Bzzlletin. Jaargang 7

[p. 27]

Kinderen zijn dichters
Nannie Kuiper

Ouders van jonge kinderen zijn meestal hevig geïnteresseerd in de ontwikkeling van hun trots en glorie. Ze praten erover met de mensen van het Consultatiebureau, ze volgen cursussen of ze abonneren zich op een tijdschrift over kinderopvoeding, ze gaan naar ouderavonden van peuterspeelzalen (zelfs vaders zijn daar vaak in grote getale aanwezig en dat is op ouderavonden van bv. basisscholen lang niet altijd het geval) en er worden in familie- of vriendenkring de nodige gegevens uitgewisseld. Je moet ook heel wat weten om het allemaal goed te kunnen doen (en wie wil dat niet); om je kind de kans te geven zich te ontwikkelen tot een gelukkig, zelfstandig wezen, dat weerbaar in het vaak niet al te makkelijke leven staat. Daarvoor zul je een storm van aktiviteiten niet alleen over je heen moeten laten gaan, maar zelfs aanmoedigen, omdat het kind zichzelf en de wereld moet leren kennen, en vooral zijn eigen mogelijkheden moet kunnen ontdekken en uitbouwen. Op stoelen klauteren, van bedden springen, door kamers rennen, ontwikkelt zijn motoriek en geeft hem gevoel voor ruimtelijke afmetingen. Lekker kliederen met een bord pap of een prak bieten maakt hem handig, wekt zijn eetlust op. En zijn creatieve mogelijkheden onderzoekt hij het liefst met behulp van verf, klei, zand en water, maar als dat niet voorhanden is ontdekt hij ook ongekende mogelijkheden met boter op het behang. Hij wil alles onderzoeken wat er maar in zijn omgeving te vinden is. En daar heeft hij gelijk in! Want hoe kun je weten dat kokend water heet is, als je je nog nooit hebt gebrand; dat sigarettenpeuken vies zijn, als je ze nooit hebt geproefd. Jonge kinderen zonder ongelukken toch voldoende tot hun recht laten komen is dan ook een zeer vermoeiende aangelegenheid.

‘Rust’ roept de vertwijfelde ouder. En of die ouder nu zelf van lezen houdt of niet, hij zal het een uitkomst vinden dat er kinderboeken bestaan (En de wollen vloerbedekking en het heilig bankstel lenen zich immers veel beter voor een ‘schoon’ boek dan voor verf vingers en zandtaarten!)

Re: Uit ‘Nu we al zes zijn’ / ill. E.H. Shepard.

Re: Uit ‘Versjes die we nooit vergeten’ / ill. Max Velthuijs.

Potentiële kinderboeken kopers zijn er genoeg, dat is zeker. Maar dan begint de ellende, vooral voor die goedwillende ouder die zelf zonder boeken is opgegroeid. Hoe weet je wat jouw kind zal aanspreken als je zelf met één Sjors en Sjimmie door het kinderleven moest gaan (en

[p. 28]

dat blad zo mooi vond, dat je het nog hebt meegenomen toen je trouwde); hoe weetje, of een boek goed van taal is als je zelf het Nederlands nauwelijks beheerst! En het is ook niet zo prettig om aan een boekverkoper te laten merken, dat je totaal geen ‘verstand’ hebt van boeken. Die ouders kunnen een steuntje in de rug best gebruiken. Maar ook de boekenwurm, die het lezen zelf niet kan laten, weet vaak niet op welke manier hij zijn kind de eerste boeken moet aanbieden. Want passief luisteren is er voor het kind niet bij. We zullen dus iets anders moeten bedenken. Een goeie binnenkomer is dan een bundel met bakerrijmpjes en kinderversjes (soms kan nostalgie heel waardevol zijn); cultuurbezit van iedereen, misschien diep weggestopt, maar herkenbaar bij de eerste woorden. Hop hop paardje; zagen zagen wiedewiedewagen; schuitje varen, theetje drinken.

De oude vertrouwde liedjes, die zo precies passen bij de taalbeleving van het jonge kind - waarvoor ritme, beweging en woorden één geheel vormen - geven hem de mogelijkheid mee te doen, zelf te ervaren, in eindeloze herhaling. Spelen met taal, plezier hebben in taal, zó wil het kind bezig zijn met taal. Kindertaal is poëzie; dat hoor je als het kind al huppelend zijn eigen liedjes maakt, als het 's avonds in bed zijn belevenissen van die dag nog eens in eigen taal verwoordt; als het bezig is met zijn spel!

Klank is belangrijker dan betekenis; ritme en melodie vormen een onmisbare ondersteuning. De leeftijd van twee tot vijf jaar is de meest poëtische periode van een mensenleven (Chukowsky, From two to five). Britton breidt die periode nog uit, als hij zegt in zijn boek De taal en het leren: de leeftijd van nul tot elf jaar is het gouden tijdperk voor de poëzie.

Kinderen zijn dichters. En als Schaerlakaekens in haar boek De taalontwikkeling van het kind dan nog aangeeft dat het jonge kind vooral emotioneel betrokken is bij zijn ‘eigentaal’, kunnen we niet anders dan uitroepen: geef het kind poëzie! De goudengriffel voor het boek Wielewielestap van Miep Diekman, en The Tjong Khing is de beste ondersteuning, die ik voor die uitroep kan bedenken!

Uit: ‘Wiele wiele stap’ / ill. The Tjong Khing.