De wederopstanding van Robert Musil
Martin Ros
In december 1977 verscheen bij Rowohlt de eerste integrale editie van de Tagebücher van Robert Musil: 1026 pagina's dundruk, met een 1434 pagina's beslaand deel Anmerkungen, Anhang en Register! Redacteur van deze imposante uitgave was Adolf Frisé. Hij heeft al een groot aantal redactionele verzorgingen van Musil's werk (en artikelen daarover) op zijn naam staan en speelt ook een vooraanstaande rol in de op 11 juni 1974 in Wenen opgerichte Internationale Robert Musil Gesellschaft. Een Nederlands lid daarvan, prof. dr. J.M.M. Aler, presenteerde in de zomer van 1976 als twee afleveringen in één band van de Duitse Kroniek een speciaal Musil-nummer, dat in de Nederlandse pers helaas bedroevend weinig aandacht kreeg, zoals het hele werk van Musil, ondanks de loffelijke pogingen met vertalingen door Johan Polak, in ons land nog weinig bekend, bemind en gelezen wordt. Mogelijk dat bier weldra verandering in gaat komen. Johan Polak bereidt een vertaling voor van Musil's magnum opus Der Mann ohne Eigenschaften terwijl in AP's Privé Dome in in het Musiljaar 1980 - honderdste geboortedag - een keuze zal verschijnen uit de Tagebücher in de vertaling van Hans W. Bakx, van wie ook de vertaling is van de Dagboekfragmenten die we hierbij afdrukken.
De op 6 november 1880 in Klagenfurt geboren Robert Musil werd, na eerst een officiersopleiding te hebben gehad in het K- and K-leger, in 1901 ingenieur. Het jaar daarop begon hij aan de roman Die Verwirrungen des Zöglings Torless, in 1905 vermeldt het dagboek al eerste aantekeningen voor Der Mann ohne Eigenschaften. De Törlessroman verschijnt in 1906 en ofschoon Musil zijn academische studies filosofie, natuurkunde en wiskunde in 1908 nog bekroont met een dissertatie over de wijsgeer Mach, kiest hij nog datzelfde jaar voor het vrije schrijversbestaan, dat hem tijdens zijn leven weinig echt succes, een even weinig financieel-solide status en véél miskenning zou opleveren. Het eerste deel van zijn Der Mann ohne Eigenschaften wordt in 1931 echter wel degelijk door een aantal recensenten en lezers als een meesterwerk onderkend. Een jaar later wordt zelfs al een Musil Gesellschaft opgericht, die jarenlang in de weer zal blijven om Musil materiële steun te verlenen.
In 1938 emigreert Musil naar Zwitserland, zijn boeken worden in Oostenrijk onmiddellijk door de nazi's verboden.
Musil sterft op 15 april 1942, in Genève. In eigen beheer geeft de weduwe in 1943 het tweede deel van Der Mann ohne Eigenschaften uit. De enorme herleving in de belangstelling voor een waardering van het Werk van Musil dateert vooral van 1952 als Adolf Frisé het eerste deel van een Gesamtausgabe bij Rowohlt publiceert. Robert Musil geldt nu als een van de allergrootsten uit de Oostenrijkse en als een héle grote uit de wereldliteratuur.
De laatste opname: Robert Musil
Auteursrechtelijk beschermd