Californische goudkoorts in 1849) en een gruwelijke en voortdurende massamoord op de indianen. Geen gebeurtenissen om trots op te zijn en in de films krijg je die dan ook nauwelijks te zien. De western hoort nu eenmaal niet tot het domein van de werkelijkheid, maar van de mythe.
Om die mythe te begrijpen moet je wel wat weten van de Amerikaanse geschiedenis en cultuur. Van oudsher hebben Amerikanen de ongerepte natuur van hun land verheerlijkt en vereenzelvigd met de beleving van vrijheid, puurheid en spiritualiteit. De eerste protestanten in Amerika geloofden dat verlossing alleen kon voortkomen uit de mens zelf en dat die door middel van eenzaamheid en afzondering verkregen kon worden. De wildernis was daarvoor de plaats bij uitstek. De goddelijke vonk die volgens de protestanten in de natuur besloten lag, sloeg snel over naar andere gebieden van de Amerikaanse cultuur. Zo hebben Amerikaanse filosofen en schrijvers de stad vaak beschreven als een poel des verderfs en steeds naar de natuur gewezen als een heilzame plek. De vroege Amerikaanse schilderkunst typeert zich door weidse landschappen waarin menselijke figuren opvallend vaak ontbreken. Eigenlijk is het sublimeren van de natuur voor Amerikanen altijd een manier geweest om zich af te zetten tegen het mondaine leven van het oude Europa.
Het beeld van de cowboy, die te paard over de prairie trekt, past dus goed in deze Amerikaanse traditie om de wildernis en de eenzaamheid te romantiseren. Daarnaast verenigt het plaatje nog een aantal karakteristieken van de nationale cultuur. De cowboy in de western is niet statisch, maar in beweging; just a stranger passing through, zoals de Amerikanen zeggen. Toch is hij niet zomaar een dolende ziel; hij heeft wel degelijk een missie en die heeft te maken met het verkondigen van de nieuw verworven vrij heden van de nieuwe natie.
In geschiedenisboeken worden meestal drie redenen gegeven voor de ijver waarmee de Amerikanen in de tweede helft van de negentiende eeuw hetwesten veroverden. De eerste is de explosieve groei van de bevolking en economie in het oostelijke deel van het land, waardoor de druk werd opgevoerd om een nieuw territorium te ontginnen. De tweede is de angst dat de Europeanen wanneer de Amerikanen het niet zouden doen, het land zouden inpikken en de derde, veruit belangrijkste reden is van ideologische aard en heeft te maken met een nationalistische beweging die sterk opkwam na 1840 en Manifest Destiny werd genoemd. De ideeën van die beweging, die op grote schaal werden verspreid via kranten, kwamen erop neer dat de Amerikanen de verworven vrijheden van de nieuwe natie over het hele continent moesten verspreiden. Een boodschap die de bevolking kennelijk zo aansprak dat ze haar tot de dag van vandaag in de rest van de wereld ten uitvoer probeert te brengen.
Ook de eenzame cowboy in de western heeft deze opdracht - daarom rijdt hij aan het einde van elke avontuur de horizon weer tegemoet. Hij zal niet rusten voordat de final frontier - de laatste grens tussen de bewoonde en de onbewoonde wereld - is bereikt. Het experiment van de Amerikaanse vrijheid, door een aantal stijve politici en advocaten in steden aan de oostkust op schrift gesteld, wordt door de cowboy in de wildernis uitgevoerd. Daar verkondigt hij in begrijpelijke taal de boodschap van het nieuwe volk. De cowboy is de nieuwe mens in een nieuwe wereld, het archetype van de eerste Amerikaan.
De personages van de western leven dus in een gesloten systeem, in een voertuig over Amerikaanse normen en waarden, in een modern Manifest Destiny. In een artikel over de immense populariteit van John Wayne in The New York Review of Books van 6 maart 1997 schreef Gary Wills: ‘He (John Wayne, H.D.) is the avatar of the hero in that genre that best combines all the mythic ideas about American exceptionalism -contactwith nature, distrust of government, dignity achieved by performance, skepticism toward the claim of experts’.John Wayne, kortom, kon Amerika's favoriete filmster worden omdat hij de vleesgeworden Amerikaanse oerheld is. Hij mag dan drinken en schieten, hij blijft zuiver van geweten.
Gary Wills merkt verder op dat, hoewel de ondergang van de western vaak is voorspeld, het genre op de een of andere manier steeds weer opleeft. Ook in deze tijd is de western weer populair en wordt opnieuw gebruikt als voertuig voor de waarden en normen van de veranderde Amerikaanse samenleving. In de afgelopen jaren zijn er zelfs een aantal ‘politiek correcte’
Auteursrechtelijk beschermd