Bzzlletin. Jaargang 27

[p. 21]

Nicole Wildeboer
Niet alleen op de wereld
Over twee jubileumboeken van populaire soaps

‘Het is net een studie, je moet er dagelijks mee bezig zijn. Ik kreeg vorige week een band uit Zweden. Daar zijn ze al drie jaar verder. Dat zeikt maar door, het is net het leven van zwakzinnigen, dat gaat ook zo langzaam en daar zit net zo weinig ontwikkeling in.’ Zo oordeelde Anna Enquist over The Bold And The Beautiful in een recent interview in Vrij Nederland. Ze verwoordde de mening van vele kritische kijkers; in deze te traag bevonden soap zou maar weinig gebeuren.

Wie echter het jubileumboek The Bold And The Beautiful: A Tenth Anniversary Celebration leest, zal tot een andere opinie komen: de personages in The Bold maken een allesbehalve catatonische indruk en hebben nog altijd meer meegemaakt dan een normaal mens in zijn gewone-mensenleven. Neem het platinablonde kijkerslievelingetje Brooke; zij heeft zich in de tien jaar dat The Bold loopt toch maar mooi opgewerkt van lower-middle-class ‘girl from the Valley’ tot de rijke modemagnate die ze inmiddels is.

Op 15 augustus van dit jaar zat heel soapminnend Nederland voor de televisie geposteerd om de gebeurtenis te aanschouwen waar al jaren naar werd uitgegeken: Brooke kon eindelijk het jawoord geven aan haar tot dan toe onvervulde grote verlangen Ridge (veelgehoord in de Amsterdamse Jordaan: ‘Broek trouwt met Rits!’). Bruidsgasten waren onder anderen Brookes zusjes Donna en Katie, haar broer Storm en moeder Beth; getuige was Kristen, de zuster van Ridge. Allemaal familieleden die al enige tijd niet meer te zien waren geweest in de serie en die in het begin van The Bold stuk voor stuk een belangrijke rol speelden -een feest van herkenning voor de oplettende kijker. De twee clans, de Logans en de Forresters, die aan de basis stonden van de serie, waren weer bij elkaar.

De makers William Bell en Lee Phillip Bell wilden een eigen dagelijkse soap creëren, omdat ze hun zoons Bill junior en Bradley wilden leren hoe zo'n serie opgezet wordt en zich daarna ontwikkelt. Het onderwerp moest nog nader uitgewerkt, maar het zou in ieder geval over een echtpaar van middelbare leeftijd handelen, Eric en Stephanie Forrester. Het enige gegeven dat de Bells over hen vastlegden was hun puissante rijkdom. Als contrast met deze welgestelden werd de veel minder bemiddelde familie Logan gecreëerd; een vaderloos gezin. Pas later ontstond het idee dat de Forresters een modehuis bezaten. Met dit staketsel was The Bold vrijwel gereed voor de start.

Het soaphuwelijk van het jaar (The Bold And The Beautiful)

In 1987 werd de eerste aflevering uitgezonden in Amerika, in Nederland gebeurde dit drie jaar later. De serie begon met het huwelijk tussen Caroline Spencer en Ridge dat, zoals het in soaps hoort, verhinderd werd. The Bold sloeg meteen aan. Die gunstige ontvangst wordt over het algemeen toegeschreven aan de overdadig geëtaleerde rijkdom, de fraaie entourage, de close-ups, de keuze voor mooie mensen, de bui-

[p. 22]

tenopnames en het overtuigende acteerwerk. De serie doet nog het meest denken aan een tot leven gekomen glossy magazine; de tentoongestelde mode oogt even prijzig, maar is wat minder hip dan in de bladen.

Tien jaar fris en strak

In het jubileumboek worden de verhaallijnen per jaar en aan de hand van de betrokken personages naverteld. Bij ieder verhaal is op zijn minst één vrij grote kleurenfoto afgebeeld. Wat opvalt bij het aldus doornemen van de tien seizoenen is dat de acteurs er door de jaren heen even fris en strak uit zijn blijven zien. De enige uitzondering is Stephanie, alias Susan Flannery, die het eerste seizoen als een prachtige, slanke vrouw met weelderig dik blond haar in ging, maar allengs lichaamsomvang won en haarvolume verloor - een fatale combinatie. Wellicht dat ze daarom een paar jaar geleden de rol van baglady kreeg toebedeeld. Dat werd ze door geheugenverlies, een kwaal waaraan bijna ieder soappersonage toch zeker een keer in zijn carriére moet hebben geleden, lijkt het wel. Duidelijk wordt ook dat Brooke haar familie in de loop der jaren heeft moeten prijsgeven; de laatste die verdwijnt is haar zusje Donna. Blijkbaar werden de wat minder bemiddelden ook wat minder interessant gevonden voor het verdere verloop van de serie; rijkdom is tenslotte het visitekaartje van The Bold. Wat verder opvalt, is de uitwisseling van acteurs uit een andere soap van de Bells, namelijk The Young And The Restless. Er is zelfs een personage uit die serie, het serpent Sheila Carter, dat oorspronkelijk in The Young meedeed en vervolgens is overgezet naar The Bold. Dat zijn aardige nieuwtjes voor de geïnteresseerde, maar toch bevat het boek voornamelijk informatie die de kijker van het eerste uur al bekend was of kon zijn: de serie is in Nederland immers vanaf het begin uitgezonden. The Bold And The Beautiful: A Tenth Anniversary Celebration heeft daarom vooral belang als geheugenopfrissertje. De enige nieuwe informatie betreft de verhaallijnen van de laatste twee seizoenen, want die zijn hier nog niet uitgezonden.

Stokoude soap

Veel leerzamer en onthullender is een andere soapuitgave: As The World Turns, The Complete Family Scrapbook, Special 40th Anniversary Edition. In de titel ligt al besloten dat het bij dit jubileum om een aanzienlijker aantal jaren gaat. Het boek puilt uit van de weetjes: zo blijkt As The World Turns de op een na langst lopende soap (op punten verslagen door Guiding Light uit 1952); Lisa was in de begintijd een zeer gemeen personage, zelfs de eerste slechte vrouw uit de soapgeschiedenis; vroeger werd deze stokoude soap live uitgezonden, met een publiek en een duur van slechts een half uur; enzovoort.

Eindelijk worden die onvoorstelbaar ingewikkelde familierelaties ontrafeld. In de plaats van handeling, Oakdale, lijkt iedereen tenslotte wel eens met elkaar getrouwd te zijn geweest en/of kinderen te hebben gekregen. Ten langen leste wordt bijvoorbeeld inzichtelijk dat Barbara Ryan geen echte dochter is van Bob Hughes; ze beschouwt wel hem als een vaderfiguur, maar ze is opgegroeid als wees. Ook wordt duidelijk dat er nog maar één personage is dat het begin van de serie (die begon op 2 april 1956) heeft meegemaakt: Nancy Hughes, die inmiddels een overgrootmoeder speelt. Er blijken wel meer diehards te zijn, zoals het goeiige personage Bob Hughes - al sinds 1960 door dezelfde acteur gespeeld - en vixen Lisa Miller Hughes Eldridge Shea Colman McColl Mitchell Grimaldi (de soapvrouw die een recordaantal echtgenoten wist te verzamelen), die in 1960 haar intrede deed en sindsdien steevast door dezelfde actrice is vertolkt. Na al die jaren spelen deze karakters nog steeds een belangrijke rol. Achterin het boek wordt een aantal families uitgelicht, waaruit blijkt dat As The World Turns net als The Bold And The Beautiful begonnen is met twee families, namelijk de Hughes en de Stewarts, clans die nog steeds vertegenwoordigd zijn. De Snyders, die nu zo'n belangrijk deel vormen van de serie, blijken pas hun entree te hebben gemaakt in 1986.

Sterke familiebanden

Er zijn grote verschillen tussen World en The Bold. De uitzendtijd bijvoorbeeld: de eerstgenoemde serie levert een vol uur kijkplezier, waar het halve uurtje van The Bold maar magertjes bij afsteekt. De overzichten van de verhaallijnen door de jaren heen zijn ook ver-

[p. 23]

helderend: in Oakdale gebeurt, vergeleken met The Bold, in een jaar opvallend veel. Een blik op een foto van de cast van World zegt overigens al genoeg: er doen grofweg ongeveer tweemaal zo veel mensen mee als in The Bold. Anna Enquist, die met The Bold zo op het oog een haat-liefde-verhouding heeft, lijkt wat de traagheid van The Bold betreft wel enigszins gelijk te hebben: World is een stuk turbulenter. Maar het moet gezegd: in vergelijking met The Bold zijn alle soaps haastig en frenetiek.

Al gaat mijn waardering minder uit naar The Bold And The Beautiful, beide series hebben natuurlijk hun voor- en nadelen. As The World Turns schijnt zijn hoogtepunt al achter zich te hebben; in de jaren zestig en zeventig was het de populairste serie in de Verenigde Staten. Daar geldt het inmiddels als vergane glorie, een serie die teert op zijn verdiensten in het verleden. The Bold oogst in toenemende mate bewondering. Bovendien is zo'n betrekkelijk nieuwe serie veel beter te volgen: de families zijn nog niet zo ingewikkeld vertakt en huwelijken zijn weliswaar allemaal al eens overhoop gehaald, maar de sporen daarvan zijn nog vers. World heeft daarentegen zelfs voor doorgewinterde kijkers volstrekt mysterieuze kanten, waar alleen door zeer nauwgezette bestudering van het boek klaarheid in te krijgen is.

De familie Snyder
(As The World Turns)

De acteurs van World laten niet af de interviewer van het jubileumboek te verzekeren dat hun serie over familie gaat en de sterke banden die de leden ervan bijeenhouden. Dat is mogelijk een verklaring voor de aantrekkingskracht: in een tijd waarin de voorheen dwingende familiestructuur maatschappelijk steeds meer desintegreert, biedt World een vertrouwd en aanlokkelijk baken uit vroeger tijden. Dan zitten ze weer met z'n allen bij Emma Snyder in de keuken kerst te vieren, met een zeer smakelijk uitziende zelfgebakken taart, zodat de kijkersgedachte om eens gezellig aan te schuiven niet ondenkbeeldig wordt. In The Bold ontbreekt die knusheid en dat intense familiegevoel ten enen male. Er zijn vast weinig kijkers die graag bij Stephanie in de keuken zouden willen zitten of kerst met de Forresters zouden willen vieren. Hun luxe is benijdenswaardig, maar de sfeer is er niet direct een om voor te tekenen. Waardoor het in vergelijking met het Bold-milieu minder draagkrachtige kijkerspubliek zich kan troosten met de sterkende gedachte dat zoveel geld niet gelukkig maakt. Uit de mogelijk specifiek Amerikaanse behoefte aan familiestructuur en geschiedschrijving kan de immense populariteit verklaard worden van zulke grote gebonden lustrumboeken waarin ieder detail van de geschiedenis van een soap staat geboekstaafd en van werkelijk ieder personage een complete levensbeschrijving is vastgelegd.

[p. 24]

Memoires van een soap opera queen

Eileen Fulton (As The World Turns)

Helaas ontbreekt in beide werken een bespiegeling over de series of over het fenomeen soap. Wellicht was daar geen plaats meer voor met al die plaatjes, weetjes en fragmenten uit scripts. Gelukkig biedt de autobiografie van Eileen Fulton in dat opzicht soelaas: As My World Still Turns. The Uncensored Memoirs of America's Soap Opera Queen. Zij is de actrice die alweer zevenendertig jaar Lisa Miller Hughes Eldridge Shea Colman McColl Mitchell Grimaldi speelt. Op het eerste gezicht lijkt het boek een egogeschrift vol zelfverheerlijking, maar ze heeft na al die tijd acteren wél nagedacht over haar werk. Zo vroeg men haar meer dan eens waarom soaps het zo goed doen bij het publiek. ‘Alsof er een onbevattelijk geheim achter zou zitten dat verklaart waarom iemand twee tot vier uur per week besteedt om de avonturen van een groep fictionele personages te volgen. Ik lach altijd en zeg dan, “Wat kreeg het publiek dat verslingerd was aan Shakespeare of Dickens of de grote radiohoorspelen van de jaren dertig en veertig: liefde, moord, jaloezie, ontrouw, ambitie, wraak - allemaal situaties uit het echte leven die gespeeld worden door personages die je aandacht opeisen. Het is alleen in soap dat één bepaald personage ze allemaal kan meemaken in een enkele maand!”.’ Fulton is van mening dat iemand die gedwongen is mee te kijken met een ander, tijdens het eten bijvoorbeeld, binnen de kortste keren niet meer zonder soap kan. Iedereen die enige tijd in het ziekenhuis heeft gelegen of werkloos is geweest, is volgens haar ook binnen een maand verslaafd aan soap.

Triest en tegelijkertijd aandoenlijk is haar verhaal over een vrouw die tegen haar uitviel na afloop van een signeersessie in een warenhuis. De vrouw vroeg haar plompverloren: ‘Waarom vroeg mijn moeder toen ze stierf naar jou?’ Het bleek dat die moeder in haar ziekenhuisbed op het punt stond te sterven toen ze plots aan haar dochter vroeg: ‘Wordt Lisa wel beter?’ (Lisa had in die tijd longontsteking.) De moeder werd verzekerd dat Lisa al weer aan de beterende hand was, waarop de zieltogende sprak: ‘Daar ben ik blij om’ en haar laatste adem uitblies.

Fulton antwoordde, na enige aarzeling: ‘Ik weet het niet precies, maar ik heb een idee. Ik was elke dag bij haar. Ik leidde haar af van haar lasten. Ik hielp je alleen maar om voor je moeder te zorgen. Dat is wat soaps doen. Ze zijn er om een bekend gezicht te verschaffen of een vriend te zijn die je bezoekt als anderen dat niet kunnen. We zijn er alleen maar om mensen het gevoel te geven dat ze niet alleen op de wereld zijn.’ Mooie, sentimentele, typisch Amerikaanse woorden natuurlijk - het lijkt wel een tekst uit een soap -, maar ook woorden met een verschrikkelijke inhoud: soap in plaats van vrienden, soap als gezelschapsdame, als verpleeghulp, als stervensbege-

[p. 25]

leider, dat kan toch niet de bedoeling zijn. Maar kom er eens om, vier families die je vijf keer per week komen opzoeken in het ziekenhuis, of even zo vaak bij je komen theedrinken.

Literatuur

Eileen Fulton, Desmond Atholl, Michael Cherkinian, As My World Still Turns. The Uncensored Memoirs of America's Soap Opera Queen. New York, St. Martin's Press, 1995.

Julie Poll, As The World Turns, The Complete Family Scrapbook, Special 40th Anniversary Edition, Los Angeles, General Publishing Group, 1996.

Gerard J. Waggett, The ‘As The World Turns’ Quiz Book, Celebrating Forty Years of Popular Soap Opera. Secaucus, Citadel Press, 1996.

Robert Waldron, The Bold And The Beautiful: A Tenth Anniversary Celebration. New York, Harper Collins Publishers, 1996.

Nicole Wildeboer (1965) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde en is medewerker bij Script+, een bureau voor beoordeling van literaire manuscripten. Ze is fervent kijker van soaps.