Over twee Antilliaanse schrijfsters
Dolf Verroen
Angela Matthews is het pseudoniem van een jonge Antilliaanse, die zojuist bij uitgeverij Leopold haar eerste boek, De witte pest, heeft gepubliceerd. De witte pest is een tienerboek, duidelijk en eenvoudig geschreven, voor iedereen begrijpelijk, maar met een verstrekkende inhoud. Het kan niet anders of het verhaal moet autobiografisch zijn en dat wil dan niet zeggen dat alle gebeurtenissen letterlijk zo beleefd en beschreven moeten zijn, maar wel dat de situatie volkomen authentiek is. Het gaat hier om de geschiedenis van Thalma, een meisje dat in haar vroege jeugd in haar eentje van Aruba naar Nederland wordt gestuurd, haar eigen taal kwijtraakt, van haar eigen volk vervreemd en zich door de Nederlanders niet geaccepteerd voelt, al heeft zij zelf ook de Nederlandse nationaliteit. Angela Matthews beschrijft heel logisch en helder dat deze acceptatieproblemen zich niet ontwikkelen door karakter-, maar door kleurverschillen. Thalma realiseert zich opeens - wordt gedwongen om zich opeens te realiseren dat zij zwart is - beter gezegd: als zwart wordt beschouwd - en daardoor wordt zij iemand die nergens meer bij hoort. Met alle gevolgen van dien uiteraard. Zij maakt een gruwelijk proces door om haar plaats tussen de anderen te vinden en zichzelf te leren accepteren. Dat is niet eenvoudig, want zij heeft het in het leven niet erg getroffen en het begin van haar bestaan is een aaneenschakeling van stiefmoeders, kindertehuizen, pleeggezinnen, drugverslaafden en sociale werkers. Van die laatsten komen, vermoedelijk ongewild, de gemeenplaatserige mensenredderteksten in al hun nietszeggendheid op komische wijze naar voren. Intussen is de geschiedenis van deze Thalma de geschiedenis van bijna alle Antillianen en Surinamers (enzovoort...) die gedoemd zijn tussen twee werelden te leven en (om met Tucholsky te spreken) tussen twee stoelen te vallen. Het boek is zeer ingehouden en nuchter geschreven, hoewel het geen enkele situatie
schuwt. Ontreddering, verliefdheid, sexualiteit, haat, alles komt aan bod, maar nergens op sensationele wijze. Een prima boek voor tieners, die er van kunnen leren (evenals vele volwassenen trouwens) dat er een deur verder wel eens anders geleefd kan worden dan je denkt. En ook anders dan je zelf doet en voor ‘normaal’ houdt. Een voortreffelijk debuut. Hopelijk zal Angela Matthews met schrijven doorgaan, want volgens mij gaat er onder de grote zelfbeheersing waarmee De witte pest is geschreven een sterk en persoonlijk gevoelsleven schuil en heeft deze schrijfster nog zeer veel te vertellen.
Angela Matthews
Een ander Antilliaans debuut is Orkaan van de uit Curaçao afkomstige en sinds enige tijd in Nederland wonende schrijfster Sonia Garmers. Maar zij is bepaald geen beginneling. Twee jaar geleden publiceerde zij, eveneens bij de uitgeverij Leopold, Lieve koningin, hierbij stuür ik U mijn dochters, dat een scherp en kritisch beeld geeft van de Antilliaanse samenleving en speciaal van de Antilliaanse vrouw. Toch is Orkaan wel een beetje een debuut, want hoewel Sonia Garmers vele kinder- en kook (!) boeken in het Papiamentu heeft gepubliceerd, is dit haar eerste in het Nederlands geschreven jeugdboek. Hoewel Orkaan een boek is in de leeftijdsgroep van acht tot twaalf (denk ik) zou ik het toch geen kinderboek willen noemen, want dat is voor dit verhaal een bepaald kinderachtige term. Orkaan is de bijnaam van een wervelwindvlugge jongen met een bijzonder goed hart, die in zijn spontaniteit de ene miskleun na de ander maakt. Intussen is hij wel zo intelligent en heeft hij karakter genoeg om zichzelf op poten te zetten, ondanks de geborneerde, clichématige volwassenen die hem omringen. Orkaan is met veel warmte en temperament geschreven. Evenals Lieve koningin geeft het een duidelijk beeld van de samenleving op Curaçao. Alleen daarom al zou dit boek op al onze basisscholen gelezen moeten worden, want, als je het verhaal enkele malen gelezen hebt, ga je je toch afvragen of de verschillen tussen de mensen daar en hier nu werkelijk zo groot zijn en die zogenaamde Antilliaanse (of Surinaamse) ‘mentaliteit’ niet berust
Auteursrechtelijk beschermd
