Bzzlletin. Jaargang 4

[p. 27]

9 Nieuwe Salamanders,
Phil Muysson

Vijf Nederlandse en vier vertaalde romans zijn onlangs aan de Salamanderreeks toegevoegd.

Van de Russische auteur Michail Boelgakov (1891-1940) is het satirische verhaal ‘Hondehart’ verschenen. Boelgakov heeft vooral bekendheid verworven met de roman ‘De Meester en Margarita’ (in het voorjaar verschijnt de derde druk in vertaling van Marko Fondse), maar ook met zijn originele biografie van Molière (in het Nederlands verschenen onder de titel ‘Het leven van de heer Molière’, Arbeiderspers) en als toneelschrijver.

Lange tijd stond het, vooral satirische, literaire werk van Boelgakov op de zwarte lijst in Sovjet Rusland.

OMSLAG: PETER VAN POPPEL

omslag friso henstra

Zijn bekendheid (ook in het westen) verkreeg hij pas posthuum in de zestiger jaren, toen veel van zijn werk herdrukt werd. Zo ook met ‘Hondehart’, hetwelk een jaar of tien geleden uit zijn nalatenschap te voorschijn is gekomen. ‘Hondehart’ is het relaas van de topchirurg dr. Filipp Filippovitsj Preobrazjenski die door transplantatie van een menselijke pijnappelklier en dito teelballen op de hond Sjarik een onvoorzien mensachtig wezen verkrijgt. Het experiment mislukt jammerlijk, het wezen blijkt een veelvoud aan criminaliteit te vertonen van zijn donor, een misdadige balalajkaspeler, en wordt ‘gebruikt’ door de marxistische ideoloog Sjvonder die hem tegen zijn ‘schepper’ ophitst. Sjarik laat duchtig van zich spreken, valt vrouwen op brute wijze lastig, elimineert katten op sadistische manier, steelt, slaat obscene taal uit en probeert zelfs de assistent van de professor neer te schieten. Om een catastrofe te voorkomen wordt kameraad Sjarikov teruggeopereerd tot de oorspronkelijke hondse toestand. In de tegenstelling tussen de bureaucratie (Sjvonder) en de wetenschap (Preobrazjenski) komt de laatste als ‘overwinnaar’ uit de bus: de natuur laat zich geen ge-

[p. 28]

weld aan doen. Het is onomwonden duidelijk dat Boelgakov met ‘Hondehart’ de in de praktijk gebrachte idee van Lenin hekelde: een proletariaat uit een overwegend agrarische bevolking te stampen, net zoals Preobrazjenski uit een hond een regelrechte proletariër creëerde.

‘Bewonderen, beminnen, eerbiedigen betekent dat men zichzelf op een lager niveau stelt. Oprechtheid is iets behoorlijk stompzinnigs’, schreef Paul Léautaud (1872-1956) eens. Dat Léautaud tot beminnen in staat was, bewijst wel zijn in 1906 gepubliceerde werk ‘Jeugdliefde’, een autobiografie waarin de auteur zijn kennismaking met het meisje Jeanne Marié (het meisje met de gouden haren) beschrijft. Zij wordt zijn minnares, maar verlaat hem na verloop van tijd, wanneer zij, bij het theater verzeild geraakt als actrice, verliefd wordt op de hoofdrolspeler Paul Clozel. De fijngevoeligheid die soms aan Gogolj doet denken, het nog vrijwel ontbrekende cynisme, is van een geheel ander gehalte dan zijn ongrijpbare, zelf relativerende, maar toch door en door oprechte werk van latere tijd.

Na het onlangs in dezelfde reeks verschenen ‘Oostenwind Westenwind’ is nu, het veel minder bekende, zich eveneens in het China van voor de tweede wereldoorlog afspelende, roman ‘De Moeder’ van de Amerikaanse Nobelprijswinnares voor literatuur (1938) opnieuw uitgegeven. Hiermee is haar oeuvre in vertaling voor Nederland toegankelijker geworden. Zeker als men bedenkt dat bij uitgeverij Bruna vorige maand van dezelfde schrijfster een vertaling van ‘All under heaven’ (kinderen van één vader, vert. Yolande Kampschuur) is uitgebracht.

Van Henry Miller verscheen ‘Rustige dagen in Clichy’, waarin de schrijver zijn financieel arme, maar aan vrouwen, wijn en vertier rijke periode van zijn verblijf in Frankrijk beschrijft. Hij schreef het in 1940, maar het werd eerst in 1956, na lange tijd zoek te zijn geweest, grondig omgewerkt en gepubliceerd.

Met het verschijnen van de prozabundel ‘De adem van Mars’ is het werk van de in Brooklyn (VS) wonende en werkende Nederlandse auteur Leo Vroman voor de minder draagkrachtigen bereikbaar geworden. Voorheen waren deze ‘beschouwingen’ alleen te lezen in de bundel ‘Proza’, welke o.a. ook de verhalen ‘Tineke’ en ‘Snippers’ bevat. De oorspronkelijke, afzonderlijke uitgave van 1956 is allang uitverkocht. Het boek is met een bijzonder fraai omslag van Peter van Poppel uitgerust.

Voorts kan genoemd worden een herdruk van de indringende roman ‘Helse steen’ van Willem G. van Maanen wiens nieuwste boek ‘Hebt u mijn pop ook gezien’ zeer goed werd ontvangen.

Aan de ‘amusante en leerzame tips voor Romereizigers, anno 1962: ‘De Italiaanse Postkoets’ van Bertus Aafjes valt weinig toe te voegen. Bob den Uyl's debuut, en tevens één van zijn minder bekende boeken ‘Vogels kijken’ (1963) is in de serie opgenomen. Van dezelfde auteur werd onlangs in de Sonde-reeks van de Rotterdamse kunststichting een boekje uitgebracht met vijftien portretten, eerder gepubliceerd in het Vrije Volk.

Berserik verzorgde het geslaagde omslag bij ‘De man van overmorgen’, een van de ‘Vlaamse romans’ van de kort geleden, tezamen met Gerard Walschap, tot baron ‘verheven’ auteur Marnix Gijsen.

MICHAIL BOELGAKOV: ‘Hondehart’ vertaling: Marko Fondse PAUL LEAUTAUD: ‘Jeigdliefde’ vertaling W. Hartog

HENRY MILLER: ‘Rustige dagen in Clichy’ vertaling: Gerrit Komrij

PEARL S. BUCK: ‘De moeder’ vertaling: Beb Zody

LEO VROMAN: ‘De adem van Mars’

WILLEM G. VAN MAANEN: ‘Helse steen’

BERTUS AAFJES: ‘De Italiaanse postkoets’

BOB DEN UYL: ‘Vogels kijken’

MARNIX GIJSEN: ‘De man van overmorgen’

verschenen bij uitgeverij Querido 4,90 per deeltje