Over het uitgeven van kinderboeken
Liesbeth ten Houten
Ik lag dan op mijn bed in de zon, naast me een bord met vers gebakken broodjes met suikerglazuur en las een verschrikkelijk spannend boek. Daar ging ik helemaal in op - werd letterlijk high van het lezen. Alles om mij heen vergat ik dan. Behalve die broodjes - zeg ik nu.
Nu geef ik de boeken uit van de schrijvers die ik toen las. Gek was dat in het begin! Tegen Johan Fabricius (van De Scheepsjongens van Bontekoe) - hij zou mijn grootvader kunnen zijn - te zeggen dat hij wat moet op schieten met het corrigeren van zijn drukproeven. Met Miep Diekmann, coach en adviseuze bij de uitgeverij Leopold, te praten over het al of niet uitgeven van een manuscript. Ik was acht toen De boten van Brakkeput werd bekroond.
Wat is een uitgever eigenlijk? Niet iemand die bij een drukkerij werkt, zoals men weleens schijnt te denken. Een uitgever is een merkwaardige figuur en uitgeven een hoogst merkwaardig bedrijf. Hij of zij handelt om zo te zeggen in geestelijk goed, te weten het manuscript van een schrijver enerzijds en anderzijds moet hij zich met volle aandacht bezighouden met de boekproductie waar de hele techniek van kostprijsberekening, drukken, zetten en binden bij te pas komt. Is het product genaamd ‘boek’ klaar dan moet het ook nog verkocht worden aan de boekhandel. Hier komt het, heel kort samengevat, op neer.
Persoonlijk leg ik me er ook op toe de uitgeverij waar ik werk een eigen gezicht te geven door er een soort thuis voor mijn auteurs van te maken. De uitgeverij Leopold bestond al meer dan vijftig jaar toen ik erbij kwam, een deel van de auteurs was er al en jonge, nieuwe schrijvers sturen je hun manuscripten toe. Zo komen er contacten tot stand die gewoonlijk permanent worden zodat er een zekere vertrouwelijkheid ontstaat tussen de uitgever en zijn auteurs. Ik vind dat een uitgever, behalve het beoordelen van de manuscripten zowel op hun literaire als op hun verkoopwaarde, ook belangstelling moet hebben voor de schrijver ervan en deze, indien hij of zij daar om vraagt, met raad en daad terzijde moet staan. Dat levert op den duur de beste resultaten op, geloof ik. De uitgeverij Leopold heeft een groot fonds van kinderboeken en is gespecialiseerd in boeken voor tieners. Er wordt naar gestreefd dat fonds zo allround mogelijk te maken.
Het moderne kinderboek en jeugdboek hebben weinig meer gemeen met de brave teksten van een eeuw geleden, waarin het jonge wezen gewoonlijk werd voorgehouden dat hij braaf moest zijn, goed werken op school en zijn ouders gehoorzamen. Niet dat dit slechte eigenschappen zouden zijn, maar iemand daar voortdurend mee aan zijn hoofd te zeuren heeft een averechts effect. Bovendien is het uitermate vervelend.
Het jeugdboek is duidelijk meegegaan met zijn tijd. Jonge mensen worden erin geconfronteerd met de hedendaagse problematiek op allerlei gebied: het incomplete gezin, echtscheiding, seks, milieu, de derde wereld, politiek. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat spanning, inventiviteit, psychologische kijk, fantasie, geest en humor hoog worden aangeslagen. Lezen moet een mens, ook een jong, voor zijn plezier doen en als het kan moet hij er ook nog iets van meenemen.
Grote aandacht wordt er bij ons besteed aan de illustratie van onze boeken. Wij zijn niet gauw tevreden en onze illustratoren zijn dan ook lang niet de eersten de besten; wel de besten, vinden wij zelf. De combinatie van tekst en illustratie moet een organisch geheel vormen, vind ik en om dat te bereiken kun je eenvoudig niet genoeg lezen en je niet genoeg verdiepen in stijl en geest van tekenaars en schilders.
Is uitgeven een zwaar vak? Zeker is het een zwaar vak maar ook een heerlijk vak juist omdat het zo veelzijdig is. Bovendien doe je het niet alleen - uitgeven is heerlijk teamwork!
Auteursrechtelijk beschermd