ze veel dingen vergeten had mee te nemen en die dingen gingen wij nu halen.

In de kamer stond op het buffet de kip op zijn mandje. Beide van porselein en als je het beestje optilde lagen er in zijn mandje de meest prachtige dingen.

[p. 80]

Zeeuwse knopjes-oorbellen en bijpassende broche, kleine geldstukken en enkele andere sieraden.

Toen ik in de kamer was, ging mijn begeerte dan ook direct weer uit naar het bezit van die kip met inhoud en ik dreinde net zo lang het ding ook mee te nemen tot mijn zusters het deden. Natuurlijk mocht ik het niet houden, waar ik verschrikkelijk boos om was.

Mijn tante had haast gehuild toen ze het beest terug zag, want ze was er zeer aan gehecht.

Ik voel me dan ook heel tevreden die kip daar te zien.

‘Wil je koffie, Riky’, vraagt mijn tante en scharrelt al moeilijk bukkend in een kastje om een kopje te pakken.

We drinken koffie en eten een koekje. Steeds als het gesprek verkeerd dreigt te gaan, praat ik maar snel over de televisie die ze heeft, over de kat die rondloopt. Ik geef haar geen kans. Waar ben ik bang voor?

Dan klingelt de bel weer.

‘Daar is de dokter’, zegt mijn tante ‘die zou komen’.

Ze gaat hem een eindje tegemoet.

‘Dag dokter’, zegt ze met het ontzag voor zijn dokter-zijn.

‘Zo’, zegt hij en kijkt me vol aan ‘dat doet tante meer goed, dan mìjn bezoek aan haar.

Hij houdt meteen haar pols vast.

Dan komen de kleine klachten over moeilijk in slaap vallen, opgezette voeten, suizingen in de oren en vermoeidheid.

‘Ja, wat wilt U nou toch’, zegt de dokter heel opgewekt ‘u bent 84 jaar’.

‘Ja’, lacht ze terug ‘ik ben geen jonge blom van 18 meer’ en dan plotseling huilt ze toch zachtjes, de tranen lopen snel langs haar neus in haar mondhoek.

Ze jammert zachtjes ‘waarom leef ik nog steeds: mijn brave kinderen, mijn Duifje en mijn Bernard en nu twee jaar terug mijn lieve man’.

‘Dat is het leven’, zegt de dokter maar. Wat moet hij anders zeggen?

‘Wat hebben die brave kinderen van mij dan gedaan, dokter’, wil mijn tante weten.

‘Ja’, zegt de dokter ‘we weten allemaal dat het waanzin was’. En we praten haar toe, dat ze zo flink is, dat ze nog zo gezond is, dat ze er goed uitziet, dat haar huis zo helder is!

Als de dokter weg is gaat ze ineens gezellig vertellen. ‘Laatst kwam hier een

[p. 81]

vrouw uit Enschede, die ik helemaal niet kende, ze vertelde me toen dat ze vroeger bij mijn Duifje op het Telefoonkantoor zat’.

Ze gaat een beetje buiten adem door:

‘Even later komt haar man, die had nog een boodschap gedaan en we zitten zo'n beetje te praten en ineens gaat die man weg en dan komt hij terug met het boek “Er groeit gras in de Weesperstraat” en dat boek kreeg ik zo maar van hem’, besluit mijn tante.

‘Mijn God’, denk ik ‘hoe kwam de vent erbij?’

Mijn tante is opgestaan en gaat naar een zijkamertje, waar ik de slaapkamer weet. Ze is vlug terug met een boek in haar handen. Ze geeft het mij. Het is een boek van Meyer Sluyser en vol met pijn en herinneringen aan de verdwenen Jodenbuurt in Amsterdam.

‘Aardig hè?’, vraagt mijn tante ‘een heel vreemde man, en ik krijg zo dat boek. Ik kan het je niet lenen, want ik heb het iemand anders beloofd’.

Ik verzeker haar dat ik het boek zelf heb en het dus heb gelezen. Wat moet ik verder zeggen? Ik knik maar wat.

Ze vertelt weer door:

‘Toen zegt die vrouw: thuis heb ik een grammofoonplaat met de stem van Duifje erop. Ik schrok zo verschrikkelijk’, zegt mijn tante. Ze is vol leven nu. En ze legt me uit: ‘Ja, dat is een opname van haar laatste verjaardag op het Telefoonkantoor. Ze zingen er allemaal op, die meisjes. Mijn Duifje had toch zo'n mooie stem’. Ze schudt haar hoofd en gaat verder met haar verhaal.

‘En nou vroeg die vrouw of ik die plaat wilde hebben’.

Ik knik mijn tante toe.

‘Nou’, zegt tante Rika ‘ze kwamen hem samen een week later brengen’.

Nu schrik ik toch.

Langzaam staat de oude vrouw op.

‘Ik zal hem je laten zien’, zegt ze en schuifelt naar de grote antieke kussenkast.

‘Hebt U dan een grammofoon?’, vraag ik haar.

‘Neen’, zegt ze ‘maar ik kan er wel één lenen’.

‘Niet doen hoor’, roep ik hard ‘U mag die plaat niet draaien’.

‘Neen’, zegt ze ‘dat mag ik ook niet van de dokter en de “meisjes” willen het ook niet hebben’.

De meisjes zijn de drie nichtjes die in Amsterdam wonen.

Ze staat nu bij de kast.

[p. 82]

‘Ik heb wel zo'n diamant gekocht’, zegt ze ‘of hoe heet zo'n ding, om de plaat te draaien’.

Ze tast in de kast, pakt er een plat pak uit, wikkelt er een papier af en geeft me een grote glazen grammofoonplaat.

Ik sta er mee in mijn handen en zou de goede geefster er graag een klap mee op haar hoofd geven.

‘Ja’, zeg ik ‘ja, ja’. Ik vouw er het papier weer omheen en leg de plaat voorzichtig in de kast op een netjes gevouwen stapeltje linnengoed. Ik wil de deur sluiten.

Mijn tante houdt me tegen. Ze pakt de plaat van het stapeltje linnengoed, houdt het ding onhandig tegen haar borst, terwijl ze er het papier beter om doet. Dan legt ze het platte pakje zorgvuldig op dezelfde plaats in de kast terug.

‘Ik bewaar hem alleen maar’, zegt ze.

En ze doet de kastdeur dicht.