Bzzlletin. Jaargang 13

[p. 45]

Loek Meijer
Vooravond van de bezinning

1.

Zij is net op de deel, als hij daar zijn jek komt ophangen. Ze wisselen een éénlettergrepige groet, terwijl zij de belendende keuken inloopt. Even later treft hij haar bij het aanrecht aan, bezig met het klaarmaken van een bakje vlees voor de poes. De scherpe geur van het blikvoer en het aflikken van de lepel laten daar geen twijfel over bestaan. Tijdens de korte avondwandeling met zijn hond heeft hij besloten hoe hij het haar zou vragen. Achter haar staande legt hij zijn handen op de grote heupzakken van haar tuinbroek. Langs zijn neus weg vraagt hij:

‘Waar wil je me vannacht hebben?’

Na een afwezigheid van vijf weken is hij weer een weekeinde bij haar. Bij zijn aankomst vanmorgen bleken haar ouders op bezoek te zijn. Hartelijke mensen; geen kwaad woord over hen. Toch was hun aanwezigheid voor hem een tegenvaller. Het zou nog meer dan anders moeite kosten om met Ria op het niveau van het intieme gevoel te komen. Waarom had ze hem er niet op voorbereid? Dan had hij er zijn verwachtingen op kunnen afstemmen. Het ergerde hem flink, maar hij liet er niets van merken. Hij had er onderhand aan gewend moeten zijn, dat ze nooit overleg pleegde over de besteding van een gezamenlijk weekeinde. Zelfs toen hij bij haar woonde, betrok ze hem nauwelijks bij haar plannen. Dat kwam - zo had ze hem eens uitgelegd -, doordat haar ex haar voorstellen altijd torpedeerde.

‘Maar ik zou toch anders kunnen zijn?’ zo had hij haar tegengeworpen. Dat kon ze niet bestrijden. Er veranderde echter niets.

Ze bracht hem op het terras achter het huis een beker koffie; haar ouders hielden zich in huis met de kinderen op, Sandra van twee en Kees van acht. Hooguit een kwartiertje bleef ze bij hem zitten, informerend naar hoe het ging in zijn woning en hoe het alleenwonen hem beviel. Daarna verontschuldigde ze zich; ze had nog van alles en nog wat te doen.

Toen hij de hete zon zat was, liep hij met zijn lege beker naar de keuken, in de veronderstelling dat hij Ria daar zou vinden. Haar ouders had hij met de kinderen de tuin horen ingaan. Ze was er inderdaad.

‘Wat ben je aan het doen? O, ik ruik het al; je gaat brood bakken.’

‘Ja, lekker hè?’

Hij luisterde naar de geluiden van het kneden - het deeg in de handen, het deeg op het aanrecht, de onregelmatige ademhaling van Ria, die inspanning verried. Ondertussen lagen zijn handen in haar zijden, de vingers achter het bovenstuk van haar tuinbroek.

‘Vind je het fijn, dat ik er ben?’

‘Ja.’

Het klonk niet overtuigd.

‘Weet je het zeker?’

‘Ja, waarom niet? Ik merk alleen, dat ik er niet goed tegenkan dat je aan me zit.’

‘Dan niet,’ dacht hij.

‘Goed,’ zei hij, ‘dan zal ik van je àfblijven.’

's Middags was er weer een onderonsje. Hij was - hoofdzakelijk uit verveling - handenvol gras aan het wegknippen. Zwijgend kwam ze bij hem staan. Hij deed, alsof hij niets had gemerkt, omdat hij er niet zeker van was. Na enige tijd zei ze bewonderend:

‘O, wat heb je al veel gedaan!’

Toeschietelijk wendde hij zijn gezicht naar haar toe en vroeg lachend:

‘Vind je?’

‘En of! Je bent al lekker opgeschoten.’

‘Het was ook wel nodig. Je zou niet zeggen, dat ik er in de herfst zo op heb zitten ploeteren!’

‘Nou, fijn hoor!’

Met die woorden verwijderde ze zich, hem teleurgesteld achterlatend. Beschaamd over zijn voor zijn gevoel in de wind geslagen poging tot iets vertrouwelijkere dan dit, hervatte hij zijn werk. Tien maanden geleden had hij daar ook zo als een of ander vreemdsoortig kruipdier rondgescharreld, realiseerde hij zich. Toen was hij vervuld geweest van tintelende verwachting. Toen herstelde hij aan het gazon de schade, die haar gewezen echtgenoot er door gebrek aan belangstelling had aangericht. Zo zou hij ook bij haar persoonlijk goedmaken wat haar ex er had verknoeid. Vandaag had hij daarentegen het wrange gevoel, dat het zelfverlakkerij was om nog enige hoop te koesteren op een bevredigende relatie met haar. Over het soigneren van het gazon durfde ze hem wel te prijzen. Over wat hij voor haar persoonlijk betekende liet ze zich niet uit, althans niet noemenswaard. Alleen over zijn omgang met haar kinderen wilde ze weleens iets positiefs zeggen. Als namaakvader leek hij welkom. Als minnaar was zijn positie zeer twijfelachtig.

Het gezamenlijk koken zou een mooie gelegenheid geweest zijn om zijn wrevelig gevoel kwijt te raken; het was een met succes beproefde manier om dichterbij elkaar te komen. Hulp bij het koken was zelfs één van de weinige dingen die Ria van hem durfde vragen. Dat schiep geen verplichtingen. Vanavond kookte haar moeder echter. Ria was overal en nergens. Hij stoeide met de kinderen, een spel waarvan vooral Kees nooit genoeg krijgt.

Ook in de avond bleef ze op afstand, wat geen vernuft vereiste, aangezien haar ouders er nog waren. Om half elf- de familieherinneringen spuugzat - stond hij op met de mededeling dat hij Tinka ging uitlaten. De stille wenk aan de ouders werd begrepen en opgevolgd.

Nu zijn ze dan eindelijk met z'n tweeën en kan ze hem niet langer ontlopen. Ze zal op dit ogenblik kleur moeten bekennen, want hij heeft een vraag gesteld, waar ze niet onder uit kan. Zich omdraaiend zegt ze:

‘Ik weet het eigenlijk niet. Ik wil denk ik wel even bij je liggen, maar slapen wil ik alleen.’

‘Okee,’ zegt hij zo luchtig mogelijk; ‘ik ga alvast mijn tanden poetsen.’

Terwijl hij zich verwijdert, geeft hij inwendig lucht aan zijn woede.

‘Mogen je schaamlippen in felle kou aaneenvriezen en moge je aars verstopt raken met snel-hardend cement!’

Hij neemt haar kwalijk, dat ze hem steeds maar aan het lijntje houdt. Maar nog meer maakt hij zichzelf het verwijt, dat hij niet sterk genoeg is om hooghartig haar bed te passeren, op weg naar de logeerkamer. Heeft het zich plooien naar haar willekeur soms nog niet te veel teleurstellingen opgeleverd? Hoopt hij werkelijk nog op een verbetering in hun relatie?

‘Gewoon zwakte,’ geeft hij zich tijdens het mondspoelen gewonnen; ‘Niet opgewassen tegen haar aantrekkingskracht, hoe goed ze ook haar best doet - onbewust natuurlijk - om hem van zich af te stoten. Een blunder van de natuur!’

2.

In de slaapkamer - zijn neus open voor die vertrouwd geworden geur: afkomstig van het gebruikte wasmiddel en van de uien, die er hier en in de kinderkamers geregeld voor liggen te zorgen dat het snot blijft lopen - kleedt hij zich uit, terwijl Ria haar avondlijke gang langs de twee kinderen maakt. Het is onvoorstelbaar lang geleden, dat hij niet wist hoe snel hij zich uit de kleren moest werken om verlangend tussen laken en beddek te gaan liggen wachten op de vrouw die zich zwijgend, maar behaagziek tegen hem aan zou vlijen, in lange, katoenen nachtpon meestal, dat wel, maar zonder de moeite te hebben

[p. 46]

genomen de vier knopen door de daartoe bestemde gaten te drukken, zoals hij na enkele minuten placht te constateren. Toen was het een heerlijke zelfkwelling om lange tijd de opwinding te beteugelen; om het paardje in stap te houden, hoewel het niets liever wilde dan galopperen. Spanning opvoeren, totdat ze werkelijk niet meer te harden was, en dan uitrazen in een adembenemende stoeipartij, opgezweept door het onvervulbare en toch steeds als wezenlijk ervaren verlangen om één te worden met de ander.

‘Ach fantast!’ roept hij zich tot de orde; ‘Zo had je het graag gehad! In werkelijkheid moest je jezelf - ook in het begin- terdege in de hand houden om haar niet af te schrikken, bang als ze was voor het vrije spel der lichamelijke krachten. Jij wilde je wel met huid en haar uitleveren, maar tot zo'n overgave was zij niet in staat; dat weet je ook wel!’

Niettemin is er een tijd geweest, dat ze zich aan elkaar tegoed konden doen, in de veronderstelling dat ze in elkaar de troost van het leven hadden gevonden. Of leefde die veronderstelling enkel bij hem?

Zinloos bloot voelt hij zich. Wat zou ze zeggen, als ze hem in ondergoed in bed aantrof? Zou ze die toestand ongedaan willen maken? Het zou hem geen gering genoegen schenken! Hij zou de proef toch niet op de som durven nemen. Ze was ertoe in staat, weet hij, om er een gemakkelijke aanleiding in te zien om op afstand te blijven. En wanneer het niet zou overeenstemmen met haar bedoelingen, dan zou ze er nog geen verandering in proberen te brengen, omdat dat haar positieve gevoelens voor hem te zeer zou blootleggen. Bovendien heeft ze steeds tot elke prijs willen voorkomen, dat bij hem maar het vermoeden zou postvatten, dat ze hem nodig had. Ze was bang, had ze hem verteld, dat hij er misbruik van zou maken. ‘Heb je daar dan aanwijzingen voor?’

‘Nee, maar...,’ en daar kwam haar ex weer op de proppen.

Hij ligt op zijn linkerzij, zijn rug naar haar toegekeèrd om niet een te gretige indruk te maken. Hun lichamen raken elkaar niet. Hoe lang kan ze hem zo laten liggen? Te lang, heeft hij in de afgelopen maanden ervaren. Alle initiatief moet van hem komen. Hij mag veel rollen spelen, maar zeker niet die van blije ontvanger van haar genegenheid; niet meer, sinds haar verliefdheid over is. Ze is niettemin blijven beweren dat ze van hem houdt; dat ze van hem houdt als in het begin, toen hij het woord ‘saamvurigheid’ uitvond om hun gemeenschappelijk gevoel aan te duiden. In woorden is er helemaal niets veranderd.

Hij is hierheen gereisd - een reis van drie uur, dus tijd genoeg om te fantaseren! - met het vooruitzicht van een warm onthaal, bekroond met een koesterrijke vrijage, mogelijk gemaakt door de lange afwezigheid. Dat hij met minder genoegen zal moeten nemen is vandaag van lieverlee wel komen vast te staan. Moet hij nu echter ook nog bedelen om een paar lieve woordjes? Waarom heeft ze hem eigenlijk laten komen? Het was toch ook haar wens, dat hij het laatste weekeinde voor haar vakantie bij haar zou zijn?

Met tegenzin draait hij zich naar haar toe en schuift een arm onder haar meegevend hoofd. Zijn andere arm buigt hij over haar heen; de hand vindt steun op haar rechterbovenarm. In het voorbijgaan heeft hij vastgesteld, dat ze haar handen samengebald tegen zich aan houdt, ter hoogte van haar hals. Als de benen van een op zijn kop staande v liggen haar onderarmen tegen haar borst. Zijn enigszins gebogen rechterbeen heeft licht contact met haar linker dat, evenals haar rechterbeen, lang naar het voeteneinde wijst. ‘Ik wacht wel af,’ drukt haar houding uit. Als hij sterk genoeg was, draaide hij zich weer van haar af. Als hij zijn zwakte durfde bekennen, dan klampte hij zich aan haar vast. En als hij zich toestond de aantrekkelijke middenweg te bewandelen, dan boog hij zich medelijdend over haar heen en troostte hij haar met liefkozende handen. Want moest hij niet blijven geloven in haar liefde en blijven aanvaarden, dat ze er niets aan kan doen dat ze die niet kan uiten?

Zijn rechterhand, die tot nu toe boven dek heeft gelegen, verplaatst hij naar haar schouder. Met zijn andere hand begint hij haar haren te strelen, het korte kapsel, dat tot halverwege het voorhoofd hangt en de oren zo goed als vrij laat. Met zachte aandrang brengt hij haar hoofd dichter naar zich toe. ‘Vind je het niet fijn om weer eens bij me te liggen?’ zo verbreekt hij de stilte.

‘Ja, dat wel.’

‘Ik ook. Ik heb toch wel vaak aan je liggen denken. Heb jij dat ook gedaan, aan mij gedacht, bedoel ik?’

‘Soms wel. Maar je weet het, ik heb het altijd zo druk, dat ik nauwelijks aan zoiets toekom.’

Haar stem klinkt mat. Hij vraagt:

‘Waarom was je er zo onzeker van of je wel wilde dat ik bij je zou komen liggen?’

‘Ik weet het niet zo goed. Ik wou wel bij je zijn, maar dan alleen maar naast je liggen en verder niets hoeven. En dat vind ik moeilijk, omdat ik verwacht dat jij meer wilt.’

‘Je weet toch dat ik dat niet erg vind? Als je het maar duidelijk laat merken; dan weet ik tenminste waar ik aan toe ben.’

Na een korte aarzeling zegt ze:

‘Ik denk, dat het niet waar is. Elkaar zomaar een beetje strelen vind je eigenlijk te weinig. Mannen willen altijd vrijen en dat wil ik niet. Ik wil dat je van me kunt houden zonder dat we vrijen.’ Hij tempert zijn verontwaardiging.

‘Denk je niet,’ werpt hij tegen, ‘dat ik al lang weggebleven zou zijn als het me alleen om het vrijen te doen was geweest? Geloof me nou toch! Rustig in elkaars armen liggen vind ik ook prettig, als ik maar voel dat je openstaat voor me; emotioneel bedoel ik. Dat zeg ik nu toch niet voor het eerst?’

‘Inderdaad, dat heb je meermalen gezegd. Niettemin heb ik het idee, dat je je dan tekortgedaan voelt; dat je meer van me verwacht, en dat verlamt me.’

‘Ik geef toe, dat het weleens is voorgekomen, dat we verder gingen dan we hadden afgesproken, maar daar kun je mij niet alleen de schuld van geven, om dat woord maar eens te gebruiken. In die gevallen handelde ik naar je signalen.’

Hij laat zijn traag strelende hand even rusten. Ria ligt nu weliswaar op haar zij, maar van toenadering is nog geen sprake. Haar handen hangen als een vuist tussen hen in. Ze kan toch wel iets doen om te laten merken, dat hij niet de eerste de beste voor haar is? Om haar een handje te helpen legt hij zijn linkerbeen over haar benen heen. Zijn handen dwalen over haar rug. Haar houding verandert echter niet.

Hij voelt zich boos worden. Is het nou zo moeilijk om bij voorbeeld een hand op zijn schouder te leggen? Wil ze soms dat hij kwaad wordt, om te kunnen zeggen: ‘Zie je wel?’

Hij wijkt wat terug met zijn bovenlichaam om het zijn linkerhand mogelijk te maken haar bovenliggende arm te volgen tot de dubbele vuist, die bij nader inzien meer wegheeft van iets dat niet bij Ria past. De handpalmen liggen plat tegen elkaar aan; de vingers wijzen in de richting van haar kin: het devote gebaar in de richting van Eerste-Communicantjes en van de Heilige Maagd zelf! Ze kan wel tegen een grapje, Ria, maar op dit moment kan hij het beter achterwege laten, denkt hij. Met zijn wijsvinger gaat hij vinger voor vinger af, alsof hij pennestreken trekt. Als hij hem zachtjes tussen haar handpalmen wrikt, heeft hij eindelijk beet; o nee, heeft Ria eindelijk beet, want ze klemt hem vast en rolt hem daarna lichtjes heen en weer.

‘Zul je het zachtjesaan doen?’, smeekt hij gekscherend, ‘want hoe dunner je hem maakt, hoe langer hij wordt en dan valt hij vreselijk uit de toon tussen de andere vingers. Daarenboven heb ik al de naam dat ik te veel kritiek heb op anderen!’

3.

Er is enige ontspanning opgetreden. Ze liggen nu - o zo onnadrukkelijk - in elkaars armen. Helaas, vindt hij, moet hem nog iets van het hart.

‘Wat dat willen vrijen van mannen betreft,’ zo zet hij het gesprek voort, ‘neem ik aan, dat het andere mannen in het algemeen net zo vergaat als mij. Met sommige vrouwen kan ik vriendschappelijk omgaan zonder dat ik met hen wil vrijen. In de vriendschap met andere vrouwen speelt de erotiek wel een rol. Zo bijvoorbeeld in mijn relatie met jou. Ik denk, dat je niet kunt zeggen dat de ene vriendschap beter is dan de andere. Wel is het zo, dat de ene spannender is dan de andere; aantrekkelijker ook; aangenomen tenminste, dat de behoefte aan lichamelijk contact wederkerig is. In zo'n verhouding gaat het

[p. 47]

dan niet alléén om het vrijen. Het gaat om de sfeer, waarin dat mogelijk is.’

Het is een tijdje stil. Dan zegt ze:

‘Ach, ik weet het niet. In ieder geval is het zo, dat ik steeds het gevoel heb dat jij te veel van me verwacht.’

‘Ik heb toch altijd gevraagd of je iets wei of niet wilde? Maar buiten dat! Je kunt het me toch niet kwalijk nemen dat ik ons gemeenschappelijk verleden als herinnering meedraag en daarvan invloed onderga? Hoorde vrijen niet als een vanzelfsprekendheid bij onze relatie? Als je vindt, dat dat niet meer geldt, dan moeten we afspreken dat we de erotiek buitensluiten. Ik heb je dat al eerder voorgesteld, trouwens. Onze vriendschap zou er niet per se onder hoeven te lijden, maar het is mogelijk, dat ik er minder vaak behoefte aan zou hebben bij je op bezoek te komen. Het zou ook domweg te moeilijk voor me kunnen zijn; de op het spek gebonden kat, begrijp je? Dat zou een reden zijn voor wegblijven. Maar ook in dat geval zou het niet eerlijk zijn als je dacht, dat mijn belangstelling voor jou enkel en alleen afhing van de mogelijkheid tot erotisch contact. Verband is er zeker, maar niet in die vorm.’

Hij voelt zich verdrietig. Wat is er toch misgegaan! Kort nadat hij zijn intrek bij haar had genomen, had de kentering zich al aangediend.

Haar plotseling afwerend gedrag in bed was maar één van de verschijnselen. Geleidelijkaan was het hem duidelijk geworden, dat zij in zijn aanwezigheid een bedreiging zag van haar nog wankele zelfstandigheid. Het idee, dat ze hoe dan ook met hem rekening moest houden, benauwde haar. Ze wilde niet weer de kans lopen - begreep hij na vele gesprekken -, dat ze haar eigen belang ondergeschikt moest maken aan dat van een ander. In zekere zin kon hij met haar meevoelen; hij kende immers haar verwijten aan het adres van haar ex. Maar tegelijkertijd stootte hij zich aan haar angst, omdat hij zich- naar zijn eigen indruk - juist heel afwachtend placht op te stellen. Hoe het toen evenwel ook was, nu ze niet meer samenwoonden en er evenmin sprake van was dat ze het opnieuw zouden proberen, was er toch geen enkele aanleiding meer tot territoriumbewaking? Waarom genoten ze niet gewoon van elkaar, die sporadische keren dat ze bij elkaar waren? Hij kon haar wel door elkaar schudden! Hij komt echter niet verder dan een kneepje in haar schouder.

‘Weet je,’ zegt ze, ‘het heeft niet eens zoveel met jou persoonlijk te maken. Ik zal na de vakantie eens gaan nadenken over wat ik eigenlijk wil. Misschien wil ik helemaal niets meer met mannen; iets intiems, bedoel ik.’

‘Met vrouwen dan wel?’

‘Wellicht. Misschien ook niet.’

‘Ik denk, dat je met vrouwen dezelfde problemen kunt tegenkomen.’

‘Ik weet het niet. Ik heb net een boek gelezen waarin een vrouw beschrijft hoe ze zich heeft losgemaakt van intieme relaties met mannen. Dat sprak me erg aan. Maar misschien ben ik voor geen enkele intieme relatie geschikt. Het enige dat ik zeker weet is, dat ik op het ogenblik het liefst alleen ben. Ik moet nu niemand dichtbij hebben. Ik kan alleen nog genieten van de warme lijfjes van mijn kinderen, als ze bij me in bed liggen.’

‘Zullen we dan toch maar besluiten, dat we geen lichamelijk contact meer samen hebben? Lijkt je dat niet het verstandigst?’

‘Nee, dat wil ik niet. Dat is mij te definitief.’

‘Maar het blijkt toch dat het zó niet gaat?’

‘Nou hoor, ik wil het niet en ik wéét het niet en laten we er nou maar niet meer over praten.’

Ze ligt in zijn armen, dat wel. Een kind dat verdriet heeft, maar niet getroost wil worden. Er was een tijd dat hij zich voorstelde hoe fijn het zou zijn haar te kunnen troosten. Zelden heeft ze het hem echter toegestaan. Bij haar schept verdriet afstand.

Hij moet ineens terugdenken aan zijn vertrek. De vooravond was er niet één geweest van gedeelde treurigheid. Hij had zich boos gevoeld, omdat ze hem alleen bij het inpakken van zijn kleren had geholpen. De halve avond had ze aan de telefoon doorgebracht. Hij had lang wakker gelegen, op de bank in de voorkamer, in de slaapzak. Die had hem de laatste maand vaker warmte geschonken dan het bed boven. De ochtend van de verhuizing liepen ze langs elkaar heen. Om de tijd te doden - de verhuiswagen zou pas tegen het middaguur arriveren - zat hij achter de piano. Pas tegen het uur dat ze wegmoest, kwam ze achter hem staan. Haar onderarmen op zijn schouders. Aanvankelijk reageerde hij er niet op. Het was te laat. Vier maanden had ze het hem op alle gebied naar de zin gemaakt tijdens de weekeinden dat hij bij haar was. Ze hadden muziek gemaakt, gelezen, gepraat en uitbundig gevrijd. Maar hij woonde nog maar nauwelijks bij haar, of ze had nergens meer tijd voor. De toestand bleef draaglijk; dat wil zeggen: er vielen geen klappen. Soms was er zelfs een kort herstel van de oude sfeer. Maar het kostte hem wel alles wat hij aan gelatenheid kon opbrengen. Nee, erg vriendschappelijke, had ze hem niet behandeld. Haar gedrag beaamde haar woorden allerminst.

Ondanks de rancune brak zijn verzet, toen ze in een machteloos gebaar in zijn schouders begon te knijpen. Hij besefte, hoe mislukt ze zich voelde. Ze had hem als nieuwe levensgezel gewenst, maar ze was er niet in geslaagd hem tot haar leven toe te laten. Wanhoop sprak uit haar handen, toen deze zich aan zijn armen vastgrepen, en uit haar gespannen ademhaling. Zou het haar nog ooit lukken in een ander voldoende vertrouwen te stellen om haar pantser te durven weggooien? ‘Kom je nou nooit meer?’ O, wat klonk dat zielig! Hij liet zijn vingers op de toetsen liggen en vlijde zijn hoofd tegen haar borst. ‘Als je het echt wilt, dan kom ik graag op bezoek.’ ‘Dan is het goed.’ Ze boog zich en zoende hem op de mond, enkele tellen lang.

Nee, denkt hij naast haar in het bed; hij mag zich niet van haar afkeren. Hij moet blijven geloven, dat ze van hem houdt.

4.

Hij richt zich wat op, neemt haar hoofd tussen zijn handen en begint met zijn lippen rakelings over haar vlakke wangen te dwalen. Wat is hij eigenlijk aan het doen, vraagt hij-zich af. Is hij voor de zoveelste keer afscheid aan het nemen, of is hij bezig haar te laten voelen dat hij haar, hoe onbegrijpelijk ook, lief vindt?

Zijn lippen blijven na een poosje bij de hare steken. Hoe lang is het geleden, dat ze hem binnenliet in de intieme ruimte die erachter ligt? Genietend heeft ze er ooit zijn tong gelikt. Waarom moest het zo gauw overgaan? Hij durft nauwelijks de binnenkant van zijn lippen naar buiten te draaien. Toch zoekt hij nu op die manier een vergeten restje van haar begeerte van weleer. Heel even ontspant ze haar mond en geeft hem één, twee zoentjes. Is hij een zwakkeling, nu hij zich hierom dankbaar voelt? Hij lacht haar toe, nadat hij zijn gezicht een paar centimeter van het hare heeft teruggetrokken. Zij ziet hem evenmin als hij haar, valt hem in. Daarom laat hij horen dat hij lacht; glundert, denkt hij, want hij voelt, dat er eindelijk weer iets heen-en-weerstroomt tussen hen, of elkaar tegemoetstraalt, hoe zal hij het noemen, de als warmte ervaren uitwisseling van ‘En toch vind ik je lief!’

Hij vraagt:

‘Zullen we gaan slapen?’

Want dit moment wil hij vasthouden. Hij wil er genoegen mee nemen. Hij verwacht immers, dat pogingen om intiemer contact te bereiken slechts op teleurstelling zullen uitlopen.

‘Nee,’ zegt ze vastbesloten, ‘ik wil nog even bij je liggen.’

Hij kan het niet helpen, dat hij weer aan een kind moet denken; een tegendraads kind, deze keer.

‘En wat wil je dan dat ik bij je doe?’

‘Ik wil dat we elkaar strelen; maar níét vrijen.’

Hij probeert ongevoelig te zijn voor haar handen, die door de traagheid waarmee ze licht over zijn huid bewegen, groter lijken dan ze zijn. Ook tracht hij de prikkels te negeren die hij opdoet bij het contact tussen zijn eigen handen en haar lichaam. Vurigheid zou averechts werken, vermoedt hij. Daar komt bij, dat hij niet opgewonden wil raken, omdat hij zich niet geaccepteerd weet. De vleug van verstandhouding van zoëven kan hieraan niets afdoen. Hij kan zich nu niet geven zoals hij is. Hij is een man en dat vindt zij verdacht. Een paar jaar geleden zou hij haar nog gelijk hebben gegeven. Nu echter, nu hij door contacten met gelijkgestemde mannen eindelijk zijn manzijn heeft aanvaard, wenst hij zich niet te laten aanpraten, dat hij moreel van mindere waarde is dan een vrouw. Hij weet van zichzelf, dat zijn behoefte aan lichamelijk contact

[p. 48]

samengaat met verlangen naar genegenheid. Hij wil aanraken om uiting te geven aan genegenheid en hij wil zelf aangeraakt worden om te ervaren, dat iemand op hem gesteld is. Is dat slecht? Nee, dat vindt hij volstrekt legitiem. Het is, meent hij, een aangeboren kwaliteit, zonder welke het leven maar een armzalige aangelegenheid zou zijn. Als zij daar anders over dacht - en dat lijkt ze te doen -, dan houdt hij dat gevoel maar het liefst verborgen.

De warmte van haar lichaam is door de katoenen nachtpon heen goed voelbaar. Toch zoekt hij nu haar blote huid via de diepe, door hem losgeknoopte V-hals. De verleiding is hem te machtig geworden. Omdat dit toch te weinig armslag biedt, stroopt hij de nachtpon op, wat ze vergemakkelijkt door even op te wippen. Plagend omzeilt hij haar platte borsten, totdat ze er zijn hand met een armbeweging op laat vastlopen. Ze wil niet vrijen, heeft ze hem ingeprent. Waar ligt de grens? Moet hij de tepels soms ontzien? Zijn handpalm ligt vlak op het zachte weefsel; een tepel staat tussen twee vingers opgericht, verleidelijk groot. Is hij gemeen, als hij de tekenen van haar lichaam in de wind slaat? Is hij wel eerlijk, als hij zich erop beroept, dat zijzelf voorwaarden heeft gesteld?

Haar hand daalt af langs zijn buik en begint met lome vingers het spel dat hem in gunstiger omstandigheden een zalig gevoel zou geven. Het gevoel van bevestiging. Haar hand was de eerste, die er op die manier aandachtig bezig was. Liefkozend. De jongenshanden uit zijn jeugd sprongen met zijn geslacht slechts mechanisch om, terwijl Ria's enkele voorgangsters een aansporing nodig hadden, eer ze daar hun aandacht op richtten. Maar verder wil hij nu niet gaan met vergelijking van Ria met andere vrouwen. Dat vindt hij niet passen.

De vraag dringt zich op, of ze van gedachten is veranderd. Of bedoelde ze soms, dat ze niet naar een orgasme toegewerkt wilde worden. O, was ze maar eens duidelijk!

Is dit nog toegestaan? Het topje van zijn wijsvinger als een windvlaag over haar tepel. Ja, dit is geoorloofd. Gewenst zelfs, want ze stopt zijn vinger haar tepel toe, alsof ze een zuigeling wil aanmoedigen de mond te openen. Maar ook nu, terwijl hij tegemoetkomt aan haar wens, kan hij zijn wantrouwen niet opgeven. Te weinig beschouwt hij haar gebaren als uitingen van liefde. Het is slechts de lust van haar lichaam, veronderstelt hij. ‘Ik ben boosaardig,’ denkt hij. Zijn voldoening hierover verkeert echter snel in schaamte. Alsof zij zichzelf heeft gemaakt!

5.

Vijf weken geleden, was hij hier voor het laatst. Dat was zijn eerste bezoek na zijn vertrek. Ze hadden elkaar een halve maand niet gezien. Een huiselijke avond. Ze was bezig met het knippen van een patroon en een lap stof, terwijl ze praatten over huis-, tuin- en keukenzaken, een enkele keer afgewisseld met een bewust niet nadrukkelijke uitlating over hun gevoelens jegens elkaar. Hij had voor een afstandelijke houding gekozen, hoewel hij er veel behoefte aan had bij haar weg te kruipen. Hij vond dat zij eerst over de brug moest komen. Dat gebeurde natuurlijk niet. Rond tienen liet hij zijn voornemen varen; via het knipwerk op de grond schoof hij schijnbaar per ongeluk in de richting van haar stoel. Met een arm om haar onderbenen geslagen realiseerde hij zich, dat hij niet alleen Ria, maar ook het huis en de kinderen had gemist. Alléén was wel erg stil. Maar eer hij kans kreeg te wensen dat de zaak ongedaan werd gemaakt, was hij weer volkomen bij de realiteit; Ria's handen frutselden onverstoorbaar verder.

Omstreeks halfelf waren ze in de keuken, waar ze de koffieboel neerzetten. Terwijl Ria weer de kamer inliep, kondigde ze aan dat ze naar bed ging. De mededeling klonk hem zeer vertrouwd in de oren. Was hij nu dan geen bezoeker? Kon ze ook in deze nieuwe situatie niet met hem overleggen? Waar was ze toch bang voor! Halverwege de kamer keerde ze zich om. Ze vroeg:

‘Ga je nog met Tinka een wandeling maken?’

‘Nee,’ zei hij, uitdrukkelijk verbaasd; ‘dat doe ik hier toch nooit 's avonds? Even uitlaten; meer niet.’

‘Ga je dan wat anders doen?’

‘Wat zou ik moeten? Ligt hier dan soms nog een boek van me?

Maar afgezien daarvan: ik heb eigenlijk wel zin om even bij je te liggen.’

‘Nou,’ zei ze, ‘dat wil ik ook wel.’

Hij dacht: ‘Zeg dat dan meteen, verdomme!’

Van lekker vrijen kwam het niet, althans niet voor hem. Hij merkte, dat sommige geuren die hij vaak als opwindend had ervaren, hem nu tegenstonden. Gelukkig verwachtte ze niet dat hij haar tot een orgasme likte, want dat zou hij niet hebben gekund. Bovendien kwam het hem goed uit, dat ze tamelijk snel klaarkwam onder de ritmische bewegingen van zijn vingers; een langdurig karwei zou hem zeer zwaar zijn gevallen. Waarom hij deze keer slechts lauw op haar aanwezigheid in bed reageerde, kon hij niet met zekerheid achterhalen. Stond ze te weinig voor hem open? Had ze hem minder indirect moeten laten weten, dat ze behoefte aan zijn nabijheid had?

Ze kwam al lang niet meer met die verrukkelijke hevigheid klaar - een vijftal schokken van top tot teen, begeleid door gedempt gegrom -, maar het was fijn, dat de ontreddering, die haar zo dikwijls bij het hoogtepunt overviel, verstek liet gaan. Waarom beangstigde de macht van de seksualiteit haar ditmaal niet? Wat maakte, dat ze haar kwetsbaarheid kon verdragen? Of voelde ze zich deze keer niet kwetsbaar? Had zijn terughoudendheid daar dan iets mee te maken? Zag ze gevaar in zijn doorgaans aanwezige neiging tot uitbuiting van de erotiek? Zelf had ze het altijd over de angst voor het dichtbije. Maar waarom bleef deze de ene keer uit en kreeg ze haar de andere keer tot bevens toe in haar macht? Ditmaal leek ze echter zeer tevreden. Loom legde ze haar hand op zijn buik.

‘Heb je nog puf om mij te helpen?’, vroeg hij.

‘Nou, ik wil eigenlijk liever meteen gaan slapen.’

Hij zei, dat het niet gaf, wat, gelet op zijn lichamelijke gesteldheid, klopte. Maar desondanks voelde hij zich voor de zoveelste keer in de kou staan.

Een pluspunt was, dat hij tenminste bij haar mocht blijven liggen; dat was lange tijd niet voorgekomen.

Tijdens deze herinnering is hij meer open komen staan voor haar lichamelijke - en misschien ook wel emotionele - nabijheid. Meer dan door het terugdenken aan de vorige avond bij haar komt dit, denkt hij, door haar reactie op zijn vingerspel, dat hij onderwijl met en rond haar tepels heeft uitgevoerd. Het is overduidelijk, dat ze van zijn aanrakingen geniet en dat legt hij, zijn verdachtmaking van zoëven ten spijt, uit als blijk van genegenheid. Het is allemaal wel niet zo hevig als hij zou wensen, maar toch.

Hij bedenkt, dat hij zijn aandacht moet verplaatsen, want als hij haar houdt waar ze is, zal hij niet de verleiding kunnen weerstaan zijn lippen het spel van zijn vingers te laten overnemen. Dan zou hij zeker de gevarenzone betreden.

‘Zou je het fijn vinden, als ik je voeten ging strelen, of gaat dat te ver?’

‘Ja, dat wil ik wel.’

‘Dan moet ik wel ondersteboven gaan liggen. Is dat goed?’

‘Ja, dat is goed.’

‘Ik heb een afwijking,’ denkt hij, ‘want met mijn hoofd in de bedomptheid onder het beddek, haar voeten tegen mijn gezicht aangedrukt, stroom ik vol met smartlapteksten. Maar hoe zou ik dit gevoel ook zuiver kunnen beschrijven? Week van onderwerping aan de vrouw die ik liefheb, blijft er toch niets anders over dan wat gesnotter?’

Weer hoofd-aan-hoofd liggend een tijdje later, vraagt hij:

‘Vond je het fijn?’

‘Ja,’ zegt ze; ‘en jij?’

‘Ik ook.’

Hij niet, maar hoe had hij een ontkennend antwoord moeten toelichten? Hij is treurig geworden - hij denkt: ‘ongeneeslijk treurig’ - tijdens de gewaarwording van haar voeten en benen. Ruikend, betastend, strelen, aaiend en en bewegingloos voelend - bij voorbeeld wang-aan-kuit - heeft hij zich herinnerd hoe rijk aan wederzijdse verwachtingen het was in de vier maanden van verliefdheid en hoe abrupt het egale samengevoel was omgeslagen in een toestand van gewapende vrede met slechts korte momenten van ontwapening. Hoe moet hij weer vertrouwen krijgen in gevoelens? Moet hij een andere manier zoeken om achter de werkelijkheid te kunnen komen? Aan welke voorwaarden moet er zijn voldaan, eer je iets als

vervolg op pagina 56