Bzzlletin. Jaargang 5

[p. 6]

Jeugdboekenschrijvers over Gouden en Zilveren Griffels
Dolf Verroen

De procedure: de CPNB verschaft een door drie jeugdbibliothecarissen/essen samengestelde voorkeurlijst aan ten minste vijf en ten hoogste tien regionale juries, die elk uit vijf leden bestaan (met een zo groot mogelijk evenwicht tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke leden.) Er moet in ieder geval iemand bij zijn van de jeugdbibliotheek, een onderwijsdeskundige en zo mogelijk (!) een jeugdboekenschrijver. (Mensen die werkzaam zijn in boekhandel of uitgeverij mogen helemaal niet meedoen.) Het is de bedoeling om zo objectief (onpartijdig) mogelijk te werk te gaan, want deze regionale juries, die het recht hebben om zelf minstens vijf nieuwe titels aan de voorkeurlijst toe te voegen, geven hun beslissingen door aan de landelijke jury - gevormd door de voorzitters/sters van de regionale juries - die dan beslist welke titels welke prijzen krijgen: een gouden griffel voor het beste kinderboek en één voor het beste jeugdboek van het jaar en vervolgens ten hoogste acht zilveren griffels waarvoor ook vertalingen, kindergedichten en zelfs populair wetenschappelijke jeugdboeken in aan, merking komen. Er is duidelijk alles gedaan om bij deze prijzen zoveel mogelijk mensen te betrekken, om een zo groot mogelijke verscheidenheid van oordeel te krijgen. Is men daar ten slotte gelukkig mee en vooral: zijn de jeugdboekenschrijvers er gelukkig mee?

Ik vroeg dit in eerste instantie aan Miep Diekmann, die niet gewend is zich op de vlakte te houden en haar mening meestal duidelijk en op een zeer persoonlijke manier naar voren brengt en zij staat er zeker positief tegenover.

‘De opzet is toch geweest,’ zegt ze, ‘om het kinderboek onder de aandacht van het publiek te brengen en die opzet is volledig gelukt. Het gaat er toch om dat de mensen zich er van bewust worden dat er betere boeken zijn dan leesvoer en middelmaat. Ook de uitgevers zijn over het algemeen veel kritischer geworden en als je ziet hoe intensief de bekroonde boeken gelezen worden, hoe groot de verkoop er van is en hoe de griffels het contakt tussen lezers en schrijvers hebben bevorderd, blijkt dat er duidelijk belangstelling voor het goede jeugdboek is gekweekt. Het belangrijkste voor een schrijver is ten slotte om gelezen te worden.’

Negatieve kanten: een enkele keer een boek dat minder goed is (maar dan protesteert ze wel tegen de bekroning) dat men geneigd is om de boeken van de beste uitgeverijen eerder aan bod te laten komen en het feit dat de boeken voor kleintjes de laatste jaren niet erg de kans hebben gekregen, maar daarom is het zo fijn dat Met de poppen gooien van Guus Kuijer nu de gouden griffel heeft.

Ook Thea Beckman staat er redelijk positief tegenover. Zij vindt het zalig om ‘zo'n ding’ gekregen te hebben, omdat het de verkoop enorm stimuleert (wat voor een beroepsschrijver erg belangrijk is) en omdat de uitgevers er kritischer door worden (‘Ze hebben altijd in hun achterhoofd: zit daar een griffel in?’) en dat vindt zij erg positief en peil bevorderend. Ook zij vindt het jammer dat de boeken voor kleine kinderen zo weinig aan bod komen en zij wil graag het onderscheid weg tussen goud en zilver, ‘want het is toch geen sportwedstrijd.’

Marijke van Raephorst drukt zich wat scherper uit en schrijft mij: ‘Natuurlijk ben ik er voor. Ploeteraars op het terrein van de jeugdliteratuur juichen elke stimulans tot het schrijven, kopen en lezen toe. En de griffels betékenen zo'n stimulans. Maar tegen de manier waarop heb ik bedenkingen. Wat betekent eigenlijk ‘goed, beter, best’ als het om jeugdboeken gaat?

Gezien de bekroningen van de laatste jaren zette ik alle criteria die ik in de verschillende jury'e (gewild of soms gedwongen, zoals bij de staatsprijs) heb gehanteerd op een rijtje en ben dan diep verbaasd dat bepaalde boeken gewoon genegeerd zijn. Voor de 14+ jeugd: Steven Membrecht: Dag Hans, Dag Mirjam, Michael Ende: Momo en de tijdspaarders, John Rowe: Slaap ze, Proffie, Gunnel Beckman: Toegang tot het feest.

Zo zijn er ook voor de basisschool-leeftijd en de kleuters. Wil men misschien zoveel mogelijk kinderen bereiken, een soort van middelschool voor de jeugdliteratuur? De wereldberoemde tekenaar Tomi Ungerer beweerde tijdens de conferentie over ‘agressie in het kinderboek’ in Zürich (januari 1975): ‘Jury's houden van zwakke schrijvers en zwakke illustratoren, kortom:zwakke kinderboeken. Diè bekronen ze. Maar kinderen houden niet van zwakheid. Ze willen geimponeerd worden door hevige en ontroerende dingen, die overal in de wereld gebeuren.’

Dit lezende haal je met een zucht de oude Gulliver, Robinson en Don Quichotte van de plank, waarvan de hevigheid en de ontroering een kind bijblijven totdat hij oud geworden is. Internationale jury's, zoals die van de Unesco, bekronen boeken met een bepaalde tendens. Misschien zouden CPNB-jury's geholpen worden door: een zekere gerichtheid (een griffel voor een karaktervormend boek - voor echte humor, - maatschappijkritiek - literaire waarde) - het kiezen uit de productie van drie jaren - ook critische jongeren te laten meedenken - en dan een aparte commissie die dat vooraf allemaal uitdoktert.’

Ook Jan Terlouw heeft voor- en nadelen opgeschreven:

‘Het voordeel van gouden griffels vind ik dat er een aanzienlijke stimulans van uitgaat, zowel voor de schrijver die hem in ontvangst mag nemen, als voor de belangstelling in het algemeen voor kinder- en jeugdboeken.

Ook het financiële voordeel (grote verkoop van het bekroonde boek) mag niet worden gebagatelliseerd.

Nadelen zijn er meer, maar misschien zijn ze van kleiner gewicht.

A Je krijgt het gevoel dat je pas bij de club van jeugdboekenschrijvers hoort als je eenmaal een gouden griffel hebt gekregen. Dat is een onrechtvaardig gevoel tegenover schrijvers die even goed of beter zijn, maar door bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld een opeenhoping van veel goede boeken in één jaar) nooit in de prijzen zijn gevallen. Het plezier om mijn tweede gouden griffel werd voor een deel vergald door gêne tegenover enkele andere schrijvers.

[p. 7]

B Er zitten geen kinderen in de jury. Het argument dat kinderen niet in staat zijn alle te beoordelen boeken te lezen is zeker steekhoudend, maar het blijft onbevredigend dat degene voor wie het boek in de eerste plaats is bedoeld niet mee kan oordelen.

C ‘Het beste’ is een subjectief begrip, ook al worden er lofwaardige pogingen gedaan om door spreiding van de oordeelsvorming en door middeling over de subjectiviteit tot een objectiever oordeel te komen. Bovendien is beter de vijand van het goede.

De nadelen zouden kunnen worden verminderd door toch eens te experimenteren met kinderen in de juries en door van tijd tot tijd de mogelijkheid te openen een verdienstelijk schrijver die ‘per ongeluk’ steeds buiten de prijzen is gevallen voor zijn hele oeuvre of een deel daarvan te bekronen. Als er pogingen worden gedaan om de minder gunstige aspecten weg te werken, dan ben ik er vòòr dat gouden griffels blijven bestaan.’

De schrijfster Gertie Evenhuis vindt deze manier van bekronen blijkbaar ook geen ideale geschiedenis, maar meer iets om naar je hoofd te grijpen, geloof ik. ‘Over bekroningen gesproken, ja daar vrààg je me watt Daar is toch geen zinnig woord over te zeggen? Heere Heeresma, die nooit een prijs heeft gehad, gaf een hierover bekommerde journalist dit antwoord (op de bijgevoegde vraag: ‘Maar jij krijgt toch prijzen van Thomas Rap?’): ‘Inderdaad, maar dat staat dan ook helemaal contractueel vast. Want ik maak nu zelf alleen nog maar contracten waarin ik zelf omschrijf welke prijs ik wil hebben en bij welk duizendtal, want als ik het aan de dames en heren overlaat komt er niks van terecht. Kijk es: wie valt er in de prijzen? De middelmaat. Want wie wordt door de middelmaat herkend. Het is immers de middelmaat die de prijzen uitdeelt.’

Een prima antwoord, dacht ik zo. Provocerend (ik zou liever zeggen ‘badinerend’). Zeker. Maar, wat moet je er dàn van zeggen? Dit dan maar: ik voor mij vind bekroningen, vooral griffelen, riskante zaken. Ze gaan uit van commerciële instellingen als bijvoorbeeld de CPNB, een bezwaar dat bij literaire prijzen al veel minder telt. De hele procedure is duister, elk jaar verneem ik uit het ochtendblad en ook nog 's avonds dat een onpartijdige jury etc. etc. Onpartijdig (dat moest er óók nog bij komen!) maar welk mens is dat? En dan, wie zitten er in de jury van de Elf Provinciën? Ik bedoel maar. Serieuzer: hoe is de produktie in zo'n jaar; wat en wie zit er naast je; wie beoordeelt wat; kan een auteur elk jaar wel een topper leveren? Valt zijn beste werk mogelijk voorgoed in de nevels als er toevallig sterke, gelijkwaardige, ofwel opeens populair geworden concurrentie is, of figuren die in-de-mode-zijn en die dan soms tweemaal achtereen bekroond worden tot verbazing der aanschouwers? Ofwel: die auteur is de beste op de hele aardkloot, en dan geen gezeur. Ofwel: dat staat nog te bezien, en dan is het niet onmogelijk dat andere auteurs van niveau aanzienlijk in hun werk (verkoop, vertalingen) gedupeerd en geremd worden door de immers negatieve etiketten die zij automatisch krijgen opgezadeld. Want het publiek koopt het boek met een geeltje, al is het een spoorboek. Ik voor mij acht het niet onmogelijk en het overdenken waard, dat sommige auteurs, die jaar na jaar op bovengenoemde wijze tussen schip en wal vallen door allerlei samenkomende factoren als die welke ook bij de stormramp Zeeland (1953) optraden, op een gênante wijze de vernieling in kunnen gaan. Tenzij ze zeven huiden meer hebben dan gewone mensen (een schrijver heeft er meestal minder) en geen enkele aanmoediging van node, laat staan officiele erkenning, want dan is er niets aan het handje, natuurlijk.

miep diekmann

gertie evenhuis/foto: g.j. stoppeesteen

Een oeuvreprijs lijkt mij in alle omstandigheden objectiever, er is daar plaats voor rechtvaardig oordelen over iemands kunnen. En verder, hoe meer prijzen, hoe beter, hoor.’

Tot zover Gertie Evenhuis.

Wat mijzelf, Dolf Verroen, betreft: ofschoon ik mezelf niet beklaag dat ik nooit bekroond ben, al staan mijn boeken meestal op de voorkeurlijst, beklaag ik me wel over het feit dat ik schrijf voor een publiek dat voor de juries in Nederland blijkbaar niet bestaat: namelijk kleine kinderen. Als ik zie wat er in de afgelopen jaren aan betrekkelijk gewone, middelmatige kinderboeken is bekroond, vraag ik me af waarom er praktisch geen kleuterboeken werden bekroond, middelmatige waren er toch genoeg? Ik meen dat het antwoord ligt in gebrek aan vakkennis van de juries. Bij een kinder- of jeugdboek kunnen allerlei motie-

[p. 8]

ven de overhand hebben die het gebrek aan literaire kwaliteiten minder zichtbaar maken, bij prentenboeken kun je nog ‘hoera, wat een mooie plaatjes’ roepen, maar bij kleuterboeken gaat het uitsluitend om de tekst en je moet een vakman, schrijver, zijn om die te kunnen beoordelen. Leken - en daar horen net zo goed bibliotheekmensen als onderwijskundigen bij - blijken eenvoudig niet in staat om kleuterboeken vanuit de literaire hoek op hun mérites te beoordelen. (Het lijkt mij bijvoorbeeld ook gebrek aan vakkennis dat een zo midddelmatig boek als Maak me niet kapot van Lynn Hall nu bekroond is, terwijl het veel betere Mag ik alsjeblieft van Donovan, ook over homosexualiteit handelend, enkele jaren geleden volledig de mist in kon gaan.) Maar goed, we moeten natuurlijk toch blij zijn dat er griffels (en daardoor publiciteitsmogelijkheden) zijn en al hebben de bekroningen duidelijk gedemonstreerd dat je een boek voor kleine kinderen net zo goed bij de Hema kunt kopen, voor kinder- en jeugdboeken hebben zij veel betekend.

fred de swert

dolf verroen, foto j.v.d. Bergh-Boudet

Een belangrijke stap vooruit is trouwens het feit dat dit jaar voor het eerst de motivatie van de bekroningen bekend is geworden - een aspect waarvan Fred de Swert, toen hij zijn mening over gouden en zilveren griffels gaf, nog niet op de hoogte was.

Fred de Swert

Eigenlijk heb ik nooit erg goed begrepen op welke gronden een bepaald boek een gouden of zilveren griffel kreeg toebedeeld. Iedere keer keek ik dan weer uit naar juryverslag of naar ook maar het kleinste argument dat zo'n bekroning kon staven. Ik herinner me nog dat ik daarbij wel eens de bedenking maakte: bekroont men nu boeken of schrijvers of uitgevers (niet noodzakelijk in deze volgorde). Een volgende vraag was dan: waarom? Iedere keer weer bleef ik verstoken van steekhoudende antwoorden. Vele dingen wennen in het leven. Ook gouden en zilveren griffels. Je leert er mee leven. Het is pas bij een gelegenheid als deze dat men er weer met de neus bovenop wordt gedrukt. En ja hoor, er is nog steeds niets veranderd.

Ik begrijp b.v. niet waarom Max Bollinger een zilveren griffel kreeg en Fulvio Testa niet en M. Laimgruber evenmin en A. Laval en D. Bour en M. Foreman en J. Palecek en V. Leo en A. Mitgutsch en B. Schroeder en A. Aldridge enz...ook niet. Ik stel het niet helemaal fair, want ze kunnen niet allemaal een zilveren griffel winnen. Maar waarom uitgerekend Max Bolliger wel? Dat had b.v. in een ‘echt’ juryverslag kunnen staan. Nog meer moeite heb ik, persoonlijk dan, met ‘Kees en Keetje’ van Jantien Buisman. In de eerste plaats is dit boek een deeltje uit een serie. Een bijzondere serie, want in ieder boekje voert de auteur een bepaalde figuur ten tonele die in andere deeltjes zoniet afwezig is dan toch nauwelijks aan haar trekken komt. Heeft de jury de serie willen eren? Was zij van oordeel dat ‘Kees en Keetje’ het beste uit de serie was? Omdat het beter geschreven was? Geillustreerd? (want J. Buisman illustreert haar werk zelf) Maar hoe zit het dan als je gaat vergelijken, met de Paddington-prenten-boeken van M. Bond en F. Bamberg b.v. of met de John Burningham-serie? Dat had b.v. in een jury verslag kunnen staan.

Van Paula Fox werd ‘Duvelstoejager op een slavenschip’ bekroond. Vertaald uit het Amerikaans. Het is een historisch verhaal, gesitueerd in 1840, waarin centraal staat: slavenhandel.

Een 13-jarige Creoolse fluitspeler zal tegen zijn zin een reis aan boord van een slavenschip meemaken. Eigenlijk een Miep Diekmann-gegeven (Marijn bij de Lorredraaiers), maar duidelijk een met heel wat minder verve geschreven verhaal. Dat merk je b.v. aan de back-ground-details. Dat merk je ook aan het point-of-view, van waaruit de fluitspeler handelt. Heel wat minder overtuigd dan Marijn. Maar stel nou, dat het de jury niet in de eerste plaats te doen was om het historische aspekt, maar om de doorwerking ervan in deze hedendaagse samenleving: de discriminatie. Ook dit kan ik me nauwelijks voorstellen, want een boek als ‘Dan ben je nergens meer’ van Miep Diekmann geeft wat dat betreft heel wat meer informatie. Niet alleen feitelijke informatie, maar ook aanduidingen van ‘sophisticated discrimination’. En dat is, in onze samenleving, enorm belangrijk. Dit alles had b.v. in een jury verslag kunnen staan.

De tot nu toe bekroonde boeken werden uitgegeven door

1.	Max Bolliger	:	R'dam, Lemniscaat
2.	Jantien Buisman	:	A'dam, De Harmonie
3.	Paula Fox	:	Haarlem, Holland (vert. door H. de Boer)

Een vierde zilveren griffel werd toegekend aan ‘Maak me niet kapot’ van Lynn Hall. Vertaald uit het Amerikaans door Mevr. J. Terlouw. Een 16-ja-rige jongeman heeft een vriendschapsrelatie met een 6 jaar oudere homofiel. Om die reden wordt hij door de gemeenschap waartoe hij behoort uitgesloten. Het duurt wel even voor de jongeman daar achter komt. Dan begint de sores. Ik heb het gevoel dat hier vooral het thema (en het zgn. doorbreken van een taboe, i.e. homofilie) een grote impact heeft gehad op de besluitvorming van de jury. Ik zeg duidelijk: ‘Ik heb het gevoel’. En dan twijfel ik. Want ook in ‘Leven overleven’ van Gie Laenen, en in ‘Dag Hans, Dag Mirjam’ van Steven Membrecht wordt dit thema op de een of andere manier aan de orde gesteld. Ik heb ook mijn bedenkingen over literaire waarde van ‘Maak me niet kapot’. Een gewone stijl en structuuranalyse laat niet zo veel overeind van dit werk. Op dat stuk komen Laenen (een debutant) en Membrecht er toch beter van af. Was het de jury dan te doen om aspekten van de realiteit? Aliënatie, ‘er niet bij horen’ behoren tot een minderheidsgroep, enz...? Maar ook daar kan ik niet op antwoorden. Want ‘Mij overkomt dat niet’ van G. Beckman (abortus); ‘Toegang tot het feest’ van dezelfde auteur (dood); ‘Voor één zomer’ van M. Lundgren (identiteitskrisis); ‘Twink’ van John Neufeld (handicap); ‘Je kunt beter maar niet kijken’ van R. Peck (gescheiden ouders, afstaan baby); ‘Milena’ van J. Prochazka (relatie tiener-volwassene); ‘Anti-love story’ van Julien van Re-

[p. 9]

moortere (verkrachting); ‘Het berenhuis’ van M. Sachs (handicap); ‘Als je vader ineens zijn koffers pakt’ van A.G. Winberg (scheiding), enz... vertonen even zo veel (en nog meer) aspekten van de realiteit. Dat kan de jury, zeer zeker niet ontgaan zijn. Dat had ze kunnen aantonen in een verslag b.v.

‘Hoe Tom won van kapitein Najork en zijn gehuurde sportlingen’ leverde Russell Hoban, naast een paar buitenlandse bekroningen, ook nog een zilveren griffel op. Ik geef dolgraag toe: in het totaalpakket van ‘vertaalde werken’ is R. Hoban voor mij een nieuwe naam. Grasduinen in wat vakliteratuur helpt me een erg klein eindje op weg. Bovendien heb ik zeer genoten van Dolle Tom en de bazige Tante Dicta Tor van Knobbel, maar -ondanks die internationale bekroningenkwam het geen ogenblik in me op deze produktie ook nog te honoreren met een zilveren griffel. Want dan had ook ‘Professor Pilaster's grote ballonvaart’ van Gommaar Timmermans in de prijzen moeten vallen. Eenieder die zich bezighoudt met illustraties weet dat de zoon van Felix Timmermans op het punt staat internationaal door te breken. Alleen, hij mist alsnog die ene internationale prijs. Misschien, zo denk ik dan, was de jury bijzonder gevoelig voor de knotsgekke humor?

Maar hoe noemt de jury dan de humor in boeken als ‘Hendrik Papiertje en de jongen van Nix’ van G. Evenhuis; ‘De olifant en de bloem’ van B. Patten; ‘Zazapina in de zoo’ van L. Willems; ‘Otto is een neushoorn’ van O.L. Kirkegaard, enz...Of gaat het om de intrinsieke waarde, de symboliek van het verhaal? Misschien is het dat wel, maar dan moet de jury wel duidelijk aantonen waarom ‘Hoe Tom won van Kapitein Najork en zijn gehuurde sportlingen’ eerder het zilver verdiende dan ‘Momo en de tijdspaarders’ van M. Ende; ‘Bertus en de roepvogel’ van K. Verleyen; ‘De jongen die durfde’ van J. Prochazka; ‘Het apepakje’ van H. Werner en ‘Het vlinderbal’ van A. Aldridge of ‘De vrede van veelvraat’ van M. Foreman. De argumenten daarvoor had de jury misschien kunnen neerleggen in een verslag.

Van de Oostduitse schrijver Eduard Klein heb ik -stom toevallig- wel meer gelezen dan ‘Severino’.

‘Daar ga ik weer’ dacht ik, want net als L. Hall, R. Hoban is ook E. Klein een nieuwe naam in het totaalaanbod ‘vertaalde fiction’ voor de jeugd. Heel even komen -in geval van bekroningmijn nekharen overeind, want ik begrijp niet zo goed waarom een boek van een bepaald auteur, waarvan de meesten maar 1 werk kennen een zilveren griffel moet krijgen. ‘Severino’ kreeg dat zilveren kleinood. En dan voel ik me een beetje misleid. En ga ik besprekingen van dit boek in dag- en vakbladen napluizen, m'n eigen nota's nog een herlezen en valt het me op dat niet een recensent (afgezien dan van Miep Diekmann, die haar boodschap op 'n zeer subtiele -misschien té subtiele wijze aan de man brengt) is gevallen over het indoktrinerende aspekt van dit boek. Het is goed geschreven, jawel, spannend, zeer zeker, boeiend, inderdaad, maar het komt net als Pludra's ‘Haik en Paul’ wel uit de Oostduitse School en dat merk je aan Severino's gedrag. Niet al te erg storend hoor, immers, de vreedzame coexistentie tussen indianen en blanken, met waardering voor mekaars eigenheid staat centraal, maar de kneep zit hem in de wijze waarop Klein zijn hoofdfiguur psychologisch doet evolueren. Dit feit op zich is niet de enige reden waarom ik me misleid voel. Ed. Klein is een vakman en daar heb ik alle respekt voor. Ik voelde me pas belazerd toen ik b.v. in één of andere kritiek in een Nederlands weekblad las dat ‘Momo en de tijdspaarders’ van M. Ende anti-kommunistische aspekten zou vertonen. Momo heeft geen griffel gekregen, maar, en datwil ik bena drukken, ik geloof nooit dat de reden daarvan moet gezocht worden in dit feit. Overigens vraag ik me af hoe ‘Severino’ de vergelijking zou doorstaan met ‘Geef mij maar een boom in de wildernis’ van G.J. Craighead; met ‘Een muur van schilden’ van R. Sutcliff e.a. Tenzij het belangrijk was dat in dit verhaal de relatie Indiaanblanke centraal stond. En dan uitgerekend in de produktie van 1975. Want net het jaar daarvoor verschenen boeken als ‘Nacht over de prairie’ van L. Welskopf-Henrich;een herdruk van ‘De roep van de coyote’ vanE.L. Sharp; ‘Zing naar de maan, Navaho’ van Scott O'Dell; om de werkenvan Frank Blauwers niet te vergeten. Maar dat had de jury kunnen motiveren in een verslag b.v.

Marijke v. raephorst, foto: j.v.d. bergh-boudet

Met ‘Het geheim van Mories Besjoer’ sleepte Anke de Vries eveneens een zilveren versiersel in de wacht. Een boek dat geen haar beter is dan ‘Vechten voor een veldje’ van C. Hafkamp, of het zoveelste deeltje uit de reeks ‘Pech-zonder-end’ van Rutger Bas, of ‘Jozefien’ van M. Gripe, of ‘Een man voor mama’ van Chr. Nostlinger. Anke de Vries schrijft aardig, boeiend, heeft greep op de stof, maar mist m.i. bezieling. Het gegeven van haar bekroonde boek: ‘Het verleden van de Franse glazenwasser die in moeilijkheden is verzeild geraakt’ klinkt zeer geloofwaardig, maar mist bezieling. Waarschijnlijk was het de jury daar niet om te doen en koos zij voor een adekwate techniek?Hoewel. Want wat b.v. Leon Garfield in ‘De trommelslager’; Rutger Bas in ‘De dubbele bodem van Pech-zonder-end’ en P. Dickinson in ‘De dansende beer’ e.a. naar voren halen is zoniet interessanter, dan zeker net zo belangrijk als ‘Het geheim van Mories Besjoer’. Ongetwijfeld een element voor het juryrapport.

Stom verbaasd was ik, toen ik las dat ‘De kroondieven’ van B. Eilert, met illustraties van F.K. Waechter bekroond was geworden. In de eerste plaats omdat B. Eilert me geen moer te vertellen had, in de tweede plaats, omdat F.K. Waechter met ‘Als je maar vriendjes hebt’ en ‘Tafeltje dek je..’ zeer zeker geen onbekende is. Het bekroonde boek ‘De kroondieven’ impulseert, door de illustraties (en opdrachten) het leesgedrag van de jonge lezer. De invloed van de fantasie is erg groot, maar

[p. 10]

niet bepalend, omdat op een bepaald ogenblik de opdrachten alle koncentratie van de lezer opslorpen. Leuk is het alleszins en ongetwijfeld zit er wel een stuk pedagogisch denkwerk achter deze formule. Maar om nou zo'n boek te bekronen? Je zou haast gaan denken dat de jury zich heeft laten misleiden. Maar ook achter deze bewering durf ik niet helemaal te staan, omdat ik niet weet waarom dit boek een zilveren griffel kreeg.

Met de bekroning van ‘Nancho van Bonaire’ van Diana Lebacs ben ik het -tenslotte- ook niet eens. Dit boek is namelijk het eerste deel van een serie. Lebacs heeft afgezien van haar nogal moeizaam debuut (Sherry) een lange weg afgelegd. En dat respekteer ik. Maar ‘Nancho’ is slechts een ‘aanzet tot’, een inleiding tot' m.a.w. de grote dingen moeten nog gebeuren. Ik heb vernomen dat de voorspelbare uitgroei naar de kwaliteit heeft plaatsgevonden. Ik noem deze uitgroei

‘voorspelbaar’ op grond van ‘Nancho van Bonaire’. Maar ik heb nog nooit een vaste thesis gebouwd (of een zilveren griffel toegekend) op grond van vermoedens of voorspelbaarheid. Een juryverslag zou me zeer zeker van deze hebbelijkheid af hebben kunnen helpen.

De bekroonde boeken werden verder uitgegeven door:

4/L. Hall	R'dam, Lemniscaat
5/R. Hoban	A'dam, Boelen
6/E. Klein	Bussum, van Holkema & Warendorff
7/A. de Vries	R'dam, Lemniscaat
8/B. Eilert	A'dam, Ploegsma
9/D. Lebacs	Den Haag, Leopold

Stel dat ik een lid van de jury zou zijn geweest dan had ik hierbij een paar kanttekeningen moeten maken. Want, ik mis b.v. de uitgeverij Querido (M. Sachs, M. Diekmann, A. Morgan, J. Reiss, e.a.); die dan, weliswaar met G. Kuijer terecht het goud in de wacht sleepte, maar verder ongenoemd bleef; dan mis ik b.v. Bruna (A. Ungere e.a.); Het Spectrum; Lannoo; Kosmos; Westfrisland.

Een uitgeverij als Lemniscaat mag zich verheugen in drie griffels. Terecht waarschijnlijk, maar de titels zijn wel zeer ongelukkig gekozen. Ik zei het reeds: eigenlijk heb ik nooit erg goed begrepen op welke gronden een bepaald boek een gouden of zilveren griffel krijgt toebedeeld. Er is niemand die me een helpende hand aanreikt. Dat geeft me de moed om, voor mezelf, gouden en zilveren griffels toe te kennen. Dit is dan mijn ‘Alternatieve keuze’

Goud

Jeugdboek:	M. Diekmann: Dan ben je nergens meer Querido
Kinderboek:	G. Kuijer: Met de poppen gooien Querido

Zilver

M. Ende: Momo en de tijdspaarders/Lemniscaat

M. Lundgren: Voor één zomer/Lemniscaat

Chr. Nöstlinger: Een man voor mama/Holland

M. Gripe: Jozefien/Holland

R. Peck: Je kan maar beter niet kijken/Leopold

L. Garfield: De trommelslager/Leopold

O.F. Lang: Waarom schenk je de wereld het licht/Holland

J. Prochazka: Milena/Leopold

Bijzondere Prijzen

M. Foreman: De vrede van veelvraat/Van Holkema & Warendorf

G. Laenen: Leven Overleven/Lannoo

thea beckman

Jan Terlouw bij een BZZTôH Kinder-midaag, 13 dec. 1975/foto P. Camping

G.J. Craighead: Een boom in de wildernis/Kosmos

C. Hafkamp: Vechten voor een veldje/Van Holkema & Warendorf

R. Bas: De dubbele bodem van Pech-zonder-end/Ploegsma

Prentenboeken zou ik een afzonderlijke beloning willen geven b.v.

F. Testa

M. Laimgruber

D. Bour

S. Otto

A. Aldridge

Verder heb ik hier niets aan toe te voegen.