Bzzlletin. Jaargang 25

[p. 24]

Belcampo
Gemengd bericht

Belcampo heeft ooit één verhaal gepubliceerd in de taal van de plaats waar hij is opgegroeid, het Rijssens. Dat gebeurde voor het eerst in 1957 in het tijdschrift De Mars onder de titel ‘Gemengd bericht’. Later kwam het terecht in de bundel Tussen hemel en afgrond (1959). De schrijver zelf merkte hierover in De eerste Nederlandse tiftie (1983) op: ‘Deze schets, die voor een Saksisch publiek altijd een succesnummer is was een tussendoortje. Conceptie, compositie en realisering vielen binnen één etmaal. Ik was in Zwolle gelogeerd bij de hoofdredacteur van De Mars, het officiële culturele orgaan van Overijssel (nu ter ziele). Bij het weggaan vroeg hij: “Heb jij nog niet eens iets voor mijn blad?” Ik gaf een ontwijkend antwoord want wat moet je daar anders op zeggen, sprong op mijn fiets en reed rustig richting Groningen. En onderweg, ergens in Zuid-West Drente zag ik zowaar het bord met Levensgevaarlijk kruispunt op een plaats waar, tenminste op dat moment, niets van verkeer was te bespeuren. Al fietsende dacht ik daar over na en toen ik thuiskwam schreef ik het verhaal, rats-boem, achter elkaar op. Het is het bewijs dat er nog steeds een druppel onversneden Saksisch bloed in mijn aderen circuleert.’

Opvallend is de spelling waarin het Rijssense deel van ‘Gemengd bericht’ werd geschreven. Het is zonneklaar dat Belcampo hiervoor te rade is gegaan bij zijn broer, de streektaalschrijver mr. K.D. Schönfeld-Wichers, in Overijssel vooral bekend als samensteller van de woordenboeken Nederlands-Twents en Twents-Nederlands. Diens eigenzinnige, maar niettemin goed doordachte en consequent doorgevoerde spelling, wordt in het algemeen echter als moeilijk leesbaar ervaren.

Voor een recente publicatie in het Twentse ‘blad in t plat’ De Nieje Tied (nummer 3, februari 1995) werd Belcampo's verhaal dan ook omgezet in de veel toegankelijker ‘Standaard schriefwieze’. In die versie volgt het hierna met, voor hen die het Twents niet beheersen, een vertaling in het Nederlands.

[Goaitsen van der Vliet]

Naar aanleiding van het verkeersongeluk op het kruispunt van de Rijksstraatweg met de provinciale weg van Geestelo naar Hammelink waarbij de tweeënzestigjarige Gerrit Jan Boltkamp bij het maken van een fietstochtje om het leven is gekomen, had onze plaatselijke correspondent in verband met de Actie voor Veilig Verkeer een onderhoud met diens eenenzestigjarige tochtgenoot Arend Jan Klein Koppenink, die van het ongeval getuige is geweest. Het in zijn eenvoud zo treffende verhaal van de heer Klein Koppenink geven wij hier letterlijk weer.

[p. 25]

Joa, Gartjan en ik wiej dachn: alleman hef teegnswoordig vakaansie, loa-re wiej ook nen keer. De beste joarn he'w wal ehad mear op de fietse könne wiej beidn nog bes verdan. Non, doar gunge wiej, n betjen stoete in de tasse en mooi weer. Dree dage wa'w van t hoes, n eerstn nach zo'w sloapn biej nen deenstkammeroad van um en n tweedn biej ene van miej.

Wiej jachn heanig an en kömn biej n rieksstroatweg. Doar harn ze n groot bord too ezat. Levensgevaarlijk kruispunt steun der op in t Hollaands.

Ik zegge teegn Gartjan: begriep iej dat? Nee, zeg e, loa'w s ofstapn.

Dat dee-re wiej.

Ik zegge: Wat zol doar non vuur leavnsgevoarliks biej wean. Baksteender, zeg ik, en grös an de kaantn, dat he'w biej oons veur t hoes ook. En doargenter hebt ze t met beton edoan. Kan wean dat dat niejerwetse spil zoo gevoarlik is, doar wusse wiej vroger niks van.

Kan wean, zeg Gartjan. Dee baksteender dee zeent wa good, dee zeent oet Riesn.

Ik zegge: an'n ze ook oet Riesn komt, doarumme köant ze ze nog wal lös jaagn. Loa'w s kiekn.

Wiej zatn de fietse an de kaante en probeern of der ook steender lös zatn.

Kö'j begriepn! t Hele spil zat nog nèt zoo vaste! Doar was niks gin verwrikn an.

Ik zegge: loa'w s noar n rieksstroatweg op an.

Wiej leupn der hen. Kearl, kearl, wat n autoos jachn doar!

Ik zegge: zal doar misschien groond oonder dee betonblukke vort espeuld wean?

Noargns n gat.

Doar mut toch wat wean met dat kruuspeunt, zeg Gartjan, aans harn ze doar dee bordn neet too ezat. Loa'w der s op staampn, zeg ik, dan kö'w misschien wal heurn of dat doar hol oonder is. Wiej wochn tot der nen keer wat minder autoos warn en doew gunge wiej der met oonze kloompe op of. Doew he'w stoan te staampn op al dee betonblokn. Dee kearls in dee autoos toetn en angoan, mear wiej deern der niks op oet, wiej woln t weetn. Nen keer jachn miej der ene zoo kort langs de hoed dat t buis der miej van bungeln.

Ja, Gartjan en ik, wij dachten: iedereen heeft vakantie tegenwoordig, laten wij ook 's een keer gaan. De beste jaren hebben we wel gehad, maar op de fiets komen we allebei nog goed vooruit. Nou, daar gingen we, een beetje brood in de tas en mooi weer. Drie dagen wilden we wegblijven, de eerste nacht zouden we slapen bij een dienstmakker van hem en de tweede bij een van mij.

Wij deden het kalm aan en kwamen bij de rijksstraatweg. Daar hadden ze een groot bord bij gezet. Levensgevaarlijk kruispunt stond er op in het Hollands.

Ik zeg tegen Gartjan: Begrijp jij dat? Nee, zegt ie, laten we 's afstappen.

Dat deden we.

Ik zeg: Wat zou daar nou voor levensgevaarlijks aan zijn. Bakstenen, zeg ik, en gras aan weerskanten, dat hebben we bij ons voor het huis ook. En daarginds hebben ze het met beton gedaan. Misschien is dat moderne spul wel zo gevaarlijk, daar wisten wij vroeger niks van.

Misschien wel, zegt Gartjan. Die bakstenen zijn wel goed, die komen uit Rijssen.

Ik zeg: ook al komen ze uit Rijssen, daarom kunnen ze nog wel los raken. Laten we 's gaan kijken.

We zetten de fiets aan de kant van de weg en probeerden of er ook stenen los zaten.

Geen sprake van! Ze zaten allemaal nog muurvast! Er was geen beweging in te krijgen.

Ik zeg: laten we 's bij de rijksstraatweg gaan kijken.

We liepen er heen. Tsjonge, tsjonge, wat een auto's jakkerden daar voorbij!

Ik zeg: zou daar misschien grond onder die betonblokken weggespoeld zijn?

Nergens een gat.

Er moet toch iets zijn met dat kruispunt, zegt Gartjan, anders hadden ze die borden daar niet neer gezet. Laten we er 's op stampen, zeg ik, dan kunnen we misschien wel horen of het daar hol onder is. Wij wachtten tot er een keer wat minder auto's waren en toen gingen we er met onze klompen op af. Toen hebben we staan stampen op al die betonblokken. Die lui in die auto's toeteren en te keer gaan, maar wij trokken ons er niks van aan, wij moesten het weten. Er reed er een zo dicht langs me heen dat mijn kiel er van wapperde.

[p. 26]

Wiej konn niks gewoar wordn van holligheid.

Wee'j wat Gartjan, zeg ik, wiej munn der met t oor der teegnan goan lign, dan kö'w de holligheid better heurn. Dat dut oonzn dokter ook. At der dan nen autoo langs jach dan mut oe dat rappeln in n kop. Wie legnt oons dale um te heurn en t doern mear eavn doew jachn der ene kats oaver Gartjan hen en Gartjan dood. Den kearl kon der niks an doon, hee har um neet könn zeen, zear e. Met nen zeeknautoo hebt ze m op ehaald en noar t hoes hen ebrach.

Non hef Gartjan t leavn der wal biej in eschötn mear umsgeliek wee-r ik nog aait neet woer at dat gevoarlike van dat kruuspeunt non feilik in zit.

We konden niets van enige holheid bespeuren.

Weet je wat Gartjan, zeg ik, we moeten er met een oor tegenaan gaan liggen, dan kunnen we de holheid beter horen. Dat doet onze dokter ook. Als er dan een auto langs rijdt dan moet dat dreunen in je hoofd. We gingen liggen luisteren en het duurde maar even toen reed er een zo over Gartjan heen en Gartjan dood. Die man kon er niks aan doen, hij had hem niet kunnen zien, zei hij. Met een ziekenauto hebben ze hem opgehaald en naar huis gebracht.

Nu heeft Gartjan het leven er wel bij ingeschoten maar evengoed weet ik nog steeds niet waar dat gevaarlijke van dat kruispunt hem nu eigenlijk in zit.