halen waarin haast de volledige belevingswereld van de mens in een symbolische vorm wordt samengebald. Angst en gruwel, moord en doodslag, liefde waarin lichaam, geest en ziel gelijkelijk aanwezig zijn, hallucinaties, nachtmerries, pijniging, wraak- wij worden meegesleurd in een overdaad aan menselijke emoties, in slechts zeven verhalen. Ik heb weinig zin om een poging te doen na te vertellen ‘waar het over gaat’. De waarde van dit proza (door Barber van de Pol overgebracht in prachtig Nederlands) wordt vooral bepaald door de manier waarop het is geschreven, met een rijkdom aan beelden, associaties, humor ook. Bovendien bieden deze geschiedenissen zoveel ruimte voor eigen interpretatie dat elke lezer ze op de hem meest passende manier op zich kan laten inwerken. De gestalten in de verhalen van Márquez zijn geen personages maar personificaties, vergrotingen van menselijke aandoeningen die elk van ons, al lezende, kan bevolken met zijn eigen ervaring.
MARGARETHA FERGUSON: GABRIEL GARCIA MARQUEZ & DALTON TREVISAN
Van de Braziliaan Dalton Trevisan is onder de titel De koning der aarde voor het eerst werk verschenen in Europa. Trevisan staat iets minder ver af van het moderne Nederlandse realisme dan Márquez. In een groot aantal merendeels zeer korte verhalen vertelt hij over de eeuwige strijd tussen man en vrouw. Maar hij doet dat niet zwaar op de hand, maar met een zekere flitsende brutaliteit die weliswaar geen illusies overlaat maar toch humoristisch werkt. Trefzeker schetst hij een situatie, een mens, tegelijk van binnen en van buiten. Een voorbeeldje uit De maagdenjager waarin de psychologie niet bepaald origineel is maar de figuur je toch wel van top tot teen voor ogen staat: ‘Wanhopige moeders dragen novenen op om hun maagdelijke dochters voor hem te behoeden. En wat zul je zien? Jawel, hij verlooft zich en trouwt met een nogal lelijk en erg rijk meisje. Met de sportwagen, gekregen van zijn schoonvader, verdubbelt hij zijn veroveringen. De zwangere echtgenote borduurt op zijn zijden overhemden zijn initialen met zilverdraad. Getrouwd, ja - een ander leven, nee. Met een zonnebril op om zijn fosforescerende oog te verbergen, wil hij niets dan maagden jagen, poker spelen, en hanegevechten op touw zetten. Steeds met een fotootje van zijn moeder in de portemonnee: ‘Zij is mijn enige echte bruid.’
Oedipus in Brazilië. Oedipale trekken zitten ook in het verhaal De oude geliefde, uitvoerige beschrijving van hoe een jongeman persé naar bed wil met de oudste uit het bordeel: ‘Ze hield het geld en haar bril in de hand terwijl ze de jurk over haar hoofd uittrok, het grijze haar in de war makend op haar voorhoofd en aan de slapen.’ Eén ding begrijp ik niet: waarom Trevisan zijn verhalen bestempelt als ‘onvoorbeeldige vertellingen’. Bedoelt hij daarmee dat we er geen voorbeeld aan moeten nemen?
Dalton Trevisan
Dat zou nogal schijnheilig moralistisch klinken en lijkt me van zo'n auteur niet aan te nemen. De situaties die hij schetst, over on-orthodoxe liefdesverhoudingen en - gevoelens, over ouderdom en verval terwijl het verlangen naar ook lichamelijke liefde blijft bestaan - liggen tenslotte buiten onze macht en zijn zo indringend getekend dat ze wel degelijk ‘exemplarisch’ te noemen zijn en we er ons wel aan moeten spiegelen - of we willen of niet.
De vertaling uit het Portugees is van de hand van August Willemsen die in een kort naschrift ook nog het een en ander mededeelt over de in 1925 geboren Trevisan, door een recensent terecht geschetst als ‘een meedogenloos verteller.’
GABRIEL GARCIÁ MÁRQUEZ: ‘De ongelooflijke maar droevige geschiedenis van de onschuldige Eréndira en haar harteloze grootmoeder, en andere verhalen’
Vertaling: Barber van de Pol
Meulenhoff-Nederland 138 blz. 16.50 |
|
DALTON TREVISAN: ‘De koning der aarde’
Meulenhoff-Nederland 160 blz. 19.50 |
Auteursrechtelijk beschermd
