Bunker Hill. Jaargang 3 (nrs. 9-12)

[p. 6]

*{ Jasper Henderson
Goud op de vuilnisbelt:
John Thomas Fante (1909-1983)

John Fante werd op 8 april 1909 in Colorado geboren. Zijn vader was een metselaar die zoop en gokte in de plaatselijke poolhallen en zijn moeder een door Christus en Maria besmette martelares. Hij ging naar de parochie-school en vervolgens naar de jezuïeten, waar hij een levenslange fascinatie voor het katholicisme aan overhield.

Hij was ambitieus, rusteloos en bedwelmd door de mogelijkheden van het Westen. Hij vertrok naar Los Angeles, de stad van de dromers, en vestigde zich in een hotelkamer op Bunker Hill, met niets anders dan een paar dollars in zijn zak en een rotsvast geloof in zijn schrijverschap. Hij schreef als een bezetene. De verhalen van zijn jeugd - zijn familie, honkbal, het kleine stadje aan de voet van besneeuwde bergen, het leven tijdens de Depressie, de eigenwijze priesters en de onbuigzame nonnen, de bittere armoede, de onophoudelijke discriminatie, en zijn initiatie in de rituelen van de Kerk - werden literatuur. En de verhalen werden verkocht. Zijn eerste verhaal werd in 1932 gepubliceerd door H.L. Mencken in diens The American Mercury. Mencken werd Fante's mentor en ze onderhielden een jarenlange correspondentie, maar ze hebben elkaar nooit ontmoet. Hij adviseerde Fante, promootte hem en zorgde er uiteindelijk voor dat hij zijn eerste contract voor een roman kon tekenen bij Knopf. Hij kreeg er $ 450 voor.

Fante was betoverd door Los Angeles, de stad die hem een nieuw leven had gegeven: dat van een artiest, een schrijver. In die dagen creëerde hij het personage dat het vlaggenschip van een viertal van zijn romans zou worden: Arturo Gabriel Bandini, vriend van de goden en liefhebber van zowel mens als dier. Ah Bandini! Fante's alter ego, een jongeman vol bravoure, narcistisch tot op het bot, gretig, soms onschuldig, vaak naïef, meestal ronduit kinderachtig, Nietzsche citerend terwijl hij er niets van

[p. 7]

begrijpt, fladderend van het ene vernederende baantje naar het andere, masturberend in de kast van het appartement dat hij deelt met zijn moeder en zuster. Bandini stelt zijn leven in dienst van niets anders dan hemzelf en zijn innerlijke wereld, een plek waar het schrijven alles overwint en hem oneindige vergiffenis oplevert voor zijn banale lusten, zijn woedeuitbarstingen en zijn sadistische wreedheid.

Fante schreef drie jaar aan zijn eerste roman, The Road to Los Angeles, maar toen hij hem eenmaal voltooid had trok Knopf zich terug - ze vonden het te opruiend, te verontrustend. Het boek zou uiteindelijk pas twee jaar na zijn dood voor het eerst worden gepubliceerd door Black Sparrow Press, in 1985. In 1938 - het jaar daarvoorwas hij getrouwd met de beeldschone jonge dichteres Joyce Smart - publiceerde het kleine uitgevershuis Stackpole & Sons zijn eerste roman, Wait Until Spring, Bandini. Ook in deze roman staat Arturo Bandini centraal, maar dan op jongere leeftijd. Het is het verhaal van de worsteling van de jonge Arturo om zich staande te houden te midden van barre tijden, met een niet-aanwezige vader en een kwijnende moeder.

In 1939 publiceert Fante Ask the Dust, volgens velen zijn meesterwerk. Charles Bukowski beschrijft in een voorwoord bij de Black Sparrow Press-editie uit 1980 op ontroerende wijze hoe hij als jongeman het boek in de bibliotheek van Los Angeles vond, en het zijn leven veranderde: ‘It was like finding gold in the city dump.’ Ask the Dust is inderdaad een overweldigend boek: het toont op onverbiddelijke wijze wat het betekent om jong en platzak te zijn, overlopend van talent en bedwelmd door de liefde voor het leven; om krankzinnig te worden van Los Angeles; om het ‘cellofaan van maagdelijkheid’ van je lijf en geest te laten scheuren; om hopeloos verliefd te worden op een vrouw die Camilla heet, een Mexicaanse serveerster die je leert dat (1) alles mogelijk is, en dat (2) niets mogelijk is. Toch was Ask the Dust geen succes. Naast het feit dat hij simpelweg geen geluk had, waren de redenen hiervoor dat Fante werd gestereotypeerd als een ‘etnische’ schrijver, en dat Stackpole verwikkeld was in een rechtszaak met Adolf Hitler omdat ze diens Mein Kampf hadden uitgegeven zonder toestemming te vragen. Er bleef niets over van het promotiebudget voor Ask the Dust.

Fante keerde zich af van het schrijverschap, begon aan gezinsuitbreiding en accepteerde een baan als scenarioschrijver in de studio's van Hollywood. In de jaren die volgden verdeed hij zijn tijd met golfen, drin-

[p. 8]

ken en gokken. In 1940 verscheen nog de verhalenbundel Dago Red (in 1985 herdrukt in de Black Sparrow Press-uitgave The Wine of Youth) en in 1952 de voor zijn doen zoetsappige roman Full of Life. De roman handelt over de geboorte van zijn eerste zoon (Nicholas II) en een bezoek dat zijn vader in die tijd aan de jonge familie brengt. Er werd een succesvolle film van gemaakt, en Fante had voor het eerst van zijn leven genoeg geld om een groot huis te kopen, hoog op de kliffen van de kust bij Malibu. Daarna zou het op literair vlak vijfentwintig jaar lang stil blijven. Af en toe verscheen zijn naam op de aftiteling van een film, maar romans bleven uit.

Pas in 1977 verscheen The Brotherhood of the Grape, een ontroerend verhaal over de dood van zijn vader, die diabetes had, maar tot het bittere einde bleef zuipen en achter de vrouwen aan zitten. In 1955 had Fante zelf te horen gekregen dat hij aan dezelfde ziekte leed. Na de publicatie van The Brotherhood ging het snel bergafwaarts met Fante. Hij was blind geworden en zijn beide benen waren geamputeerd. Toch vond hij de kracht om een laatste roman af te ronden, Dreams from Bunker Hill. Hij dicteerde het verhaal aan Joyce, zittend op de veranda van hun prachtige huis. Voor beiden was het een uitputtende ervaring, maar Joyce heeft meermalen verkondigd dat het ook een paar van de gelukkigste momenten uit hun leven opleverde. Het resultaat behoort tot het beste wat Fante ooit geschreven heeft. Nog één keer wordt zijn held Arturo Bandini opgevoerd, en de setting is opnieuw het Los Angeles van de jaren dertig. Fante maakte nog net mee dat het boek in 1982 door Black Sparrow Press werd gepubliceerd. Hij stierf op 8 mei van het volgende jaar, 74 jaar oud.

Fante zou zeker geamuseerd zijn geweest vanwege het feit dat hij na zijn dood alsnog beroemd werd. In 1985 publiceerde Black Sparrow Press de kleine roman 1933 Was a Bad Year en in 1986 de bundeling van twee novellen, ‘My Dog Stupid’ en ‘The Orgy’, onder de titel West of Rome. In 1989 en 1992 verscheen zijn correspondentie in John Fante and H.L. Mencken: A Personal Correspondence 1930-1952 en Selected Letters 1932-1981. Dit jaar verscheen zijn nagelaten werk in het prachtige boek The Big Hunger, evenals de meesterlijke biografie van Stephen Cooper, Full of Life: A Biography of John Fante. Intussen worden zijn boeken over de hele wereld vertaald - in Frankrijk is hij zelfs een bestseller-auteur - en een aantal van hen zal binnenkort worden verfilmd. Maar het zou hem eigenlijk niet verbazen, want net als zijn alter ego Bandini heeft Fante nooit aan zijn grootsheid getwijfeld. In de volgende passage uit The Road to Los Angeles zit

[p. 9]

Bandini in een eettentje en wordt hij benaderd door de kok, Jim:

‘You read a lot,’ he said. ‘Did you ever try writing a book?’ That did it. From then on I wanted to be a writer. ‘I'm writing a book right now,’ I said. He wanted to know what kind of a book. ‘My prose is not for sale,’ I said. ‘I write for prosterity.’

En zo is het. Amen.

Voor dit overzicht heb ik dankbaar gebruik gemaakt van Geoffrey Dunn, ‘Fante's Paradiso, in Metro, november 1991. Alle Black Sparrow Press-uitgaven van Fante's werk zijn leverbaar, en een drietal titels is vertaald in het Nederlands: Dromen van Bunker Hill, De weg naar Los Angeles en 1933 was een slecht jaar.