Wat is ervan Haverschmidt te krijgen?
Er is in de laatste jaren, vooral na de televisie-uitzending ‘Rob Nieuwenhuys en de schim van Piet Paaltjens’ in de rubriek Beeldspraak, 19 december 1976 een film gemaakt door Jonne Severijn, een Haverschmidt-revival op gang gekomen. Dat is zeker. De uitgave van dit Haverschmidt-nummer van BZZLLETIN is er een symptoom van, evenals de opvoering van het Haverschmidt-drama Dominee fluit (zie hiervoor ook dit nummer).
Maar wat is er nu in de boekhandel van Haverschmidt te koop? Dat valt tegen.
Van Piet Paaltjens' Snikken en grimlachjes zijn twee edities naar de tekst van de eerste druk (1867) nog verkrijgbaar; in de serie Kort en Goed van Querido (de meest gebruikte blijkbaar; zes drukken van 1971 tot 1980, met een uitvoerige inleiding en tegen de lage prijs van f 4,50) in de serie Signaturen bij de uitgeverij Agathon (f 8,50, zonder inleiding, met illustraties van J.F. Doeve). Maar deze twee drukken zijn ‘onvolledig’, dat wil zeggen: de lange gedichten ‘Reünie’ en ‘Donkersteeg Nr. 12’ en ‘een paar slotsnikken’ (14 coupletten) staan er niet in.
De enige ‘volledige’ uitgave naar de zesde druk van 1889 (de vermelding naar de zevende druk van 1888 kan niet goed zijn) is een fascimilé-uitgave van de uitgever A.C. Kruseman, goed gedrukt en fraai gebonden, 3de druk 1979. De prijs (hoe kan het anders) ligt belangrijk hoger (f 19,90).
Dan zijn gelukkig nog de Nagelaten snikken (samengesteld door Hans van Straten) te krijgen, uitgegeven door de Arbeiderspers, derde druk 1979, prijs f 15,50.
Uitverkocht zijn: Familie en kennissen (laatste druk 1973) en sinds kort ook De dominee en zijn worgengel (1964), een uitgave van Van Oorschot. Het werd samengesteld door Rob Nieuwenhuys volgens het voortreffelijk werkende procédé van de Franse serie ‘Ecrivains de toujours’. Haverschmidt is aan het woord, maar de teksten worden voortdurend van toelichtingen en commentaren voorzien, waardoor een soort portret wordt verkregen. Het was de enige uitgave waarin ook fragmenten uit de preken waren overgenomen. Een herziene druk is in overweging.
Bij uitgeverij BZZTôH verschijnt ongeveer tegelijk met deze aflevering een klein bundeltje Twee voordrachten van Haverschmidt (‘Mijn eerste gemeente’ en ‘Hans Christiaan Andersen’). Er zullen in de loop van de volgende maanden meer van zulke bundeltjes verschijnen samen te stellen en toe te lichten door Rob Nieuwenhuys.
Aan een volledige uitgave van de preken valt voorlopig niet te denken, dat zou een gigantisch werk zijn, slechts uit te voeren in groepsverband. Men bedenke dat er 480 preken zijn en dat Haverschmidt gemiddeld één uur preekte! Het overtypen, collationeren en annoteren zou jaren vergen. Wel zal binnen niet al te lange tijd, eveneens in groepsverband, begonnen worden aan Haverschmidts verzameld werk, waarvan één deel door de preken of door fragmenten van preken zal worden ingenomen.
Omslag van de eerste druk van Familie en Kennissen, Schiedam [1876].
Rob Nieuwenhuys bereidt een uitvoerig essay over Haverschmidt voor.
Eén ding zal bij al deze nieuwe bedrijvigheid om Haverschmidt voorkomen moeten worden: een wildgroei van Haverschmidt-uitgaven. Overleg en coördinatie is noodzakelijk en een gevoel van verantwoordelijkheid tegenover het werk van Haverschmidt.
Auteursrechtelijk beschermd