Bzzlletin. Jaargang 18

[p. 108]

Nico Scheepmaker
Droit de réponse II

Ja Tim, wat erg hè, nu heb ik eens een dichtbundel geschreven waarvan de eerste en tweede druk na een jaar bijna op zijn (Bert Bakkers Lotte Vinken vertelde me zojuist dat er nog 78 exemplaren over zijn van de tweede druk van 1306 exemplaren en dat de eerste druk van een jaar geleden 1200 exemplaren moet zijn geweest, omdat Bert met de natte vinger schatte dat er tot nu toe in totaal zo'n 2500 waren gedrukt) en nu vinden een paar anonymi de bundel niet goed genoeg voor een aanvullend honorarium!

Natuurlijk, verkoopcijfers zeggen niets, kijk maar naar Het Gouden Ei van jou, en als ik na een lezing in de bibliotheek van Leewarden over zowel mijn columns als mijn gedichten moet gedogen dat alle vijftig exemplaren van Het rijmt, dat scheelt die ik voor de daar aanwezige boekhandel had meegenomen worden verkocht, dan bewijst dat hooguit dat ik mijn gedichten op indrukwekkende en onontkoombare wijze voorlees, zodat mensen zich wel genoopt voelen ze aan te schaffen, ongeacht hun intrinsieke kwaliteit. Ik zou er ook op kunnen wijzen dat Hans Warren, toch niet de eerste de beste onder de poëziecritici, in zijn laatste Dagkalender 1989 Nederlandse Poëzie zes gedichten van me heeft opgenomen, waarvan vier uit Dat rijmt, dat scheelt en dat in de bundel De 200 bekendste, mooiste, tederste, leukste sonnetten, samengesteld door Robert-Henk Zuidinga, het maximum van vier sonnetten is opgenomen (van Vondel staat er maar één in), waarvan drie ook in Het rijmt, dat scheelt staan, dan mogen we in ieder geval de conclusie trekken dat de drieschaar die mijn bundel voor het ministerie van WVC tegen het licht der eeuwigheid moest houden, niet Hans Warren en Robert-Henk Zuidinga tot zijn leden telde.

Wie blijven er dan nog over?

Zal ik de lezers eens over mijn schouder mee laten lezen hoe zo'n afwijzende brief van de Stichting Fonds voor de Letteren is opgesteld? Altijd aardig voor de literaire geschiedenis:

Geachte heer Scheepmaker
Namens het bestuur van de Stichting Fonds voor de Letteren moet ik u tot mijn spijt berichten, dat het besloten heeft u voor de door u ingezonden publikatie getiteld ‘Het rijmt, dat scheelt’ geen aanvullend honorarium toe te kennen. De afwijzing houdt verband met het kwaliteitsoordeel over uw publikatie.
De ingezonden publikaties zijn in rubrieken (proza, poëzie, kinder- en jeugdboeken, Friestalige publikaties en toneel-, radioen televisiespelen) ingedeeld en ter beoordeling voorgelegd aan adviescommissies, bestaande uit een bestuurslid en twee externe deskundigen. Deze commissies hebben het bestuur geadviseerd over de literaire kwaliteiten van de aan hen voorgelegde werken. In de meeste gevallen heeft het bestuur de adviezen gevolgd.
In zijn vergadering van 6 oktober j.l. heeft het bestuur besloten

[p. 109]

over het al dan niet toekennen van een additioneel honorarium, alsmede over de categorie-indeling van de te honoreren werken. Op grond van de literaire kwaliteit van het ingezonden werk werd een verdeling gemaakt in werken van hoge (categorie I), werken van redelijk (categorie II) en werken van onvoldoende literaire kwaliteit. Laatstgenoemde publikaties komen niet voor een aanvullend honorarium in aanmerking.
In enkele gevallen werd een aanvraag afgewezen omdat deze betrekking had op een niet-literaire publikatie, die om die reden buiten de termen van het Fonds valt. Dit jaar ontving het Fonds 230 aanvragen om toekenning van een aanvullend honorarium voor oorspronkelijk werk, waarvan 26% werd afgewezen.
Mocht u naar aanleiding van dit schrijven vragen en/of opmerkingen hebben, dan kunt u in eerste instantie altijd kontakt opnemen met het secretariaat. Eventuele verzoeken om een voor beroep vatbare beslissing met betrekking tot uw individuele aanvrage, dienen binnen 60 dagen na dagtekening van dit schrijven schriftelijk te worden ingediend.
Met de meeste hoogachting en vriendelijke groet,
namens het bestuur,
Sylvia Dornseiffer, secretaris.

Kijk, Tim, laten we elkaar geen mietje noemen, ik verdien natuurlijk genoeg, maar dat neemt niet weg dat ik toch ook nog kris kras door het land rijd om onder auspiciën van de Stichting Schrijvers School Samenleving, de SSSS, lezingen te houden in bibliotheken, literaire cafés en buurthuizen omadt ik graag op goede voet wil blijven met de plaatselijke Rabobank die de eigenlijke eigenaar van mijn huis is, en als ik even aanneem dat zo'n aanvullende subsidie 2000 gulden zou zijn geweest, dan zou dat toch betekend hebben dat ik zes keer minder een gevaar op de weg had hoeven zijn voor kat en medemens. Die lezingen, waar ik op zichzelf geen hekel aan heb, want de mensen voor wie je het doet zijn vrijwel altijd aardig en attent, spelen zich ongelukkigerwijs voor het grootste deel in de wintermaanden af als het sneeuwt en ijzelt, en vaak ook in verre oorden waar Kees van Kooten en Adriaan van Dis geen zin hadden naar toe te gaan. Zo'n douceurtje van WVC onder de tarnkap van de ‘aanvullende subsidie’ zou mij dus welkom zijn geweest en daarom heb ik onwillekeurig toch een beetje het gevoel dat jij ook gehad moet hebben toen ze achteloos Het Gouden Ei en De Man die de Babson Task wilde maken opzijschoven, namelijk dat iemand, of een bende, bij je ingebroken heeft en voor 2000 gulden aan baar geld heeft meegejat. Zo moet je niet redeneren, zul je zeggen (nee, jij zult dat natuurlijk juist wel zeggen, maar een ambtenaar van het Fonds voor de Letteren zal zoiets zeggen), je had eerst niks en daar krijg je nu nog eens niks bij, niks plus niks is niks, dus niks aan de hand!

Maar dat is toch het verhaal van de andere werkelijkheid. De eigenlijke werkelijkheid is, dat jij twee uitstekende boeken schreef die ook uitstekend werden besproken en die door het publiek als uitstekend worden herkend, dus dat je als schrijver gezaaid had op de akker van WVC, dat je boeken ontkiemd waren, wortel hadden geschoten en in bloei waren geraakt en daarmee het levende bewijs waren geworden van hun literaire levensvatbaarheid, maar dat WVC daar geen liefdevolle bloemenplukker op af heeft gestuurd, maar een gifspuiter

[p. 110]

die maar één ding voor ogen had: alles verdelgen wat in zijn ogen onkruid was!

Ik zal ervoor waken dezelfde vergelijking op mijn bundel Dat rijmt, dat scheelt toe te passen, zo'n wonder van poëzie is die bundel nu ook weer niet, maar ik blijf volhouden dat mijn beste gedichten beter zijn dan de slechtste van J.C. Bloem, en meer kan van een hedendaags dichter toch nauwelijks verlangd worden. Maar op dezelfde manier denkt Jacques Hamelink misschien dat zijn beste gedichten weer beter zijn dan mijn slechtste en ontleent hij daaraan de gemoedsrust om al die subsidies die hij krijgt te kapitaliseren, dus laten we hier maar liever over ophouden en... maar nee, toch nog even iets over die aanvullende subsidies.

Ik had ook mijn andere boekuitgave in 1987 willen insturen, Het Bolletje van IBM, een keuze uit mijn beste literaire columns over binnen- en buitenlands proza en binnen- en buitenlandse poëzie. Als er een boek nu even los van de kwaliteit in aanmerking kwam was het dat wel, want het ging alleen over literatuur. Maar toen ik mijn contract opzocht bleek me dat ik van uitgever Sythoff een royalty kreeg van 7,5% en voorwaarde was dat je contractueel minstens minstens 10% kreeg. In mijn geval zal wel een korting zijn toegepast omdat samensteller Robert-Henk Zuidinga voor zijn redactiewerk betaald moest worden, maar dat betekent wel dat ik dubbel zielig ben: te weinig royalty en daarom (omdat ik ‘onder de markt werk’?) ook geen aanvullende subsidie! Toch staat Sythoff niet bekend als beunhaas. Ik heb nu dus twee keer geen aanvullende subsidie gekregen, de ene keer wegens gebrek aan kwaliteit van mijzelf, de tweede keer wegens gebrek aan kwaliteit van mijn uitgever. Zo is er altijd wel een stok om de hond te slaan...