Bzzlletin. Jaargang 18

[p. 75]

Nico Scheepmaker
Droit de Reponse (1)

Beste Tim,

Wat is het grootste wonder van deze eeuw? De kernenergie, de televisie (nog beter: de afstandsbediening?), radar, penicilline, harttransplantatie, de chip, de ruimtevaart, de Fosbury-flop, de computer? Ik voor mij (maar daarom nog niet voor jou) hou het op de poëzieplaatjes die voorop de cover van het boek Poëzie in Carré werden geplakt, en die er bij mij nog steeds op zitten. Althans ten dele. Een jongetje links in roodfluweel pakje mist zijn hoofd en het rechterbeen onder de knie, datzelfde jongetje rechts mist ook zijn hoofd maar is verder nog heel gaaf, naast dat jongetje links staat nog geheel ongeschonden een meisje in het geel met hoedje, ruiker bloemen en brief met lakzegel in de hand, maar tussen haar en het jongetje rechts is in de loop der jaren toch wel wat verdwenen. Het feit echter dat er überhaupt nog iets op zit, vind ik een Groot Wonder. Het is tenslotte een boek (288 pagina's!) dat ik in de loop der jaren vele tientallen, misschien wel honderd keren tussen de andere boeken uit de kast heb gehaald, en er daarna weer tussen heb gewrongen, waarbij die op de plastic kaft geplakte poëzieplaatjes elke keer weer langs de kaft van buurman boek schuurden. En ik mag toch aannemen dat de Bezige Bij-medewerkers indertijd niet als monniken, met pietepeuterige zorgvuldigheid, de oplage van 2000 exemplaren met die poëzieplaatjes beplakt hebben. Even een likje velpon erop, even goed mikken (er was op het voorplat een omlijnd vierkant wit gehouden voor die ouderwetse poëzieplaatjes), even met de muis van de hand of een vel papier vastdrukken, en hup, het volgende boek. Simon Vinkenoog, de organisator, presentator en animator van ‘Poëzie in Carré’ en de samensteller ook van het boek, heeft er volgens ooggetuigen zelf aan mee zitten plakken!

Ik sprak in de Nacht van de Poëzie in Vredenburg in Utrecht met Henny en Charlotte Vrienten over ‘Poëzie in Carré’, zij hadden het boek ook (Charlotte had het ingebracht), Henny had het de dag tevoren nog in handen gehad, de poëzieplaatjes zaten er ook bij hen nog steeds op, en wij vroegen ons af hoe lang die manifestatie nu alweer geleden was?

Twintig jaar, schatten we.

Misschien zelfs nog wel langer geleden.

Dat laatste bleek juist. Ik heb het boek nu in handen: het was op 28 februari 1966 in Theater Carré, drieëntwintig jaar geleden alweer. Ik zie me nog zitten in de zaal. Je bent dood voor je het weet. We herinnerden ons dichters, die toen optraden. A. Roland Holst, Johnny the Selfkicker, Gerard Reve in een wit tropenpak... Toen is het in feite allemaal begonnen, wat later is uitgemond in de Nacht van de Poëzie, Poetry International, de Nacht van het Hart in Paradiso, en al die andere poëzieavonden en -nachten alom in den lande. Vijfentwintig dichters traden toen in 1966 aan, tweeëntwintig dichters waren op 18 maart 1989 in Vredenburg. Van de Vijfentwintig in Carré-1966 zijn er nu zes dood: A. Roland Holst, Ed Hoornik, C. Buddingh', Dick Hillenius, Hugues C. Pernath en Jan Hanlo. Slechts één van de Carré-dichters was ook in Vredenburg present: Gerrit Kouwenaar,

[p. 76]

als winnaar van de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren aktueel toegevoegd aan de oorspronkelijke lijst, in zeker opzicht in plaats van J. Bernlef, in Carré-1966 ook al aanwezig, die op het laatste moment in Utrecht verhinderd was. Tot mijn verbazing had Sybren Polet, wel aanwezig in Vredenburg-1989, niet deelgenomen aan Carré-1966. Het mooie van dat documentaire ‘Poëzie in Carré’-boek is, dat we ook weten waarom, want achterin is 40 bladzijden ingeruimd voor artikelen, recensies en documenten over deze manifestatie. Piet Calis meldde indertijd in de Haagse Post dat Sybren Polet op de uitnodiging vanuit Ibiza geschreven had dat hij blij was veraf te wonen, omdat hij zichzelf een slecht voorlezer van zijn eigen poëzie vond. Drieëntwintig jaar later logenstrafte hij deze zelfkritiek door zijn gedichten, ook met succes blijkens het applaus, uitstekend voor te lezen. Hans Andreus ontbrak in 1966 in Carré omdat hij overwerkt was, Hugo Claus lag met griep in bed, Chris van Geel had geen zin (‘Poëzie is iets om je voor te schamen. Bovendien ril ik van sommige dichters, kosmische boeren, hun zelfverheffing, hun grootspraak bij zoveel platheid’), Lucebert vond dat de belangstellenden zijn poëzie maar zelf moesten lezen...

Ik gaf tijdens de boekenweek (we zijn nu weer terug in de tegenwoordige tijd) een lezing in de bibliotheek in Landsmeer over eigen werk, dus mijn dagelijkse columns, mijn gedichten etcetera. Iemand uit het publiek vroeg toen waar dat brede scala van onderwerpen waarover ik schreef vandaan kwam. Ik antwoordde dat ik ook niet wist waar dat vandaan kwam, maar dat het een feit was dat mijn interesses zich bewogen tussen zulke betrekkelijk grote tegenpolen als poëzie enerzijds en voetbal anderzijds. Nu staat die bibliotheek in Landsmeer min of meer tegenover de sporthal aldaar. Ik vertelde de toehoorders dat mijn dochtertje Janna daar zaterdagsochtends wintertraining tennis had gehad, en dat ik toen een keer, in de kleedkamer staand waar van de vorige avond nog die onmiskenbare menggeur van zweet en massageolie hing, opeens gegrepen werd door een soort geluksgevoel en tegen mijzelf zei: ‘Dit is het, hier voel ik mij volkomen thuis!’ Maar dat ik ook uit ervaring wist dat ik zaterdagavond, als ik in Vredenburg zou rondscharrelen op de Nacht van de Poëzie, precies datzelfde gevoel zou hebben en precies hetzelfde zou denken: ‘Dit is het, hier voel ik mij volkomen thuis!’

En verdomd!...