Den Haag en omstreken in 19e eeuwse foto's
Of 150 jaar ellende
BROUWERSGRACHT, GEZIEN NAAR PRINSENGRACHT * C.J. DE GILDE ▲ ± 1890
Na fotoboeken over Amsterdam, Utrecht en Rotterdam, heeft uitgeverij Van Gennep nu een fotodocumentatie over Den Haag en omstreken uitgebracht. De samenstelling en vormgeving is verzorgd door Kees Nieuwenhuizen.
In het nawoord beschrijft C.H. Slechte, medewerker van het Haags Gemeente-archief, wat voor ontwikkeling Den Haag in de uitgebeelde periode doormaakte. Zo wordt de lezer geconfronteerd met de misstanden, die zich achter de vaak zo romantische plaatjes verbergen: kinderarbeid, kleine woningen (10 mensen op één kamer, voor 50 mensen één gemeenschappelijke w.c.), de bedeling, de uitbuiting, slecht onderwijs, armoede, epidemieën, enz., enz. De keuze uit de foto's is trouwens zo gemaakt dat de keerzijde van de medaille regelmatig naar boven komt. Weinig ‘Couperus’ dus, maar wel o.m. arbeiderswoningen.
Dat Den Haag altijd al een ‘sloopstad’ is geweest, kan men uit het nawoord afleiden. Met name de laatste 150 jaar, toen de stad verschillende bevolkingsexplosies onderging. Tussen 1850 en 1900 groeide het bevolkingsaantal van 66.000 tot 200.000. Daarom werden er compleet nieuwe wijken uit de grond gestamt en met de (snelle) opkomst van het verkeer onherstelbare vernielingen aangericht, waardoor het stadsbeeld veelal onherkenbaar werd veranderd. Men was zelfs op een gegeven moment van plan de Gevangenpoort af te breken, ...‘omdat het een obstakel voor het verkeer was en er geen enkele roemrijke gebeurtenis aan was verbonden. De moord op de gebroeders De Witt (...) had bij elke andere gevangenis kunnen gebeuren.’ Ook een gedeelte van het Binnenhof werd een tijdlang serieus bedreigd. Eveneens t.b.v. het verkeer (en de stank) werden de talrijke prachtige grachten van Den Haag gedempt en de bomen langs het water gekapt. Vanaf die tijd heeft Den Haag consequent voor het verkeer gekozen en niet voor het leefklimaat. De gruwelijke resultaten laten zich o.m. zien bij het Prins Bernhard viaduct, maar ook bij plaatsen, waar je het niet verwacht. Dat maken de foto's eens te meer duidelijk.
DEN HAAG EN OMSTREKEN IN 19e EEUWSE FOTO'S Met een nawoord van C.H. Slechte
Van Gennep 160 blz.
paperback vóór 1-1-'76 22,50, daarna 29,50
gebonden vóór 1-1-'76 29,50, daarna 37,50
Auteursrechtelijk beschermd