Bunker Hill. Jaargang 5 (nrs. 16-18)

[p. 78]

Paul Johanna
Modelvliegtuigjes

Met een vaartje van zestig rijden we de stad uit. Boris gedraagt zich alsofie op een Harley rijdt, zijn zelfverzekerde grimas reflecteert in de zijspiegel. Het is verdomde koud achter op de brommer. Ik kruip wat dichter tegen hem aan. Hij wil nooit dat ik mijn armen om hem heen leg. ‘Moeten ze denken dat we homo's zijn of zo?’

Als we optrekken zoek ik steun aan de bagagedrager.

‘Noem mij een manier om snel rijk te worden,’ zei-ie. Niet dat-ie een antwoord verwachtte. Hij verwacht nooit een antwoord, hij verwacht dat je hem gelijk geeft.

Volgens Boris is het een fluitje van een cent.

‘Die lui zijn volledig apathisch van angst. Daar maken wij gebruik van.’ ‘Apathisch’, soms gebruikt hij woorden uit een studieboek. Hij wilde eigenlijk advocaat worden.

‘Maar voordat je advocaat bent moet je je eerst zes jaar opsluiten met honderd meter wetboeken.’ En daar is-ie te rusteloos voor, mijn grote broer.

Laatst is-ie met school gekapt.

‘Ik ga mijn schaarse jeugdjaren niet verdoen op dit hopeloos verouderde instituut,’ zei-ie tegen de directeur. Deze antwoordde dat we ondanks de perikelen - ‘perikelen’ zei-ie, ik was erbij - rond onze moeder geen onbesuisde dingen moesten doen, maar Boris was de deur al uit. Ik ben met hem meegelopen. Het was geen probleem. Gewoon doorlopen en het gekrijs van de directeur en een paar leraren negeren. Makkelijk zat.

Eerst was papa woedend, zoals altijd wanneer er iets gebeurt dat-ie niet direct begrijpt, maar Boris heeft net zolang tegen hem aan zitten kletsen tot hij instemde.

‘Jullie gaan maar een baan zoeken,’ zei-ie.

[p. 79]

Later is er nog een ambtenaar van het ministerie van Onderwijs langs geweest. Hij wilde papa spreken, omdat we nog leerplichtig waren en zo, maar papa zei dat-ie zelf wel uitmaakte wat goed voor zijn kinderen was. Volgens mij is-ie opgelucht dat we nu ons eigen geld gaan verdienen. Met dat beetje loon van hem komen we niet rond, en die levensverzekering van mama hebben we er al lang doorheen gedraaid. Twee maanden lang hebben we geleefd als God in Frankrijk. Drie, vier keer per week haalden we Chinees, ook omdat er niemand was om te koken. We zijn ook met ons vieren op vakantie geweest. Naar Lanzarote, in een groot hotel aan zee. Echt gezellig was het niet.

Gezellig is niet zo van toepassing op ons gezin, gewapende vrede is meer van toepassing.

Pa heeft daar een vrouw uit Overijssel ontmoet. Die was er echt om een kerel te vinden. De hele dag liep ze met haar grote tieten heen en weer alsof ze haar hondjes uitliet. Ze smeerde ze opzichtig in alsof ze wilde zeggen: ‘Bekijk ze met je eigen ogen. Ze zijn een waargemaakte belofte.’ Ze komt er nog wel achter wat voor grove onbenul mijn vader is.

De dokter zei: ‘Je zult veel woede voelen, dat is normaal in zo'n geval. Voel wat je voelt en geef het een plek.’ Dus geef ik mijn woede een plek, en wens Jan en alleman een ernstige ziekte toe, als een stille moordenaar.

De dokter zei ook: ‘Praat tegen me, beschouw me als een goede vriend.’ Ik ben na die keer niet meer langs geweest.

Mama wilde ons altijd gelukkig zien. Daar zijn we de afgelopen twee maanden dicht bij in de buurt gekomen. Daarna was het geld op. Dertigduizend piek voor een mensenleven, niet bepaald veel. En het meeste van dat geld hebben we naar de Chinees gebracht, en naar de nieuwe vriendin van papa. Maar dat wijf komt er hier niet meer in, dat hebben we haar wel duidelijk gemaakt, dus gaat pa nu in de weekeinden naar Overijssel. Elke keer nam-ie een cadeautje voor haar mee om het goed te maken, ‘dat de jongens het niet zo bedoeld hadden’ en zo. Nu neemt hij niks meer mee.

Gisteren zijn we naar de feestwinkel geweest. Ze verkochten allerlei maskers, van vampiers, buitenaardse wezens, zelfs van Bill Clinton. Wij kozen voor twee varkens. Varkens vallen niet op, zegt Boris. Mensen raken ook niet in paniek van varkens.

‘Anders gaan ze rare dingen doen,’ zegt Boris.

[p. 80]

We kochten ook wat slingers en een zak ballonnen, om geen verkeerde indruk te wekken. Ik vroeg Boris of we een pistool moesten kopen.

‘Nee.’

Toen we buiten stonden haalde hij een pakje uit zijn tas, waar hij een revolver uit rolde. Ik schrok me kapot.

‘Er zitten geen kogels in. Het is alleen maar om te zorgen dat ze naar ons luisteren.’ Maar ik zag die vette grijns op zijn smoel wel. Hij houdt niet van faken, zegt-ie. Niet van een grote bek als je er niet voor durft te vechten en ook niet van meisjes die je helemaal opgeilen zonder de belofte in te lossen. Hij gaat altijd all the way, zegt-ie trots. Ik luister graag naar hem als-ie beschrijft hoe hij met een meisje naar bed is geweest. Hij kan zo vertellen dat je gaat denken dat die griet het zoveelste wereldwonder tussen haar benen heeft.

‘Vooral als ze nog maagd zijn,’ zegt-ie, ‘dat is nergens mee te vergelijken.’ Leven op de toppen van je zenuwen, noemt-ie dat.

Laatst is-ie opgepakt. Grote onzin, vond-ie, dat kind had hem meegenomen naar de slaapkamer van haar ouders en terwijl ze kankerde op haar ouwelui, die zonder haar naar Griekenland waren gevlogen, zat ze met haar hand tussen zijn benen te wroeten.

‘Ik wil ze een lesje leren,’ zei ze en ze hing voortdurend geile praatjes op.

‘Maar toen we eenmaal in bed lagen zei ze dat ze niets beloofd had. Als je me gek wilt maken moet je zo doen. Je houdt toch ook geen biefstuk voor de neus van een hongerige wolf.’ Dat zei Boris allemaal tegen de kinderrechter. Het kan hem niets schelen wie hij voor zich heeft.

‘Hé, Boris.’

‘Ja?’

‘Als het nou misgaat.’

‘Wat?’

‘Nou, als we gepakt worden.’

‘We worden niet gepakt, begrepen.’ Hij is twee jaar ouder dan ik, net zeventien, maar doet alsof-ie al jaren de grote baas is. Mensen schatten hem vijfentwintig, met zijn zware baardgroei en die zelfverzekerde smoel. Zelfs als-ie een potje doperwten opendraait kijkt-ie alsof het een historische gebeurtenis betreft.

‘En als we gepakt worden is er nog niks aan de hand. Dan krijgen we voorwaardelijk, omdat het pas de eerste keer is.’

[p. 81]

We rijden nu over de dijk bij Durgerdam, langs dagjesmensen. Soms klinkt een boze fietsbel die onze snelheid te brutaal vindt of zo.

Boris zei dat we naar een dorp, een eindje buiten de stad moesten gaan. Daar hebben ze nog geen camera's, geen dubbeldikke glazen wanden en geen verborgen alarmknoppen.

‘Daar kun je nog geld halen, alsof het een halfje volkoren is.’

Toen-ie met het idee kwam begon ik over die film waarin zes kerels een plan hebben om een bank te overvallen. Ze noemen elkaar mister Green en mister Brown en zo, dat gaat dus helemaal mis, behalve een undercover agent gaan ze allemaal de pijp uit. Toen werd Boris boos.

‘Dat is allemaal bullshit, bedacht door mannetjes in dure pakken achter grote bureaus, die altijd de rechtgeaarde burgers' - weer zo'n woord, ‘rechtgeaard’, ik heb het misschien één keer eerder gehoord, tijdens de kerstrede van de koningin - ‘tot helden maken. Forget it. Dit is echt, prent dat goed in je kop.’

Eerst wilde-ie bij een Turkse bakker binnenlopen.

Zijn laatste vriendin is weggelopen met een Turk, daarom.

‘Maar daar valt niet genoeg te halen om een nieuw leven op te bouwen.’

Volgens Boris ligt er een hele hoop geld in de bank van het dorp. Hij is laatst een beetje rond wezen kijken.

‘Die geldwagen komt maar één keer in de week, op maandag. Vrijdagmiddag heeft de hele middenstand zijn geld netjes naar de bank gebracht.’ Hij praat erover alsof het op ons ligt te wachten.

‘Daarna gaan we naar Zuid-Amerika,’ zegt-ie. ‘Naar een land waar ze zelfs de grootste oorlogsmisdadigers niet uitleveren.’

‘Twee dingen,’ zei ik.

‘Wat dan?’ Hij begon boos te kijken. Hij laat zich niet graag voorwaarden stellen.

‘Zus gaat mee.’ In die voorwaarde kon hij zich wel vinden. Als zij meegaat is er niets wat ons hier houdt. Zij is eigenlijk de enige van ons die normaal is. Boris is zeker niet normaal, en ik ook niet. Soms denk ik dat ze niet mijn echte zus is, zo mooi en slim. Die kan nooit van pa zijn, denk ik dan, want pa is een grove onbenul. Hij heeft geluk dat veel vrouwen houden van een grove onbenul, want sinds mama er niet meer is, heeft hij nog geen week alleen gezeten.

‘En mama ook.’

‘Ben je gek?’

[p. 82]

‘Je hebt me gehoord, anders blaas ik het af.’ Hij gaf me een beuk, maar hij zei niet dat het niet kon. Ze is er nu een half jaar niet meer. Twee maanden geleden werd ze thuisgebracht in een soort metalen thermoskan. Pa kon het niet aanzien, zei-ie, daarom staat ze in de kelder te wachten tot er een schap vrijkomt in de kapel bij de begraafplaats.

Mama was ook wel mooi, maar erg kwetsbaar. Ze leefde met een grove onbenul en daar heeft haar schoonheid veel onder geleden.

‘Ik wil niet dat ze in een schap komt te staan,’ zei ik.

Boris krijgt al net zo veel aandacht van vrouwen als pa. Ik niet, vrouwen kijken langs mij heen, maar ik ben nog jong.

‘In Brazilië zullen ze niet meer langs je heen kijken,’ zegt Boris. ‘Kijk naar je voeten, ze zijn groot. Braziliaanse vrouwen doen een moord voor grote voeten. En we hebben dan veel geld. Weinig vrouwen zullen het zich kunnen permitteren om langs ons heen te kijken.’

We kopen daar een huis op palen, pal aan zee. Voor we weggaan stoppen we en paar ruggen onder het kussen van papa. Het mag dan een onbenul zijn, zeker nu hij met die teef uit Overijssel is, maar ik zal hem wel missen. Zus sturen we naar de beste universiteit van Brazilië, zodat ze advocaat kan worden.

Klote dat voor je het hebt, je dat geld al aan het uitgeven bent. Van de allerlaatste vijftig piek die we van mama's verzekering over hadden kocht vader een kerstlot. Op de tv werd namelijk reclame gemaakt voor de loterij waar je vijfentwintig miljoen kon winnen. Volgens pa maakten we een kans, omdat ons lot met bloedgeld was betaald.

‘En met Kerstmis maakt Onze Lieve Heer alle dingen een beetje goed.’

Ik ben niet goedgelovig, maar het idee dat we een beetje terugkregen voor alle geleden schade sprak me wel aan. Ik kan er met mijn kop niet bij dat sommigen hun leven lang gewoon veel meer pech hebben dan anderen. Daarom begonnen we allemaal wel in het lot van pa te geloven. Het zou niet de hoofdprijs worden, want er waren vast mensen die er nog slechter aan toe waren. We zouden een nieuwe breedbeeld-tv kopen, met een diameter van 130 centimeter, en een tweedehands auto, en ieder van ons zou twee ruggen kleedgeld krijgen.

Het werd niks natuurlijk.

‘Je moet je eigen geluk afdwingen, want er is niemand die het voor je

[p. 83]

doet,’ zei Boris. ‘Ze zijn alleen in je geïnteresseerd zodra je overlast veroorzaakt.’

En dat is precies wat we gaan doen, een beetje overlast veroorzaken.

Hij zegt dat ze ons nooit te pakken krijgen, omdat niemand ons kent.

‘Het wordt pas link na drie, vier keer, dan herkennen ze de patronen en gaan ze je in de gaten houden.’

Dat zegt-ie allemaal. En dat je geduld moet hebben. Gewoon op de zak met geld gaan zitten tot de storm is overgewaaid.

‘Daar gaan ze meestal de mist in, zodra het achter de rug is gaan ze de grote jongen uithangen in het café.’

Maar dan begint die grote politiemachine volgens hem pas te draaien.

‘En als ik nu in paniek raak?’

‘Je raakt niet in paniek, klootzak,’ brieste hij. ‘En als het gebeurt, denk dan aan iets wat je kalmeert.’

‘Zoals wat?’

‘Weet ik veel, iets rustigs of iets moois. Voor mijn part denk je aan die verzameling modelvliegtuigjes van je.’

Hij vindt het ontzettend kinderachtig die vliegtuigjes, maar hij heeft wel gelijk, als ik die vliegtuigjes maak word ik ongelooflijk rustig.

We rijden het dorp in. Boris weet de weg. Hij parkeert de brommer om de hoek met de neus in de richting van de vluchtroute. Hij opent de tas en drukt mij een varkensmasker in mijn hand.

‘Onder je jas. Luister, ik doe het woord. Jij houdt ze onder schot, verder niets. Zij zijn bang, wij beheersen de situatie. Binnen twee minuten zijn we verdwenen. Een fluitje van een cent.’

Ik knik een paar keer. Voor ons gaat een man met een koffertje de bank in. Boris draait zich om en loopt achter hem aan. Ik steek een hand in mijn jaszak en leg mijn vinger om de trekker.

Verderop komt nog een man aangelopen. Boris kijkt me dwingend aan, zet zijn masker op en opent de deur. Ik kijk nog even om. Aan de andere kant van de weg stopt een auto. Een vrouw stapt gehaast uit en komt onze kant uit.

Boris trekt me mee, de deur door. Ik haal de revolver te voorschijn en probeer uit alle macht te denken aan mijn modelvliegtuigjes.