[Vervolg In gesprek met Renata Adler]
vervolg van pagina 54
De waarheid bedrogen, de waarheid belogen.
Precies. Heel even dan. Voor de paperback-versie overweeg ik een verandering aan te brengen. Om het grote publiek niet op het verkeerde been te zetten. (Ze lacht.) Ik weet het nog niet. Misschien wordt het redaktie-team wel weer boos. Ik heb namelijk de gewoonte om tot het allerlaatste dingen te herschrijven, voortdurend te reviseren.
Overigens, de relatie tussen niet-commerciële schrijvers en redakteuren van uitgeverijen wordt steeds vijandiger in de Verenigde Staten. Ze willen voorschrijven wat de schrijver schrijft. Een alarmerende ontwikkeling in dit land, dat al zo'n herschrijf-traditie heeft. Ik zie dan een gigantische rups die alle pagina's van een typoscript aanvreet en een spoor van vernielingen achterlaat. Met mij is dat nog niet gebeurd. Ach, ik ben niet zo belangrijk voor ze. Maar ik ben er wel, natuurlijk.
Zinnetjes als ‘Here I am’. komen herhaaldelijk voor in je boeken. Ik moest denken aan een boektitel van Gertrude Stein waarin ‘Here I am’ ook voorkomt. Stein komt trouwens in Pitch Dark ter sprake.
O, die herhaling van dat zinnetje is me nooit zo erg opgevallen. Geen opzet dus. Het verrast me, dat je dat ziet. Ik vind het niet erg. Ze zijn in de tegenwoordige tijd geschreven, die zinnetjes. Een kunstgreep om weer op het verhaalspoor te komen na de zoveelste uitweiding of afdwaling. In Pitch Dark komen meer van dat soort herhalingen voor. Oorspronkelijk zaten er nog meer in. Ze dragen hopelijk bij aan het ritme van het boek. Aan het slot heb ik een ander zinnetje dat vaak herhaald wordt laten staan. Het versterkt het ondubbelzinnige happy end. ‘Do you sometimes wish it was me?’
Tekeningen Peter Yvon de Vries
Auteursrechtelijk beschermd