De P.E.N. in Den Haag
De twee Internationale literaire avonden die in mei in het HOT theater gehouden worden zijn een onderdeel van het Konferentie-programma van de Internationale P.E.N. De ‘International P.E.N. Round Table Conference’ wordt van 10 tot en met 14 mei in Den Haag gehouden en hoort thuis in een lange serie van ontmoetingen van schrijvers die, zo mogelijk twee maal per jaar, van overal ter wereld samenkomen. Dat is meer dan een traditie, het is de realisatie van het uitgangspunt van de P.E.N.
De P.E.N. werd in 1921 in Engeland opgericht; de drie letters staan voor ‘poets, playwrights, editors, essayists, novelists’. Het doel van de P.E.N. was van het begin af, in de periode tussen twee wereldoorlogen, duidelijk: literatuur kent geen grenzen en door uitwisseling van gedachten en onderling begrip moest het mogelijk zijn tot een wereldorganisatie van schrijvers te komen. Er werden in verschillende Europese landen en in de V.S. P.E.N. centra opgericht en in 1923 werd in Londen het eerste kongres gehouden. Sindsdien hebben deze bijeenkomsten van schrijvers, uit een steeds groter aantal centra in alle werelddelen, ieder jaar plaats gevonden, met als enige onderbreking de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Er zijn nu meer dan 80 centra, maar dat wil niet zeggen dat er met al die centra kontakt is. Het Griekse centrum was tijdens het kolonelsbewind ondergedoken; in Portugal was geen P.E.N. centrum meer, maar dat is kort geleden weer opgericht; op deze konferentie zal de schorsing van het Chilcense centrum aan de orde komen. Dergelijke belangrijke beslissingen kunnen alleen op de internationale bestuursvergaderingen tijdens kongressen en konferenties genomen worden. Daar wordt ook het beleid in grote lijnen bepaald, maar de centra zijn wel autonoom in het ontwikkelen van eigen en onderlinge aktiviteiten. In de Nederlandse P.E.N. is dat de laatste jaren ook duidelijk gebeurd. We werken nauw samen met schrijvers uit Finland, Oost-Duitsland, België, Zweden, West-Duitsland, Zwitserland en we willen die werkkontakten nog naar andere centra toe uitbreiden. Dat de internationale kongressen en konferenties als ontmoetingspunt daarin een belangrijke rol spelen is duidelijk. Als er aktie gevoerd moet worden zoals een protest tegen het gevangen nemen of de behandeling in de gevangenis of het vonnis van een schrijver is het goed om zo'n aktie samen met zo veel mogelijk andere centra te voeren, omdat de invloed die er vanuit zal gaan groter zal zijn.
Het is terecht dat in de P.E.N. de vrijheid van meningsuiting centraal staat en dat houdt in dat de P.E.N. zich inzet voor schrijvers in landen waar die vrijheid niet meer bestaat. Dat is dikwijls een eindeloos gevecht, waarin de pen als wapen tekort lijkt te schieten, maar dan wil ik graag de woorden van Heinrich Böll aanhalen: ‘als van al onze resoluties de zesde of de zevende, die op de juiste tijd en de juiste plek aankomt, iemand een paar maanden gevangenschap bespaart - zal iedereen die ooit gevangen heeft gezeten weten wat dat betekent. Dat is geen veronderstelling, ik wéét het. Er zijn mensen gered door resoluties, niet alleen van gevangenschap, ook van doodvonnissen.’
Het Writers in Prison Committee in Londen dat namens de P.E.N. voor gevangen schrijvers werkt, het in Nederland opgerichte Schrijvers in Noodfonds, dat hulp verleent aan familieleden van gevangen schrijvers, zijn na vijftig jaar eigenlijk niet anders dan een konsequentie van het uitgangspunt van de P.E.N.: dat schrijvers de invloed die ze hebben en die ze kunnen bundelen, moeten gebruiken. Het thema van de konferentie in Den Haag is: Changing world - changing P.E.N.? Schrijvers uit Nigeria, Chili, Finland en Oost-Duitsland zullen over de situatie in hun land spreken. Op de ‘literaire avonden’ zullen we hen en gasten uit West-Duitsland, Portugal, Mexico en Noorwegen uit hun werk horen lezen. Ik hoop dat er, ondanks de lange konferentiedagen, veel buitenlandse schrijvers komen luisteren en meepraten. Dan zal ook buiten de ronde tafels van de konferentie de veranderende wereld werkelijkheid krijgen, minder veraf zijn en daardoor tot de onze worden.
door Ankie Peypers, Voorzitster van het Nederlandse P.E.N.-Centrum
Auteursrechtelijk beschermd