Bzzlletin. Jaargang 6

[p. 11]

Het geheim van Drs P
Pim Oets

In Londen

In de originele Pullman-restauratiewagen

Thuis met Louis

Op een langvervlogen dag voerde ik een voor publikatie bestemd gesprek met Drs. P. Diep graven deden we niet; eigenlijk vond ik het al een hele ontdekking, dat er werkelijk iemand schuil ging achter het geheimzinnige pseudoniem. Platen of andere tastbare bewijzen van zijn bestaan waren destijds nauwelijks voorhanden, maar in kringen rond het betere amusement werd zijn naam met de eerbiedige intonatie uitgesproken, die tegenwoordig ‘cult heroes’ in de popmuziek ten deel valt. Met de uitspraak ‘ik verdom het om op “dansen” “sjansen” te laten rijmen’ besloot het stukje, en daarmee achtte ik de instelling waarmee Drs. P het ambacht van liedjes schrijven beoefent ruimschoots getypeerd.

Later deden zijn hitparadesukses ‘De Veerpont’ en een televisieprogramma onze paden wederom kruisen. Op die ontmoeting zijn vele andere gevolgd, en bovendien een wat substantiëler vraaggesprek voor het uitnemende Vlaamse weekblad Humo. Als bevooroordeeld liefhebber zou ik nu derhalve gemakkelijk kunnen volstaan met een warme aanbeveling van ‘Het Geheim Van Het Bestaan’, de keuze die samenstellers Frits Oppenoorth en Heinz Polzer hebben gedaan uit het berijmde annex getoonzette oeuvre van Drs. P. Tweeëndertig gave werkstukken, voorzien van commentaar door de auteur geillustreerd, netjes in een boek van LP-formaat gerangschikt door Hendrik Barends gvn, en via uiteenlopende kanalen in omloop gebracht, waarbij uitgever C.J. Aarts de boekhandel bedient. Maar wellicht is het nuttig enige kanttekeningen te plaatsen bij het allang niet meer geheimzinnige en in selekte gezelschappen op handen gedragen fenomeen.

Drs. P is in de derde plaats inderdaad een fenomeen. Op zijn hitparadesukses volgde landelijke bekendheid en de snelle constatering bij de media, dat hij moeilijk te plaatsen was in het hitgebeuren, in de schrijverij en in het cabaret. Een nonconformist met hoffelijke manieren, een buitenbeentje in een regenjas, een zanger met een kraakstem, een beroemdheid zonder sterallures, een bekende Nederlander die een Zwitser is. Prompt zoemde en zwermde die hele stuitende ‘human interest’-industrie om hem heen als insekten rond een lichtbron; vroegere bewonderaars keerden zich publiekelijk tegen hem; en gewetenloos werd de massa bediend in haar tijdelijke, oppervlakkige trek in triviale details. Niet aan dat gedoe en die druk toegeven is in zo'n geval het geheim van het bestaan, en in het aldus getitelde boek bewijst Heinz Polzer, dat hij voor die taak berekend was. In de tweede plaats is Drs. Partiest. Hij brengt zijn werk in zaaltjes, treedt op voor radio en televisie, en maakt grammofoonplaten. Een artiest dient aan andere wetten en gebruiken te gehoorzamen dan een auteur van liedjes en teksten; een artiest heeft rechtstreeks te maken met een publiek, behoort iets te presenteren, en wordt geacht te reageren op de reakties.

Een echter artiest is onder bepaalde omstandigheden in staat een meeslepende, ontroerende,

[p. 12]

soms zelfs tegen het magische leunende atmosfeer te creëren, zonder dat precies te analyseren valt hoe de krachten van oorzaak en gevolg verdeeld zijn. Regelmatige bezoekers van de recitals van Drs. P weten, dat hij tot het bewerkstelligen van een bevlogen atmosfeer in staat is; het type atmosfeer waarin tekst, melodie, voordracht, ambiance en akoestiek plotseling een hechte samenhang blijken te vertonen, die het nummer doen uitstijgen boven de afzonderlijke elementem waaruit het is opgebouwd.

Sommige nummers van Drs. P hebben het in zich, andere minder, of pas na vele jaren koestering; een lijn valt er, ook voor Heinz Polzer zelf, niet in te ontwaren. Over ‘De Veerpont’ schrijft hij, in zijn commentaar: ‘Ik had volstrekt niet de verwachting, dat dit nummer triomfen zou vieren.’ Uit het feit dat Drs. P nog altijd zorgvuldig de plaatsen waar hij optreedt selecteert, en zich steeds openstelt voor een eventueel ontluiken van zo'n atmosfeer blijkt, dat hij het geheim van het bestaan van een artiest doorgrondt. Maar in de eerste plaats is Drs. P een gewetensvol ambachtsman. Dat ik niet het woord ‘kunstenaar’ gebruik ligt minder aan Polzer dan aan de vage contouren van dat begrip. Pretenties heeft hij niet; hij doet niet aan expressie van zijn gevoelens; en buiten waardering voor technische perfectie en een glimlach voor een humoristische vondst doet hij evenmin een beroep op gevoelens bij zijn publiek. Schone letteren noch een smoezelig voorkomen, revolutie noch subsidie ambieert hij. Vanzelfsprekend is niet iedereen gevoelig voor dezelfde komische effekten. Even vanzelfsprekend is niet iedereen geinteresseerd in een kijkje in de werkplaats van de ambachtsman. En stellig zijn aanmerkingen te maken op de samenstelling van dit boek, de niet-chronologische volgorde, het ontbreken van een verantwoording van de selektie, of het gebrek aan relevante biografische details. Maar vast staat dat Heinz Polzer als Drs. P nauwgezet zijn artistieke geweten volgt; dat hij zich de wetten van zijn branche grondig eigen heeft gemaakt; en dat hij zijn werk voor iedere belangstellende toegankelijk maakt. (Was dit maar de definitie van een kunstenaar.)

Voor zover aan het bestaan van Drs. P nog geheimen kleven, biedt dit boek een helder inzicht; en dat is geen geringe verdienste.

DRS. P: Het geheim van het bestaan C.J. Aarts 64 blz. 15,90