Engelse kroniek
James Brockway
Even ten noorden van Den Haag ligt Wassenaar en even ten zuiden van mijn geboortestad, Birmingham, ligt Solihull. Zij lijken sterk op elkaar. In mijn jeugd had Solihull nog steeds zijn dorpse karakter bewaard. Nu is het een zeer drukke forensenstad geworden met een eigen, zeer royaal en goed ontworpen winkelcentrum (maar twee boekhandels - de ene van de alomtegenwoordige W.H. Smith, dé boekwinkel van de Britse middle-class, waar men dus alleen populaire boeken vinden kan - de boekwinkel die, zoals menig Britse uitgever en auteur weet en klaagt, op deze wijze een eigen censuur uitoefent). Achter dit winkelcentrum heeft de gemeente een prachtige uitleenbibliotheek gebouwd, ruim en luxueus ingericht, waar men, omringd door boeken, over dikke ‘wall-to-wall’ tapijten kan lopen en ook koffie of thee kan zitten drinken.
In deze bibliotheek sta ik in London Magazine (van mei) te lezen, waarin de redacteur en uitgever Alan Ross schrijft, dat hij, tenminste voorlopig, met zijn uitgeverij London Magazine Editions stopt. Een van de redenen hiervoor is te vinden in het bestaan van het mooie, moderne gebouw waarin ik dit lees en in de aktiviteiten die daar aan de gang zijn. Want het leven is paradoxaal en het is een feit, dat de Britse openbare bibliotheken, hoewel, goede klanten van de uitgevers (en daarom ook van schrijvers), het bestaan van beide ook ondermijnen. De auteurs ontvangen nog steeds geen uitleengeld voor het gebruik van hun werk en bij het publiek wordt de overtuiging al sinds jaren gekweekt, dat men boeken niet koopt maar gratis leent.
Ik neem de mensen in deze bibliotheek goed op. Ze zijn alleen goed gekleed en de meesten lijken bepaald welgesteld. Ze besteden zeker 25 Engelse ponden per maand aan hun auto's. Maar eens per maand een roman tegen de prijs van 4 1/2 pond kopen? Ze denken er niet aan, deze goedverzorgde Engelsen, voor wie ‘fair play’ een haast heilig begrip is. Maar ze weten ook niet, het is nog steeds niet tot hen doorgedrongen, dat ze hun auteurs van het inkomen waar ze recht op hebben, beroven, iedere keer dat ze de bibliotheek verlaten met een stapel lekkere boeken onder de arm.
Bovendien, als hun bijdrage in de strijd tegen de inflatie, gaan de bibliotheken de laatste tijd minder boeken aanschaffen. In zijn verhaal over - en zijn terugblik op - zijn uitgeverij, schrijft Alan Ross, dat hij zijn woorden niet had hoeven te schrijven, ware het niet dat een terugloop, wat verkoop betreft, was ingetreden, waardoor de onderneming o.a. een verlies van vijf duizend pond met maar één uitgave had moeten incasseren.
Dit betrof het boek Typewriter Art, een internationale verzameling van tekeningen die met de schrijfmachine zijn gemaakt, met een inleiding door Alan Riddell. In Nederland probeerde ik indertijd wat aandacht te trekken voor deze uitgave door er een geillustreerd artikel over te schrijven voor ‘de Achterpagina’ (old-style!) van het NRC-Handelsblad. Maar men koos, tegen mijn raad in, een van de meest òninteressante illustraties (een portret van de hertog van Edinburgh!) om bij het artikel af te drukken, hoewel er een ruime keuze was uit heel originele en boeiende construkties. Niet bepaald intelligent.
Ik vroeg ook de aandacht van een Nederlandse uitgever voor het boek, maar die had nog steeds niet van voldoende opvoeding mogen genieten, om te weten, dat hij tenminste een antwoord had moeten sturen. En toch las ik onlangs in een stuk in Het Vaderland van collega André Matthijsse, dat er sindsdien een Nederlands boek over min of meer dezelfde materie is verschenen, nl. Visuele Poëzie van Erik Slagter (Manteau). Dus belangstelling voor dit onderwerp is er wel.
In zijn overzicht noemt Ross ook Heere Heeresma's Een dagje naar het strand, dat hij in mijn vertaling uitgaf en hij vermeldt daarbij, dat de Engelse versie van deze briljante kleine roman van Heeresma door Polanski is verfilmd. Nu, Polanski maakte wel het scenario en zei indertijd dat die een van zijn beste was. Hij was ook de ‘executive producer’ van de film. Maar de regie liet hij over aan een protégé van hem, Simon Hesera, en ik moet mij steeds maar afvragen, of hij degene was die alles dermate verknoeid heeft, dat de film nooit in roulatie heeft mogen gaan - zelfs niet in Nederland, waar Heeresma's naam reeds voldoende garantie moet zijn van enige belangstelling. Raadsel. Ross schreef ook, dat de drie romans (Endless Race, String Horses en Turnstiles) van Ursula Holden, die ik in deze kroniek meerdere malen heb genoemd en die door London Magazine Editions zijn uitgegeven, nagenoeg uitverkocht zijn. Dat is in ieder geval goed nieuws. Zoals reeds vermeld, is Ursula Holden sindsdien naar een grote uitgeverij overgestapt, nl. Eyre/Methuen. Wat de situatie op de markt ook mag zijn, de produktie van romans gaat door. Praktisch alle auteurs met wie ik in mei jl. in Londen heb gesproken, hadden nieuw werk op stapel staan.
Auteursrechtelijk beschermd
