Bzzlletin. Jaargang 4

[p. 2]

[Nummer 29]

Geo Staad
Ons Knutselhoekje

Ballade^x

Je moet wel weten, waar je aan begint     g
Zo'n dichtwerk is een hele escapade     p
Je hebt je dan bij voorbaat vastgepind     p
Aan regels zonder gekheid of genade     n
Dus ga zorgvuldig bij jezelf te rade     r
Begin niet bovenaan, want dat is stom     st
Een goede wenk komt hier - ha ha! - te Staade     st
Die regel aan het slot, daar gaat het om     -

De vorm moet áf zijn, dat begrijpt een kind     k
Vernuftig taalgebruik doet ook geen schade     sch
Verwerp het kreupelrijm, en het Sint/vrind     vr
Schenk echte wijn, geen slappe orangeade     g(zacht)
Duid humor daarentegen niet ten kwade     kw
Alsof je rondliep in een heiligdom     d
Wees vrij, maar - zij het zielskreet of boutade -     t
Die regel aan het slot, daar gaat het om     -

Het is maar net wat men bezingbaar vindt     v
Want alles kan, ook 't kleinste, ook 't gesmade     sm
Een hoest die blaft, een boerenvrouw die spint     sp
Het sierlijke gezwem van een naiade     i
De levenslange trek van een nomade     m
De bolle guitenstreken van Dik Trom     tr
Het onderwerp is eigenlijk façade     s
Die regel aan het slot, daar gaat het om     -

Prins, sla welwillend dit geknutsel gade     g (hard)
Het viel nog lang niet mee, wat ik u brom     br
Maar hier is dan het eind van mijn ballade     l
Die regel aan het slot, daar gaat het om     -

x Dichtvorm volgens bovenstaand rijmschema. Er bestaan varianten, w.o. de langere dubbele ballade en chant royal, maar essentieel voor een correcte ballade zijn: de onveranderlijke eindregel, de samenvattende aanroep/opdracht (l'envoi, traditioneel gericht tot begunstiger of inspirator) en de volstrekte eenmaligheid van alle beginfonemen in het rijm - behalve natuurlijk in de vaste regel. Het is daarom raadzaam, bij het schrijven deze fonemen te noteren als hierboven aangegeven.
Voorts moeten de coupletten stuk voor stuk ‘rond’ zijn (zie sonnet) en verdient het laatste een zekere verhevenheid - eventueel ironisch. De romantische ballade (zie het acrostichon in Bulkboek nr. 31) is iets totaal anders.