Bzzlletin. Jaargang 7

[p. 21]

Herinnering aan Paul van Ostaijen^*
Dr. Edgar Peetermans

Zó is gevallen
als teer porselein,
gebroken met 'n korte knal
en het doven van de kino-schijn,
de ziel die even één was,
wijl zij haar blijheid op de kino las.

(Music-Hall.)

Ik geloof, 't was in de tweede helft van het jaar 1925 dat we voor de eerste maal met elkaar spraken. We stonden beiden op 't platform van de tram; hij zag er bleek en vermagerd uit; ik had de indruk dat hij zwaar ziek moest zijn...

Ik wist niet of hij me kende; maar 'k dacht weer aan zóveel belovende krachten die Vlaanderen te vroeg ontvallen ten gevolge van ziekte, dat ik plots de schijnbaar-onkiesche doch openhartige stoutheid kreeg bij 't afstappen naar hem toe te gaan, al zeggende: ‘M. van Ostaijen... ik ben... 'k Veroorloof me u even aan te spreken omdat ik de indruk heb dat u niet wél bent en ik het zeer jammer zou vinden moest u zieker worden’.

Enziedaar, onmiddellijk ging zijn hart voor mij open en gaf hij toe dat in de laatste tijd zijn gezondheidstoestand niet al te best was.

We bleven nog een tijdje samen praten, alsof we mekaar sedert lang kenden. Een maand later kwam hij me opzoeken in mijn huis. Hij moest naar buiten, beweerde ik; veel lucht hebben, veel eten, veel rusten. Maar de jongen had nog allerlei werk op de plank; te Brussel ook moest hij nog 't een en ander uit de voeten maken, en dan zouden we zien.

Intussen ging de tijd voorbij, gans het jaar 1926, met al te weinig rust natuurlik. En daar zijn toestand wel een weinig gebeterd was, hoopten we (hij vooral) dat weldra de grote lucht, liefst de Zwitserse, hem volledige genezing brengen zou.

In Januari 1927 stuurde hij me een allermooiste tekening van zijn vriend Lallemand, met daarbij een dankbaar woordje; er was een goeie werkelike hoop op beterschap gekomen in hem.

Doch helaas, met de moordende Lente een nieuwe inzinking. Er mocht kost-wat-kost niet langer getalmd worden; hij moest eruit!

Zo vertrok hij dus naar 't stille, verre afgelegen Miavoye-Anthée. Bij gemis aan tijd, gelukte 't mij nooit er naartoe te gaan om hem te groeten; maar uit de eenige brieven die 'k van hem ontving, was 't me niet moeilik af te leiden dat de arme jongen, die steeds zo intens in 't woelige stadsleven gestaan had, nu te midden de verlatenheid gestadig de berg afging.

Prentbriefkaart, waarop Van Ostaijen voor een Antwerpse vriend uit De Hulstkamp aangaf op welke kamer hij logeerde in het hotel De Scheepvaart te Vliersel. Hij verbleef de zomer van 1927 in de Antwerpse Kempen en in Etikhove in afwachting van zijn opname in een klein sanatorium te Miavoye in de Naamse Ardennen.

Het rustoord waar hij verbleef scheen hem nochtans wél te bevallen.

Van al de onaangenaamheden als kussens rechts en links, medecijn-flesjes, ziekeverpleegsters en oude-vrouwe geklets over ziekten en wonderlijke genezing - zó schrijft hij me op 24 September '27 - zijt ge hier, goddank, verlost, alsook van de mensen die het goed met u menen en u, in uw oor, een kostelike raad met zekere oplossing komen fluisteren. Met Belgiese verhoudingen gerekend, is hier een maximum van rust-mogelikheid gerealiseerd. De dokter hier heeft me nogmaals onderzocht en het resultaat van zijn onderzoek koïncideert wel met hetgeen ik van u wist, - voor zover ik iets van u wist, want u vertelt niet altijd alles, niet waar!

En verder bekent hij zelf: ‘Zeker, de rust en het geregeld leven doen mij goed en het is maar jammer dat ik uw raad niet een jaar vroeger heb kunnen opvolgen’.

Op 4 November '27 schrijft hij me o.a.: ‘Over 't algemeen? Ik voel me wel beter, maar nu ik eens gerust heb, voel ik ook hoe vermoeid ik ben en hoe minder dan ooit in staat

* Uit: Vlaamsche Arbeid jrg. 23, 3/4 (1928).

[p. 22]

een inspanning te doen’.

En later, in een brief van 6 December: ‘Over het algemeen voel ik me heel wat beter, natuurlik het blijft een lange weg waarop men maar langzaam voorwaarts komt. Maar toch nu zijn we, geloof ik beslist, op deze goede weg’.

En verder:

Wandelen doe ik niet: van 9 tot 12, van 2 tot 4 en van 5 tot 7 lig ik nog altijd op een chaise-longue en op een overdekte terras, waar het nu wel koud is, maar ook lekker hier op je aangezicht, terwijl de rest goed onder de dekens steekt. Dit doet me zeer goed, dat voel ik wel. Ik blijf hier tot 20 Januari. Dan heb ik 4 1/2 maanden kuur achter de rug...

Op 7 Maart 1928 schrijft hij me nog een hartelike brief; maar 'k zie wel dat het slecht met hem gaat, zijn geschrift is onregelmatig en koortsig: ‘Ik tracht er toch naar u eens te zien en te horen... Allez, genoeg patiente-gejammer! Tot binnenkort, hoop ik’.

Dat klonk in mijn oren als het sienjaal van het einde... Ik ook had hem heel graag weergezien, maar ik kon volstrekt niet weg uit Antwerpen; ik schreef hem nog een brief dien hij niet meer zal gelezen hebben.

Want tezelvertijd ontving ik van zijn behandelend geneesheer uit Miavoye 't bericht dat alle hoop op genezing was opgegeven; daarop 's anderdaags 's morgends reeds een telegram: ‘Ostaijen décédé’ gevolgd door een brief waarin de goede dokter nog schrijft hoe de zieke Paul zonder doodstrijd in de vroege morgend overleden was, tot op 't laatst zijn hoop bewarend en zeggend dat hij zich beter voelde. Gelukkige illuzie als altijd!

Dan is er weer, voor de zóveelste maal dat ik gestorven wist een mens dien ik had gaan liefhebben, - dan is er weer iets stil aan 't wenen gegaan in me, als om het breken van een mooie zeldzame bloem.

Graf van Van Ostaijen in Anthee bij Miavoye. De tekst is op aanwijzing van Gaston Burssens aangebracht.