Die historie van Christoffel Wagenaer

¶ Van Christoffel Wagenaers Testament ende Doot.

ALs nv den Tijdt, die Christoffel Wagenaer vanden Duyvel geset was, op een Maent na voor by was, So quam den Geest Averhaen by hem, ende seyde hem, dat hy hem ghe-

[p. 173]

reet maken soude, ende hem daer na schicken¹, want so verre het mogelijck ware, so soude hy hem ten Eynde van de Maent halen, ende ter plaetsen brengen, daer hy dan soude mogen sien het gene dat hy ouer lange hadde begeert te sien. Ende so verre² hy noch eenige lust oft genuechte begeerde te hebben, dat soude hy seggen, want hy hem in alles seer getrouwelijc woude helpen. Christoffel Wagenaer badt den geest Averhaen dat hy hem noch een Jaer Leuens woude gunnen, want hy sulcx wel verdient hadde, so waer het ooc wel billick ende Recht, dat hy sulcx soude genieten. Want (seyde hy) ick hebbe sommighe Menschen so verre ghebrocht, dat sy in groot Perijckel van hare Lijf ende Ziele zijn. Den Geest sprack, dat meucht [177] ghy verantwoorden, als ghy voor het Gerichte sult geroepen worden? want oft ghy met v bedriegerije langer Respijt meynt te crijgen, so waer het doch te vergeefs? maer ghy hadt daer mede wel verdient, dat my Godt toeghelaten hadde, v so veel te eerder van de Werelt te nemen, daerom so laet v hier met genuegen³, dat ick v mijne beloften so getrouwelijck gehouden hebbe: Maer hadde ick willen eenen leugenachtigen Geest wesen, so soude ick v al ouer langhe gehaelt hebben, ende v uwen verdienden Loon gegeuen, maer op dat ghy, ende ander luyden oock zien mogen, dat wy oock warachtich zijn, ende onse belofte wel vlijtelijck houden, hoe wel datmen ons Leugen-geesten ende Leugen-duyvels noemt, ende onsen Ouersten een Vader der Leugenen, so hebbe ick nochtans mijne belofte willen na comen. Hier hebt ghy het Antwoort. Ende wat ick v segge, dat zal waer zijn, daer meucht ghy v nv na schicken¹, ende also scheyde den Gheest weder van hem.

1 Zijn maatregelen nemen, zijne zaken daarnaar regelen

2 Als soms

3 Stel u hiermede tevreden

1 Zijn maatregelen nemen, zijne zaken daarnaar regelen

[p. 174]

Als Christoffel Wagenaer dese Tijdinge van den Gheest cregen hadde, so riep hy synen gheselle ende goede Vrient Johan de Luna by hem, ende vertelde hem het gene dat hem vanden Geest geseyt was, begeerde hier in synen Raet. Johan de Luna vragende¹, hoe dattet synen Heere Fausto gegaen was? Wagenaer vertelde hem dat van voren aen, totten Eynde toe. Ende als Johan de Luna hoorde, dat hem Faustus voor zijn leste niet en hadde bekeert, so sprack hy: Mijn lieue Christoffel, my dunckt, so ghy nv noch boete dedet, ende v tot Godt bekeerde, ende leetwesen hadt van uwe zonden, so soude v God noch wel wederom in genaden aennemen, want ick hebbe oock voor my genomen, noch een tijdt lanck [178] mijne genuechte met dese Conste te hebben, maer als ick mijnen slach² sie, so wil ick na Roomen trecken, ende Aflaet halen, ende oock een Agnus Dei³, dat den Paus selfs gewijdt heeft, want dat weet ghy wel, dattet seer goet is, ende dan so wil ick alle die boose gheesten laten varen, ende alleen daer by blijuen, ende also in een boetveerdich Leuen treden. Want ick weet wel, dat den Paus Sylvester, de tweede oock door die swarte Conste aen het Pausdom gecomen is. Oock hadde die altijt een Coperen Hooft op een besloten plaetse, t'welcke hy altijt om Raet vraechde, als het hem luste. Ende als hy vanden geest yet begeerde, dat heeft hy gecregen, ende nochtans heeft hy hem op het leste bekeert, ende ooc mijns bedunckens salich geworden. Gelijck Petrus Premonstratensis wijdtloopich⁴ beschrijft.

Als Christoffel Wagenaer dit hoorde, so dochte hem dit goet te wesen, ende hy nam voor hem penitentie te doen,

1 Lees vragede

2 Goede gelegenheid

3 Een ovaalrond stuk witte was waarop was afgebeeld een ‘lam Gods’, een lam dat een kruis vasthoudt

4 Uitvoerig

[p. 175]

ende woude nv voortaen die Heylige Schrift lesen, ende hem met Godt versoenen, ende op zijne beloften wachten, die welcke hy te voren so moetwillich veracht, ende met voeten getreden hadde. Maer als hy begonste te lesen, so maeckten hem die Duyvel blint. Doen gaf hy synen medegheselle Johan de Luna dat Boeck, ende die las hem wat voor, maer hy wasset haest moede, ende also duerde zijn penitentie ontrent twee dagen, want dit strenge leuen dochte hem seer seltsaem¹, want hy was dat zeer ongewoon. Averhaen dochte, soude dit lange dueren, so moeste ick my daer anders op spitsen, ende sien dat ick hier Raet toe vonde. Wagenaer ginck daer na eens wandelen, ende so ontmoeten hem een so schoonen Vrou, dat hy zijn leuen desghelijcx niet en [179] hadde gesien. Als hy nv wederom t'huys quam, so vergat hy zijne Penitentie, ende dachte op dese schoone Vrou. Als den Geest nv merckte, dat zijn penitentie al vergheten was, so ginck hy wederom by Wagenaer, ende vraechde hem, waerom dat hy so truerich was? Wagenaer antwoorde: Dat hy een so schoone Vrouwenbeelt ghesien hadde, de welcke hy geerne by hem woude hebben, om wat genuechte met haer te hanteren. Op een cort daer na quam dese Vrou in de stoue, ende groette Wagenaer seer, ende viel hem om den Hals, ende custe hem vrientlijck, ende sy bleef dry geheele Weken by hem.

Wagenaer vergat nv geheel zijn Penitentie, met zijne Boelschap, ende die tijdt worde hem oock geheel cort. Als die dry Weken ghepasseert waren, so nam de vrou oorlof aen hem, ende doen worde hyse eerst te recht kennende, ende sach dattet een seer leelijck out wijff was, ende sy was gants anders niet dan een doodt Lichaem gelijck, wtgenomen dat sy spreken ende gaen conste gelijck een ander mensche.

1 Vreemd

[p. 176]

Hier na so bereyde hem Wagenaer tot zijn henenvaert, ende riep synen gheselle Johan de Luna by hem, ende beval hem zijn Boecken, ende alle Secreten, ende andere Nigromantische heymelijcheyt, met sulcke conditie, dat hy na zijn doot synen Dienaer niet en soude vergeten, maer zijner gade slaen, so vele hem mogelijck ware, want hy hem seer trouwelijc ende wel ghedient hadde. Daer nae so maeckte hy hem by Testament, alle het ghene dat hy noch ghereedt ofte ongereedt¹ achterliet, het welcke gewislijck niet seer vele en was. Ende hy bewees hem oock eenen Gheest, Cynabel genoemt, die soude hem na synen doot dienen, vanden welcken hy niet alleen Eer, ende [180] Lof soude ontfangen, maer oock Const ende Wetentheyt, d'welck daer na oock gheschiet is. Want hy Faustus ende Wagenaer niet alleen in Conste, maer oock in verstant verre te bouen gegaen heeft, gelijckmen in de navolgende Historie² sal mogen lesen. Hier lietet Wagenaer by blijuen, ende hy ginc in zijn Camer, ende begonste seer jammerlijc te clagen ende te kermen, ende schreyde ooc seer bitterlijc ouer zijn voorgaende Leuen. Ende hy brochte den gantzen tijt ouer, met te verhaelen zijn Zonden, die hy gedaen hadde, tot op den anderen dach, doen hadde hy bestelt een groote Sarck³, daer ginck hy inliggen. Ende hy riep synen Knecht Claes Muller, ende beval, dat Claes Muller ende Johannes de Luna, elck op een zijde van die Sarcke soude gaen sitten. Ende begeerde op haer, datse doch vlijtich wouden Godt bidden, om barmherticheyt zijnder Zielen, ende datse doch souden singen ende lesen, gelijckmen Misse plach te doen, want daer mede meynde hy den quaden gheest te verdrijuen, op dat hy hem dan niet van daer en soude doruen halen.

1 Nl. aan goed

2 De geschiedenis van Joh. de Luna; zie blz. 178

3 Steenen lijkkist

[p. 177]

Ende hy badt haer, datse noch met aendachtiger Herten tot Godt wouden bidden.

Maer als de Vre nv voorhanden¹ was, so quam den Gheest ghelijck eenen stercken brullende Wint, ende hy draeyde die Sarcke rontomme, dat alle beyde die Mispapen² daer henen stouen, alsoo dat haer hooren ende sien verginck. Ontrent ouer dry vren daer na, quamen sy wederom by haer seluen. Doen sagen sy rontom haer in de stoue, daer was de sarcke met Wagenaer geheel wech, also dat sy anders niet en vonden dan sommige beenkens van de vingeren ende Teenen, Oock beyde die Ooghen, met [181] noch sommige cleyne stucxkens vleysch, ende oock wat vande Herssenen, die sy tegen de Muyr gecleeft vonden hangen. Dit vergaderden sy by malcanderen, om te begrauen, maer die Duyvel heeftet oock terstont wech gehaelt. Maer waer dat zijn gantze Lichaem met die Sarck gebleuen is, dat is goet te bedencken³. Also creech desen Christoffel Wagenaer synen wel verdienden Loon.

☞ Dese Historie, ofte geschiedenisse, is wt het Spaens in Duytsch ouergesedt, t'welck die duytsche Natie insonderheyt tot dienste geschiet is, ouermits datter vele Toouerijen, ende Ongeloouen ghevonden worden. Oock is dese Historie also ghemaeckt, dat daer niet in en is gevonden, dat Godt noch die Christelijcke Kercke tegen is, oft de jeucht eenige Argernisse mochte geuen. Daerom zijn hier alle Conjuratien, ofte Besweeringe wtgelaten, ende dat al wetende, want in het spaensche Exemplaer is gheweest, niet sonder groote Argernisse, alle Besweeringe gevonden. Welcke Exemplaer gecregen is van eenen Broeder van S. Benedictus Oorden,

1 Ophanden, nabij

2 Gemeenzame term voor priester wel nagaan

3 Dat kan men

[p. 178]

genoemt B. Martino, de welcke het selue langhe bewaert hadde. Ende ick bidde vrientlijck, die Leser wil mijnen

Arbeyt ten besten houden, ick verhope cortelijc
de Historie van Johannes de Luna ooc int
Licht te brenghen, die welcke een goede
Magis ende Philosophus geweest is.
☛ Hier eyndt die Historie van
Christoffel wagenaer.
FINIS.