Chrysallis. Jaargang 1978

[p. 167]

Kate Chopin (1851-1904)

Kate Chopin werd in 1851 als Katherine O'Flaherty geboren in St. Louis (USA). Haar vader was een welgestelde immigrant uit County Galway (Ierland) en haar moeder was van Franse afkomst. Toen ze op haar negende jaar naar de Academie van het Heilige Hart ging sprak ze vloeiend Frans en Engels. Als jong meisje gaf ze al verre de voorkeur aan ‘het haar zo dierbare lezen en schrijven’ boven het ‘vioolgeschraap, fluitgetoeter en hoorngeblaas’ van de gemeenschap van St. Louis. Ze trouwde op haar twintigste en verhuisde naar Cloutierville dat in het vruchtbare gebied rond Cane River in het district van Natchitoches ligt. Deze plek vormde de achtergrond en inspiratie van vele van haar verhalen over haar Creoolse en Indiaanse (Cajun) buren. Toen haar man in 1882 plotseling aan de moeraskoorts stierf, ging ze met haar zes kinderen weer terug naar St. Louis en begon serieus te schrijven. Volgens overlevering is ze over haar leven in Louisiana gaan schrijven omdat haar dokter haar had aangeraden dit te doen als een therapie voor de eenzaamheid die ze als weduwe ondervond.

Ze bestudeerde de Franse schrijvers die ze het meest bewonderde, Flaubert en De Maupassant. In 1890 gaf ze op eigen kosten haar eerste roman uit. Haar korte verhalen, die door Jean Stafford vergeleken zijn met die van De Maupassant, verschenen in Vogue en Century. Na het verschijnen in 1899 van The Awakening (Het Ontwaken), een roman over rassenvermenging en de liefde van een vrouw voor een man die niet haar echtgenoot is, werd ze door de gemeenschap van St. Louis verstoten en haar werk werd door uitgevers en de redakties van tijdschriften geboycot. De roman waarin openhartig over seks wordt gepraat, werd door de St. Louis Republic beschouwd als ‘te sterke drank voor morele baby's’ - ‘het zou het etiket “vergif” moeten dragen.’ Lang na haar dood verklaarden de kritici dat het boek van een bijzondere schoonheid was en een voorloper van het werk van D.H. Lawrence en Simone de Beauvoir, gezien de wijze waarop ontrouw en seksueel geluk behandeld werden. De hoofdpersoon van The Awakening, Edna Pontellier, een moeder van twee kinderen die verliefd wordt op een jongere man is vergeleken met Hester Prynne, Emma Bovary en Isabel Archer.

[p. 168]

Na het schandaal dat door haar boek werd veroorzaakt verscheen er niets meer van Kate Chopin. In 1904, na een hete dag die ze op de tentoonstelling van St. Louis had doorgebracht, stierf ze plotseling aan een hersenbloeding, hoewel er ook een overlevering bestaat dat ze na deze grote teleurstelling zelfmoord heeft gepleegd. Zeker is dat het schandaal over The Awakening haar leven heeft verwoest.

[p. 169]

De geschiedenis van een uur

Omdat men wist dat mevrouw Mallard aan een hartkwaal leed droeg men er zeer veel zorg voor haar het nieuws van de dood van haar echtgenoot zo voorzichtig mogelijk mede te delen.

Het was haar zuster Josephine die het vertelde, in gebroken zinnen, met gesluierde zinspelingen die onthullend waren in hun halve bedektheid. Richards, de vriend van haar echtgenoot was er ook, dichtbij haar. Toen het bericht van de treinramp gekomen was, met de naam van Brently Mallard bovenaan de lijst met ‘gedoden’, was hij het die naar het kantoor van de krant was gegaan. Hij had nog even de tijd genomen zich door een tweede telegram van de waarheid van het bericht te overtuigen, alvorens zich te haasten om wellicht andere, minder voorzichtige, minder tedere vrienden voor te zijn in het brengen van de treurige tijding.

Ze hoorde het verhaal niet aan met dat verlammend onvermogen het te aanvaarden, waarmee zovele vrouwen een soortgelijk verhaal aangehoord hebben. Ze weende meteen, met een plotselinge heftige overgave, in de armen van haar zuster. Nadat haar hevige vlaag van smart tot bedaren was gekomen ging ze weg, alleen, naar haar kamer. Ze stond niet toe dat iemand haar volgde.

Er stond een gemakkelijke, ruime leunstoel bij het open raam. Hierin liet ze zich zakken, gedrukt door de lichamelijke uitputting die haar nooit losliet, die tot diep in haar ziel leek te reiken. Ze kon de bomen zien op het open pleintje voor het huis, die helemaal leken te trillen van het nieuwe lenteleven. De heerlijke geur van regen hing in de lucht. Beneden op straat liep een marskramer met zijn waren te venten. Ver weg zong iemand een lied, de zwakke tonen ervan bereikten haar oren, onder de dakrand kwetterden ontelbare mussen.

Hier en daar zag ze flarden van de blauwe hemel tussen de wolken die bij elkaar waren gekomen en zich in het westen, tegenover haar raam, hadden opgestapeld.

Ze zat met haar hoofd achterover in het stoelkussen, roerloos, behalve wanneer er een snik opkwam in haar keel die haar een beetje deed schokken, als een kind dat zichzelf in slaap heeft gehuild maar in zijn dromen door blijft snikken.

[p. 170]

Ze was jong, ze had een kalm, mooi gezicht, waaruit terughoudendheid sprak en zelfs een zekere kracht. Maar nu lag er een doffe blik in haar ogen, die als verstard naar een van die flarden blauwe lucht in de verte staarden. Haar blik was niet nadenkend, maar duidde eerder op een opschorting van het verstandelijke denkproces.

Iets was in haar aan het opkomen, ze wachtte erop, angstig. Wat was het? Ze wist het niet; het was te subtiel, te ongrijpbaar om er een naam aan te kunnen geven. Maar ze kon het voelen, vanuit de hemel werd ze er door bekropen, het reikte dwars door de geluiden, de geuren en kleuren waarmee de lucht was gevuld naar haar.

Haar borst bewoog nu onstuimig op en neer. Ze begon dit ding dat haar naderde, dat bezit van haar wilde nemen te herkennen, ze worstelde ermee en trachtte het met haar wil te verjagen - haar wil die even machteloos was als haar twee slanke blanke handen zouden zijn geweest.

Toen ze zich overgaf ontsnapte een kort gefluisterd woordje aan haar half geopende lippen. Zachtjes herhaalde ze het keer op keer: ‘Vrij, vrij, vrij!’ De afwezige starende uitdrukking, en de angstige die daarop gevolgd was, waren uit haar ogen verdwenen. Haar blik bleef scherp en helder. Haar polsen klopten hevig en elke centimeter van haar lichaam werd door het voortjagende bloed verwarmd en ontspannen.

Ze vroeg zich niet af of ze soms niet in de ban was geraakt van een monsterachtige vreugde. Haar helder en verhoogd waarnemingsvermogen maakte het mogelijk dit idee als onbeduidend te verwerpen.

Ze wist dat ze weer zou gaan huilen zodra ze de tedere vriendelijke handen zou zien, gevouwen in de dood; dat gezicht dat nooit anders dan met liefde naar haar had gekeken, star en grijs en dood. Maar als ze langs dat bittere ogenblik heenkeek zag ze een lange stoet van jaren die komen zouden, die totaal aan haar zouden toebehoren. Ze opende en spreidde haar armen ervoor, ze verwelkomde ze.

In de komende jaren zou er niemand zijn om voor te leven; ze zou leven voor zichzelf. Er zou geen krachtige wil zijn die haar omboog met die blinde volharding waarmee mannen en vrouwen geloven dat ze het recht hebben hun persoonlijke wil aan een

[p. 171]

mede-wezen op te kunnen leggen. Zoals ze het nu zag, in dit korte verlichte ogenblik, scheen het haar toe dat een dergelijk gedrag niet minder een misdaad was of het nu met goede of slechte bedoelingen geschiedde.

Toch had ze hem lief gehad - soms. Dikwijls had ze dat niet gedaan. Wat deed het ertoe. Hoe kon liefde, dat onopgeloste mysterie, tellen ten opzichte van dit bezit, deze persoonlijke geldingsdrang welke ze plotseling als de sterkste drang van haar wezen herkende.

‘Vrij, vrij in lichaam en ziel!’ bleef ze maar fluisteren.

Josephine zat buiten de gesloten deur geknield en smeekte met haar lippen bij het sleutelgat om toegelaten te worden. ‘Louise doe de deur open! Ik bid je, doe open - je maakt jezelf nog ziek. Wat ben je aan het doen, Louise? Doe in hemelsnaam de deur open!’

‘Ga weg, ik ben mezelf niet ziek aan het maken.’ Nee, door dat geopende raam dronk ze gretig van een waar levenselixer.

Ze liet haar verbeeldingskracht genieten van de dagen die komen zouden. Lentedagen, zomerdagen, allerlei dagen die van haar zouden zijn. Ze zuchtte een schietgebedje, dat haar leven lang mocht zijn. Nog pas gisteren had ze gedacht dat haar een lang leven beschoren zou kunnen zijn en gehuiverd.

Uiteindelijk stond ze op en opende de deur voor de bemoeienissen van haar zuster. Er lag een koortsige, triomfantelijke blik in haar ogen, onbewust nam ze een houding aan als was ze de godin der Zege. Ze omvatte de taille van haar zuster en samen daalden ze de trap af. Beneden stond Richards hen op te wachten.

De voordeur werd geopend door iemand met een huissleutel. Brently Mallard kwam binnen, een beetje verreisd, met zijn aktetas en paraplu netjes in de hand. Hij was ver van de plek van het ongeluk vandaan geweest, hij wist niet eens dat er een ongeluk gebeurd was. Hij bleef staan, verbouwereerd van de snerpende gil van Josephine, van de snelle beweging van Richards die voor hem ging staan om zijn vrouw het zicht op hem te beletten.

Maar Richards was te laat.

Toen de dokters kwamen zeiden ze dat ze aan een hartkwaal was gestorven - aan moordende vreugde.

Vertaling: Judith Smedts