Bzzlletin. Jaargang 22

[p. 84]

Robert-Henk Zuidinga
Ogenschijnlijk gebrek aan menselijkheid
Over American Psycho van Bret Easton Ellis

In 1991 veroorzaakte de roman American Psycho van Bret Easton Ellis een hoop consternatie, al ruim voor hij verschenen was. Redactrices van de Amerikaanse uitgeversgigant Simon & Schuster, waar het boek zou uitkomen, waren zo geschokt door de passages waarin vrouwen aan de gewelddadigheden van een seriemoordenaar worden onderworpen, dat ze delen van het typoscript fotokopieerden en in omloop brachten. Het duurde niet lang voor geschokte lezers en lezeressen van deze in omloop gebrachte gedeelten de uitgeverij bestookten met dreigementen van een boycot van het volledige fonds. De directie, zich bewust dat de omzet van de uitgeverij voor een flink deel stoelde op het schoolboekenfonds, bleek ineens een hoog ethisch besef te hebben. De roman werd geschrapt, maar Ellis mocht het voorschot van $300.000,- houden. Niet veel later werd het boek uitgebracht door Vintage Books, onderdeel van Random House, de andere mega-uitgeverij in New York.

De hoofdpersoon van American Psycho, Patrick Bateman, is 26 jaar oud en is een van de honderden ambitieuze en succesvolle beursmakelaars die in de jaren '80 Wall Street bevolkten. Een aanzienlijk deel van het boek is dan ook gevuld met de conversaties tussen een aantal van die yuppen, die uitsluitend gaan over welk merk kleding, welke after-shave, welk mineraalwater, welk restaurant en welke discotheek die week essentieel is om erbij te horen. En over vrouwen natuurlijk, over hardbodies, de hersenloze wezens die het grootste deel van hun tijd doorbrengen in sportscholen om een strak lichaam te houden (vandaar de naam hardbodies) en die hun benen spreiden voor een man omdat ze zo in het restaurant of de club van de week kunnen komen.

Bateman neemt op gezette tijden een vriendin mee naar zijn appartement, en met de meeste van hen loopt het niet goed af. Eén voorbeeld van de vele inderdaad gruwelijke scènes die de roman bevat, is meer dan genoeg om daar een beeld van te geven:

In de slaapkamer is ze naakt en geolied en aan mijn pik aan het zuigen en ik sta voor haar en dan sla ik haar ermee in het gezicht, haar met mijn hand bij haar haren grijpend, haar een ‘fucking hoereteef’ noemend, en dit windt haar nog meer op en zonder overtuiging aan mijn lul zuigend begint ze haar clitoris te vingeren en wanneer ze me vraagt terwijl ze de ballen likt ‘Vind je dit lekker?’ antwoord ik ‘yep, yep’ en adem snel. Haar borsten zijn hoog en vol en stevig, allebei de tepels heel stijf, en terwijl ze zowat stikt in mijn lul terwijl ik haar er ruw mee in de mond neuk, reik ik naar beneden om ze te kneden en dan terwijl ik haar neuk, nadat ik een dildo in haar reet heb geramd en die daar met een riem heb vastgezet, krab ik over haar tieten tot ze me waarschuwt op te houden. (...)

‘O god,’ zegt ze. Opgewonden sla ik haar, stomp haar dan lichtjes op de mond, kus die dan, bijt in de lippen. Vrees, angst, verwarring overweldigen haar. De riem knapt en de dildo glijdt uit haar kont terwijl ze me probeert weg te duwen. Ik rol aan de kant en doe alsof ik haar laat ontsnappen en dan, terwijl ze haar kleren bijeenraapt en iets mompelt over wat een ‘godvergeten idioot’ ik ben, spring ik op haar af, als een jakhals, letterlijk schuimbekkend. Ze gilt, verontschuldigt zich, hysterisch snikkend, smeekt me haar geen pijn te doen, terwijl ze in tranen haar borsten bedekt, beschaamd nu. Maar zelfs van haar gesnik raak ik niet opgewonden. Ik voel een beetje voldoening wanneer ik haar onder de Mace spuit, minder wanneer ik haar hoofd vier of vijf keer tegen de muur bonk, tot ze het bewustzijn verliest, een kleine vlek achterlatend, een plukje haar eraan vast. Als ze op de grond valt ga ik richting badkamer en cut ik nog een lijntje van de mediocre coke die ik gisternacht bij Nell's of Au Bar heb gescoord. (...)

[p. 85]

Later, zoals te voorspellen was, ligt ze vastgebonden op de grond, naakt, op haar rug, beide voeten, beide handen vastgebonden aan ruwhouten balken die verbonden zijn door planken die met metaal zijn verzwaard. De handen zijn vol spijkers gschoten en haar benen zijn zo wijd gespreid als maar kan. Een kussen drukt haar kont omhoog en er is kaas, Brie, over haar open kut gesmeerd, een deel ervan zelfs in de vaginale holte geduwd. Ze is amper weer bij bewustzijn en als ze me boven zich ziet staan, naakt, kan ik me indenken dat mijn ogenschijnlijke gebrek aan menselijkheid haar met hallucinerend afgrijzen vervult. Ik heb het lichaam voor de nieuwe Toshiba tv-installatie geplaatst en in de videorecorder zit een oude tape en op het scherm verschijnt het vorige meisje dat ik heb gefilmd. Ik (...) kniel op de vloer naast een lijk, ben de hersens van het meisje aan het eten, schrokkend, Grey Poupon over mootjes rozig sappig vlees smerend.

‘Kun je het zien?’ vraag ik aan het meisje dat niet op tv is. ‘Kun je het zien? Kijk je?’ fluister ik.

Ik wil de drilboor op haar uitproberen en wrik hem in haar mond, maar ze is voldoende bij bewustzijn, heeft de kracht om haar tanden opeen te houden, opeen te klemmen, en ook al gaat de boor snel door de tanden heen, het kan me niet boeien en dus houd ik haar hoofd omhoog, het bloed sijpelt uit haar mond, en laat haar naar de rest van de tape kijken en terwijl ze het meisje op het scherm uit bijna alle mogelijke openingen ziet bloeden, hoop ik dat ze beseft dat dit haar hoe dan ook toch overkomen zou zijn. Dat ze uiteindelijk toch hier zou komen te liggen, op de vloer in mijn appartement, de handen aan balken gespijkerd, kaas en glasscherven in haar kut gepropt, haar hoofd gebarsten en paars van het bloed (...).

Ik probeer een van de holle plastic buizen van de ontmantelde tredmolen in haar vagina te schuiven, met moeite het uiteinde tussen de schaamlippen wrikkend, maar al is hij voor een groot deel met olijfolie ingesmeerd, hij past niet al te best. (...) Uiteindelijk moet ik mijn toevlucht nemen tot zoutzuur dat ik om de buitenkant van de kut giet zodat het vlees voor het ingevette uiteinde van de tredmolen kan wijken en hij er gauw genoeg, gemakkelijk, inglijdt. ‘Ik hoop dat dit je pijn doet,’ zeg ik.

(...) Ik zet de glazen kooi naast het meisje neer en de rat lijkt, misschien vanwege de lucht van de kaas, krankzinnig te worden, eerst rondjes rennend en piepend, dan proberend zijn lijf, zwak van de honger, over de rand van de kooi te tillen. De rat heeft geen enkele aansporing nodig en de verborgen klerenhanger die ik wou gebruiken blijft onaangeroerd naast me liggen en met het meisje nog steeds bij bewustzijn werkt het dier zich moeiteloos met nieuwe energie uit de kooi en schiet de buis in tot zijn halve lijf erin verdwenen is, en dan, na een minuut - het rattelijf trillend terwijl het vreet - verdwijnt het helemaal, behalve de staart, en dan ruk ik de tredmolenbuis uit het meisje en zit het knaagdier in de val. Al gauw verdwijnt zelfs de staart. De geluiden die het meisje maakt zijn, merendeels, onbegrijpelijk. (...) Ik betreur niets, en om mijzelf dat te bewijzen, na een minuut of twee de rat in haar onderbuik te hebben zien bewegen, me ervan vergewissend dat het meisje nog steeds bij bewustzijn is, haar hoofd schuddend van de pijn en haar ogen wijd open van angst en verschrikking, gebruik ik een kettingzaag om het meisje er in luttele seconden mee in tweeën te zagen. De zoevende tanden gaan zo snel door huid en spier en pees en bot dat ze lang genoeg in leven blijft om mij haar benen van haar lijf te zien wegtrekken - eigenlijk haar dijen, wat van haar verminkte vagina over is - en ze mij omhoog zien houden, het bloed er nog uit spuitend, bijna als trofeeën. Haar ogen blijven een minuut lang open, wanhopig en wazig, gaan dan dicht, en tenslotte, voor ze sterft, wrik ik doelloos een mes door haar neus omhoog tot het uit het vlees op haar voorhoofd te voorschijn glijdt, en dan hak ik het bot van haar kin af. Ze heeft nog maar een halve mond over en die neuk ik één keer, dan een tweede keer, drie keer in totaal. (...) Naderhand liggen de bovenbenen en het linkerkaakbeen van het meisje in de oven te bakken en vullen plukken schaamhaar een kristallen Steuben asbak, en als ik ze aansteek verbranden ze heel snel.

Dat deze en andere expliciete beschrijvingen

[p. 86]

afschuw en protest opriepen zal geen verwondering wekken. Maar de teneur van de kritieken, inclusief de Nederlandse, verbaasde me wel: men ging er vanuit dat wat daar zo gedetailleerd weergegeven werd, ook inderdaad gebeurde. De mogelijkheid dat het uitsluitend in de fantasie of gedachtenwereld van Patrick Bateman plaatsvindt, stond - gezien de overdaad aan geweld - blijkbaar niet ter discussie. Uitzonderingen zijn Guus Vleugel (die in een polemiekje met Marja Brouwers schrijft: ‘Hallucineert Patrick Bateman (...) als hij zijn grand-guignol-wandaden pleegt, of is hij een echte moordenaar?’) en Henk Romijn Meijer (in Maatstaf oppert hij: ‘het weinige dat het boek prijsgeeft over de wereld buiten Batemans gespannen hoofd, (...) maakt het bijzonder twijfelachtig dat Bateman de moorden ook werkelijk heeft begaan.’)

Bret Easton Ellis

Om te beginnen verbaasde het me omdat er van alles gebeurt dat niet onopgemerkt voorbij zou kunnen gaan. Als het allemaal realiteit zou zijn, zouden er allerlei mensen van de aardbodem verdwijnen zonder dat iemand ze mist, zouden de muren en vloer van Batemans flat geregeld onder het bloed zitten als zijn werkster kwam schoonmaken, zouden zijn buren moeten ruiken dat hij mensenvlees aan het koken is, zou zijn wasserij steeds zwaar bebloede kleding te reinigen krijgen. En dan heb ik het nog niet over de scène waarin hij zich, als een Rambo om zich heen schietend, een weg naar huis moet bevechten. Dat is op zich al veel gevraagd van de goedgelovigheid van de lezer.

Maar het boek wemelt van de aanwijzingen waaruit op te maken valt dat er wel degelijk een discrepantie bestaat tussen de werkelijkheid en Batemans waarneming daarvan (en, omdat hij de vertelinstantie is via wie we alle informatie krijgen, zijn weergave ervan).

Bateman maakt bijvoorbeeld voortdurend ge-

[p. 87]

wag van zijn voorkeur voor het morbide zonder dat iemand daar ooit op ingaat. Men mag zich dan ook met gegronde reden afvragen of hij wel zegt wat hij denkt dat hij zegt. Als een aantal van de yuppen en hun vrouwelijke aanhang in een café zitten, toont een van de dames belangstelling voor zijn werk:

‘Stel me eens een vraag,’ zeg ik tegen haar, me plotseling, nou ja, spontaan voelend.

Ze trekt aan de sigaret, blaast dan uit. ‘Wat dóe jij?’

‘Wat denk je dat ik doe?’ En vrolijk ook.

‘Model?’ Ze haalt haar schouders op. ‘Acteur?’

‘Nee,’ zeg ik. ‘Wel vleiend, maar nee.’

‘Nou?’

‘Ik doe in, eh, moorden en executies voornamelijk. Hangt er vanaf.’ Ik haal mijn schouders op.

‘Vind je dat leuk?’ vraagt ze onbewogen.

‘Hm... Hangt er vanaf. Hoezo?’ Ik neem een hap van mijn sorbet.

‘Nou, de meeste kerels die ik ken die in fusies en acquisities doen, vinden het niet echt leuk,’ zegt ze.

‘Dat heb ik níet gezegd,’ zeg ik en ik voeg er een geforceerde glimlach aan toe en drink mijn J&B op. ‘Och, laat maar.’

Het is, zelfs in een lawaaiig café, een nogal groot misverstand om moorden en executies te horen als iemand fusies en acquisities zegt. In de oorspronkelijke versie is dat misverstaan een stuk verklaarbaarder:

‘I'm into, oh, murders and executions mostly. It depends.’ I shrug. (...)

‘Well, most guys I know who work in mergers and acquisitions don't really like it,’ she says. ‘That's not what I said,’ I say.

Er zijn voortdurend scènes waarin Bateman tegen iemand zegt wat hij het liefst met haar (soms ook hem) zou willen doen, maar er wordt niet anders dan volstrekt normaal op gereageerd. Nog een voorbeeld. Als hij bij zijn pedicure zit, zegt hij:

‘Heb ik je ooit verteld dat ik wel 'ns een groot geel smiley-masker wil dragen en dan de cd-versie van Bobby McFerrin's “Don't Worry Be Happy” opzetten en een meisje nemen en een hond - een collie, een chow, een sharpei, doet er niet echt toe - en dan zo'n transfusiepomp, zo'n IV-set, aanhaken en hun bloed verwisselen, je weet wel, het bloed van de hond in de hardbody pompen en andersom, heb ik je dat ooit verteld?’ (...)

‘Sttt, meneer Bateman,’ zegt Helga, terwijl ze met een warme luffaspons over mijn gezicht gaat, wat de huid eerst prikkelt en dan afkoelt.

‘Ontspannen.’

‘Oké,’ zeg ik. ‘Ik ontspan al.’

‘O, meneer Bateman,’ croont Helga, ‘u heeft zo'n mooie huid. Hoe oud bent u? Mag ik dat vragen?’

‘Ik ben zesentwintig.’

‘Ah, dat is de reden. Hij is zo schoon. Zo zacht.’ Ze zucht. ‘Ontspannen maar.’

Zo wordt gestaag het idee gevoed dat Bateman keurig deelneemt aan de conversatie en alleen maar denkt wat hij graag zou willen zeggen.

Al die voor tweeërlei uitleg vatbare situaties bereiken hun hoogtepunt - en een afdoende antwoord - tegen het eind van het boek. Bateman heeft, in de overtuiging dat hij mede-yup Paul Owen vermoord heeft, zijn collega Carnes gebeld en op diens antwoordapparaat een bekentenis afgelegd. Als hij later Carnes in een club tegen het lijf loopt, ziet die hem eerst voor een ander aan en blijkt hij het vervolgens als grap opgevat te hebben.

‘Wacht. Stop,’ schreeuw ik, Barnes in het gezicht kijkend, me ervan verzekerend dat hij luistert. ‘Je schijnt 't niet te begrijpen. Je hebt het echt totaal niet door. Ik heb hem vermoord. Ik heb 't gedaan, Carnes. Ik heb Owens klote kop afgehakt. Ik heb tientallen meisjes gemarteld. Die hele boodschap op je antwoordapparaat was wáár.’ (...)

‘Maar dat is gewoon onmogelijk,’ zegt hij, me wegduwend. ‘En ik vind dit niet grappig meer.’

‘Dat was ook nooit de bedoeling!’ brul ik, en dan: ‘Hoezo is 't onmogelijk?’

‘Het kan gewoon niet,’ zegt hij, me bezorgd in de ogen blikkend. (...) Hij staart me aan alsof we ons allebei onder water bevinden en schreeuwt terug, heel duidelijk boven het ru-

[p. 88]

moer van de club uit: ‘Omdat ik... twee keer... met Paul Owen... ben wezen eten... in Londen... net tien dagen geleden.’

Behalve de opvallend normale reacties van mensen op Batemans opvallend gewelddagige uitspraken, beschikken we ook over de meningen van anderen over Bateman. Een relevante scène is die waarin hij bruncht met Jean, zijn secretaresse. Zij heeft hem net haar liefde verklaard, waar hij niet goed raad mee weet:

‘Oké. Waarom vind je me aardig?’ vraag ik.

Zij vraagt terug: ‘Waarom?’

‘Ja,’ zeg ik, ‘waarom?’

‘Nou... (...) Jij bent... begaan met anderen,’ zegt ze weifelend. ‘Dat is iets heel zeldzaams in wat’ - ze aarzelt weer - ‘een... denk ik, en hedonistische wereld is. Dat is... Patrick, je brengt me in verlegenheid.’ Ze schudt haar hoofd, doet haar ogen dicht.

‘Ga door,’ dring ik aan. ‘Alsjeblieft. Ik wil het weten.’

‘Je bent zo lief.’ Ze rolt haar ogen naar boven. ‘Lief zijn is... sexy... ik weet 't niet. Maar...mysterieus zijn is dat ook.’ Stilte. ‘En ik vind... jou mysterieus.’ Stilte, gevolgd door een zucht. ‘En je bent... attent.’ Ze realiseert zich iets, niet langer bang, kijkt me recht aan. ‘En ik denk dat verlegen mannen romantisch zijn.’

Bij een andere gelegenheid biedt hij Bethany, een vriendin, een gedicht aan, ogenschijnlijk om haar duidelijk te maken welke moordlust hem beheerst. De tekst luidt: ‘De arme nikker op de muur. Kijk naar hem. Kijk naar de arme nikker op de muur. Fuck hem. Fuck de nikker op de muur. De zwarte man is kapot.’ Maar haar reactie is ontroering, in plaats van geschoktheid:

‘Nou, Patrick,’ zegt Bethany. Ze schraapt haar keel, probeert te glimlachen, geeft me het papier terug.

‘Ja?’ vraag ik. ‘En?’

‘Ik kan wel zien dat’ - ze stopt, denkt na, ‘dat je gevoel voor... sociale onrechtvaardigheid’ - ze schraapt haar keel weer en kijkt naar beneden - ‘nog steeds intact is.’

Deze voorbeelden - en er zijn veel andere te geven - bewijzen dat er op cruciale momenten inderdaad een groot verschil is tussen werkelijkheid en Batemans waarneming. Anders gezegd: Patrick Bateman is geen erg geloofwaardige verteller; de ene keer geeft hij minutieus weer waar hij en zijn maten het

[p. 89]

over hebben, een volgende keer vlecht hij door zo'n gesprek wat van zijn gedachtenflarden alsof dat ook echt zijn bijdrage aan het gesprek is, een derde keer schotelt hij ons zijn perverse fantasieën voor op een manier die de indruk moet wekken dat het werkelijk zo gebeurt.

Desgevraagd zei Bret Easton Ellis me in een interview over deze verteltechniek: ‘Dat hield me bezig: is dit werkelijkheid of hebben we te maken met een zeer onbetrouwbare verteller? Dat boeide me zeer: de onbetrouwbare verteller. Dat had een verteller geweest kunnen zijn die naar de bloemist ging en zijn hond uitliet en die zestig jaar was en thee dronk met zijn moeder ergens in Engeland, en dan zou ik nog altijd geïnteresseerd zijn in het idee van de onbetrouwbare verteller. Maar het is iemand die zegt dat hij een moordenaar is en een perverseling en een maniak. Het ging mij niet zozeer om de bijzonderheden, maar wel om de vraag: welke technieken moet je als schrijver aanwenden om zo'n verteller te creëren?’

Wie aanneemt dat Patrick Bateman zijn gruweldaden slechts in gedachten begaat, zal zich ook afvragen waaròm hij zulke gedachten heeft. Ook daarop geeft het boek naar mijn overtuiging zelf antwoord.

Bateman doet zo veel buiten zijn kantoor - working out in diverse sportscholen, eten, drinken en cocaïne snuiven met zijn mede-yuppen (per week gaan trouwens al uren op aan het discussiëren over de vraag naar welk restaurant ze nu eens zullen gaan), het huren, afkijken en terugbrengen van video's en vele uren verzorging van het uiterlijk -, dat je je begint af te vragen wanneer hij eigenlijk werkt. En inderdaad, uit de scènes die op zijn fraaie, ruime, duur ingerichte kantoorkamer spelen, blijkt dat hij daar niets anders doet dat een beetje in tijdschriften bladeren of kruiswoordraadsels oplossen, een beetje telefoneren of zijn potloden slijpen en een beetje in zijn mineraalwater roeren of gewichtheffen. Patrick Bateman heeft een gigantisch inkomen (de succesvollere yuppen toucheren al gauw tegen de $200.000,- per jaar), maar hij werkt nooit!

Uit een gesprek met Bethany krijgen we de indruk dat zijn vermogende ouders hem, als om hem zoet te houden, een eigen kantoor gegeven hebben:

‘En jij werkt bij... P&P?’ vraagt ze.

‘Ja,’ zeg ik.

Ze knikt, wacht even, wil iets zeggen, overweegt of ze het moet doen, vraagt dan, alles in een kwestie van seconden: ‘Maar is je familie geen eigenaar -’

‘Ik wil het daar niet over hebben,’ zeg ik, haar onderbrekend. ‘Maar jawel, Bethany. Jawel.’

‘En toch werk je bij P&P?’ vraagt ze. Elke lettergreep met een tussenpoos zodat het in sonische golven mijn hoofd binnendreunt.

‘Ja,’ zeg ik, onopvallend het vertrek rondkijkend.

‘Maar...’ Ze is in de war. ‘Was je vader niet -’

‘Ja, natuurlijk,’ zeg ik, haar in de rede vallend.

‘Heb je de focaccia al gehad bij Pooncakes?’

‘Patrick.’

‘Ja?’

‘Wat is er aan de hand?’

‘Ik wil het gewoon niet over...’ Ik stop. ‘Over het werk hebben.’

‘Waarom niet?’

‘Omdat ik er een hekel aan heb,’ zeg ik. (...)

‘Patrick,’ zegt ze langzaam. ‘Als je zo opgefokt bent over je werk, waarom neem je niet gewoon ontslag? Je hoeft niet te werken.’

‘Omdat,’ zeg ik, haar recht aankijkend, ‘ik... er... graag... bij... wil... horen...’

Dat antwoord is essentieel, want Patrick Batemans tragiek is nu juist dat hij er niet bij hoort. Het boek geeft enkele vermakelijke voorbeelden van situaties waaruit dat ondubbelzinnig blijkt.

Voor de restaurants waar je nu net moet komen om mee te tellen, kan hij nooit een reservering krijgen. Om indruk te maken op zijn metgezellin, bluft hij zich eens binnen bij het top-restaurant Dorsia: door stiekem in het boek van de gerant te loeren, ziet hij dat het echtpaar Schrawtz verwacht wordt. Door zich als de heer Schrawtz voor te doen, krijgt hij het felbegeerde tafeltje, tòt het echte paar verschijnt:

De maître d' kijkt dreigend naar ons, naar mij, van de andere kant van het vertrek vandaan

[p. 90]

terwijl hij het stel in de richting van onze tafel leidt. Als het stel klein, dik, overdreven joods was geweest had ik deze tafel kunnen houden, zelfs zonder hulp van een briefje van vijftig, maar dit stel ziet eruit alsof ze net uit een Ralph Lauren advertentie komen wandelen, en hoewel Jean en ik dat ook doen (en de rest van het hele godvergeten restaurant ook), draagt de man een smoking en hangt het meisje - een absoluut neukbare griet - vol met juwelen. Dit is de realiteit, en zoals mijn weerzinwekkende broer Sean zou zeggen, dat moet je áánkunnen. De maître d' staat nu bij de tafel, de handen achter zijn rug gehaakt, niet vrolijk, en vraagt na een lange pauze: ‘Meneer en mevrouw... Schrawtz?’

‘Ja?’ Ik speel het cool.

Hij kijkt alleen. Dit gaat vergezeld van een abnormale stilte. Zijn paardestaart, grijs en vettig, hangt als een soort kwaadaardig gezwel over zijn boord.

‘Weet je,’ zeg ik uiteindelijk, enigszins zoetgevooisd, ‘toevallig ken ik de chef-kok.’

Hij blijft kijken. En zonder twijfel doet het stel achter hem dat ook.

Na weer een lange pauze, vraag ik zonder enige reden: ‘Is hij... in Aspen?’

Dit voert tot niets. Ik zucht en richt me tot Jean, die er helemaal niets van lijkt te begrijpen. ‘Laten we gaan, oké?’ Ze knikt sloom. Vernederd neem ik Jeans hand en we staan op - zij langzamer dan ik - de maître d' en het stel straal voorbijlopend, en banen ons een weg terug door het overvolle restaurant en dan zijn we buiten en ik ben volledig van de kaart en loop als een robot tegen mezelf te mompelen.

Een minstens zo gênante ervaring doet hij op als hij gaat dineren met zijn jongere broer, Sean (deze broer is een van de hoofdpersonen in Ellis' tweede roman, The Rules of Attraction (1987), die voorafging aan American Psycho; Patrick Bateman steekt daarin ook al even de neus om de deur). Sean, die ook te veel geld heeft maar niet eens de schijn ophoudt dat hij er iets voor doet, komt overal in; ze eten dan ook in Dorsia. Sean komt een half uur te laat en de gerant weigert al die tijd Patrick naar de tafel te laten gaan.

Patrick wil graag zijn broer laten zien dat hij beschikt over een platina American Express creditcard, blijkbaar het hoogst bereikbare in yuppendom, maar wat Sean betreft had het net zo goed de Postbankcard kunnen zijn:

Ik leg mijn platina American Express card op de rekening. Seans ogen hechten zich al een tijd aan een hardbody bij de bar in een wollen jerseypak van Thierry Mugler en Claude Montana sjaal, die aan een champagnetumbler nipt. Als onze serveerster langskomt om de rekening en de card in ontvangst te nemen schud ik nee. Eindelijk vallen Seans ogen erop, een seconde, misschien meer, en ik wenk de serveerster en sta haar toe om ze mee te nemen.

Zo is Patrick Batemans leven in Manhattan een aaneenschakeling van mislukkingen en vernederingen, hij hoort er niet bij, hij wordt voor een ander aangezien en ondanks de hoogte van zijn welstand, had zijn bestaan niet leger kunnen zijn. Die frustratie uit zich geregeld in hallucinaties of droombelevingen waarin hij als een beest tekeer gaat. Maar zijn secretaresse weet wel beter. Hij is gewoon een lieverdje.

Resteert nog de vraag of de beschrijvingen van het verminken en vermoorden minder erg zijn als het ‘alleen maar’ in Batemans fantasie plaatsheeft dan wanneer hij het daadwerkelijk in praktijk zou brengen. Daar past naar mijn idee slechts één antwoord op.