Chrysallis. Jaargang 1979

[p. 209]

Vuilnisbak:

Hannemieke Stamperius

In de kritieken op Chrysallis wordt ons door en van links en rechts verweten, dat we geen ‘programma’ hebben. Men constateert dat de in Chrysallis opgenomen bijdragen ongelijksoortig en verscheiden zijn, en men citeert uit de introductie op Chrysallis I: ‘Vaststaat dat we niet werken vanuit een specifieke normatieve ideologie.’

Dat klopt. We wijzen literaire, feministische, en literair-feministische doctrines af, en bij de beoordeling van inzendingen en de keuze van bijdragen gaan we niet te werk met behulp van een van te voren vastgestelde lijst met voorschriften.

Maar de gedachte, dat wij door doctrines af te wijzen een politieke keuze uit de weg zouden gaan, is onjuist. Door Chrysallis open te stellen voor een brede veelsoortigheid van bijdragen doen we juist een keuze. Normen en voorschriften zijn zowel in de literatuur als in het feminisme, vernauwend en daardoor schadelijk. Het feminisme dient (mannen en) vrouwen te helpen hun vermogen tot denken en voelen te ontwikkelen zodat zij controle verkrijgen over hun eigen leven. Het feminisme is een beweging die streeft naar een maatschappij waarin iedere (vrouwelijke) mens de gelegenheid heeft de eigen werkelijkheid te zien met alle contradicties en onzekerheden die zich daarbij voordoen. Het feminisme beoogt maatschappijverandering - doctrines voorkomen verandering, normen zijn anti-feministisch.

In deze zin is Chrysallis natuurlijk politiek - bv. al door het feit dat de redactie uit vrouwen bestaat - maar niet politiek in doctrinaire zin. Kunst en doctrinaire politiek gaan niet samen.

Kunst wordt uiteindelijk door individuen gemaakt en niet door groepen.

[p. 210]

In kunst roept juist het individuele, het onverwisselbare de reactie van herkenning op.

In Ms juli 1975 schreef Vivian Gornick - die samen met Barbara K. Moran de voortreffelijke feministische bundel Woman in Sexist Society samenstelde (Mentor) - een artikel dat ‘Feminist writers, hanging ourselves on a party line?’ heet. Ik citeer hieruit haar formulering van een aantal misvattingen betreffende kunst en politiek: ‘the entirely mistaken notions that art is a tool rather than a consequence of political struggle; that art must embody the primitive idea of solidarity rather than represent the growth of individuation; and that art must merge with political doctrine, rather than emerge from political insight.’