Bzzlletin. Jaargang 4

[p. 15]

Over mijn rug loopt een mensenril!
van mijn oor tot aan mijn bil!

Brief van Marijke van Raephorst. Den Haag, 9 december '75	Reactie op reactie van Merv. M. van Raaphorst door Pieter Cramer
Het decembernummer van BZZLLETIN!. Mijn aandacht werd dadelijk gevestigd op pagina 36 en 37. Want na een gedegen voorstudie, de trektocht door vier Scandinavische landen voor trolleninformatie, de bewerking van een grote bundel Scandinavische verhalen die binnenkort verschijnt èn het pas uitgekomen boekje ‘Het Trollenkind’, vond ik in (de mij onbekende) Pieter Cramer een verwante ziel. In de eerste kolom ging alles goed. Het zou alleen zinvol geweest zijn het adres van de pas begonnen ‘Dutch Trollogical Society’ te noemen. Maar dan blijkt P.C. het plotseling op mijn ‘Trollenkind’ gemunt te hebben. En na bovengenoemde ‘mensenril’ lijkt het mij goed in enkele door hem genoemde feiten en fouten wat helderheid te brengen.
1. Zijn irritatie i.v.m. het weglaten van de bronvermelding deel ik volkomen. Het is door een onverklaarbare fout op de drukkerij van uitgeverij Ankh-Hermes gebeurd. De enige mogelijkheid om het publiek in te lichten was een erratum. De verkoop is tijdelijk stopgezet (de redactie van BZZLLETIN heeft driemaal moeten opbellen voor een exemplaar dat, vreemd genoeg, zonder erratum is ontvangen). Intussen gaat het hier niet uitsluitend om Tor Age Bringsvaerd: Phantoms and Fairies, maar ook om Asbjørnsen and Moe: Fairy tales from Norway en Troll I Norge som Th. Kittelsen sa dem geschreven door Odd Hølaas. Verder informatie van de universiteit en het Nationaal Museum in Oslo.	1. De ‘Dutch Trollogical Society’ werd in 1973 opgericht en is gevestigd te Delft (secr. J.F. van Beemen, Roland Holstlaan 80). Als lid van de expeditie Troll V die in 1974 een tocht maakte door Jotunheimen (geboortegebied van de trollen) en als vertaler van het door K.H. Kuchenbacher geschreven ‘Troll trilogie’ (helaas nog niet verschenen) heeft BZZLLETIN mij verzocht uw boek te bespreken.
2. de Nisse: zie illustratie Kittelsen in mijn boek. Ik doe niét mee aan ‘buitennoorse legendevorming’. Zie hiervoor ‘informatie Nisse’ op pag. 89 en 90.	2. Wat ik probeer te zeggen is dat u met een verkeerde interpretatie van de woorden van T.A. Bringsvaerd (m.b.t. het feit of de nisse al dan niet een troll is) wèl meedoet aan ‘buitennoorse legendevorming’. U zou i.p.v. een terugwijzing naar uw door mij aangevallen woorden met nieuwe argumenten kunnen komen.
3. het begrip tijd: ontbreekt bij de trol ‘naar menselijke berekening’. Zie Kittelsens trol naast de titelpagina: hoe oud ben ik? Een halve eeuw? De informatie hierover in de trollenboeken is tegenstrijdig, maar voor mij acceptabel.	3. De troll zelf is te dom om enig benul van tijd te hebben, maar naar menselijke berekening gaat de tijd bij de ‘huldre folk’ langzamer. De informatie hierover blijkt bij nadere bestudering geenszins tegenstrijdig. De resultaten van het onderzoek van K.H.K. hieromtrent zijn m.i. aannemelijk. (zie na verschijning ‘Troll trilogie’)
4. trol met één 1: als de Nederlandse woordenboeken elkaar tegenspreken en de geleerden in Oslo volkomen accoord gaan met de benaming ‘trol’, waarom zou P.C. dan bezwaar maken?	4. De Nederlandse taal kent geen vastgestelde schrijfwijze voor het woord troll. Ik zie geen reden waarom Noorse geleerden zich met de Nederlandse spelling bezighouden. Zeker niet m.b.t. een woord dat zij in hun taal anders spellen dan ze het ons zouden willen laten doen.
5. paginanummering: deze is volkomen in orde.	5. Van een inhoud verwacht ik juiste informa-

[p. 16]

Is het P.C. niet bekend dat de uitgever een illustratie die aan de achterzijde bedrukt is met doorlopende tekst, kan doornummeren?	tie omtrent de plaatsing van de verschillende verhalen. Inderdaad klopt de paginanummering, maar de informatie die de inhoudsopgave geeft t.a.v. die nummering klopt niet. (B.v. Het hoofdstuk over de nisse wordt in de inhoudsopgave aangekondigd op pagina 87. In mijn boek begint het hoofdstuk pas op pagina 89.)
6. opdracht tekenaar Paul Menses: hij zou uitsluitend mensen tekenen. Het trollenkind, zijn enige experiment, is o.i. uitstekend geslaagd. De ‘eendjes’ horen bij het verhaal ‘Askelad en de zilveren eenden’.	6. Het gaat er niet om of de tekeningen van P. Menses geslaagd zijn of niet, maar of zijn tekeningen passen in de sfeer die trollen en verhalen over trollen (speciaal die van Asbjørnsen en Moe) beogen op te roepen. Bij de ‘eendjes’ staat geen verwijzing naar ‘Askelad en de zilveren eenden’ en de plaatsing naast de inhoudspagina suggereert dit ook allerminst.
7. Na al deze toch vreemde zifterijen verbaasde mij ook het veelvuldige ‘Marijke’. Ik zocht in de andere bijdragen naar Theun en Jan, Margaretha en Gerard, maar vond ze niet. Reden? P.C. en ik kennen elkaar toch niet?	7. Dit is geheel onbewust gebeurd. Mijn excuses voor deze vergissing. Toch ben ik ten sterkste van mening dat het hier (vooral m.b.t. de nisse en de schrijfwijze) zeker niet om vreemde zifterijen gaat. Juist omdat ik mij de laatste jaren verdiept heb in het verschijnsel troll zijn deze zaken van groot belang geworden. Van meet af aan heb ik mij geërgerd aan het feit dat bijna geen enkele Nederlander (se) mij kon vertellen dat een troll van oorsprong een kwaadaardige REUS was en dat voor de Noren heden ten dage nog is. In dat kader heb ik ‘Het Trollenkind’ besproken en ben ik van mening dat het boek enige (door mij aangehaalde) storende fouten bevat.

de laatste zucht
(na de reactie van Pieter Cramer) door Marijke van Raephorst

Dank voor adres van de ‘Dutch Trollogical Society’.

Toen ik, voordat het Trollenkind werd samengesteld informeerde (ook in openbare bibliotheek en universiteit) wat in Nederland is verschenen over trollen, was men hiervan niet op de hoogte. Wij weten nu dat zowel de wetenschappelijke boekwerkjes als de kursussen in de naaste toekomst werkelijkheid worden!

Wat betreft de nisse: die heb ik niet als een vriendelijk kaboutertje afgeschilderd, maar ‘zo lelijk als de nacht’ -rondsluipend met z'n lange kromme neus- als een mens de vlechtjes in de staart van het paard (zijn lievelingsdier) wilde losmaken, was dit onmogelijk door de hevige pijnscheuten - het waren allemaal lelijke dieven die, elkaar betrappend, vochten op leven en dood - toen een nisse de klont boter in zijn pap miste, rende hij naar de stal en doodde een koe. Aardige kaboutertjes?

Pieter Cramer heeft gelijk als hij zegt: De nisse is geen echte trol maar eraan verwant. Zogezien klopt mijn aanduiding ‘een merkwaardig soort van trol’ niet. Daar het begrip ‘tijd’ in de door mij geraadpleegde boeken en tijdschriften soms tegenstrijdig was, verheugt het mij dat binnenkort Pieter Cramer's vertaling van de Troll Trilogie uitkomt.

Tot slot: de bedoeling van Pieter Cramer èn van mij is ongetwijfeld veel lezers net zo trollengek te maken als wijzelf zijn. En dit zal door drie stukken in BZZLLETIN nog beter lukken dan door één.