Bunker Hill. Jaargang 1 (nrs. 0-3)

[p. 14]

Wilbert Cornelissen
Duizend cyclamen

Het is halftien in de ochtend en Siem Groot groet de bloemen ofte wel hij knikt naar de cyclamen in de vensterbank, want sedert zijn geliefde echtgenote hem is ontvallen en hij in zijn eentje de villa bewoont, is de cyclaam de enige plantensoort die er groeit en bloeit. Anderen moesten hem erop opmerkzaam maken dat deze voorliefde allesbehalve vanzelfsprekend is. Mevrouw Klimmendaal van bloemenzaak Klimmendaal had geprobeerd hem te doordringen van het feit dat zij ook nog andere planten verkocht, zoals daar waren: Kaapse viooltjes, petunia's, begonia's, azalea's...

‘Bent u dan allergisch voor andere soorten?’

Siem Groot had wat gezegd over ‘leuk’ en ‘mooi’, maar het had niet overtuigend geklonken. Waarom hadden zijn voorkeuren zich verdicht tot deze ene: cyclaam, cyclaam? Eerlijk gezegd vond hij het plantje niet eens echt mooi, eerder snoezig, vertederend.

Zij stonden nu ook op het graf van zijn echtgenote, roze en witte.

Siem Groot had zijn vrouw, Asta Kammelbeek, op de middelbare school leren kennen - het was liefde op het eerste gezicht geweest - en nog tijdens hun studietijd waren zij getrouwd. Van de heer en mevrouw Kammelbeek kregen zij een huwelijksreis aangeboden. Over de bestemming hoefden zij niet lang na te denken: het zou een Grand Tour worden langs belangrijke plaatsen uit de Oudheid. Zijn schoonvader, in zijn werkzame leven leraar klassieke talen, was het liefst met hen meegegaan om al zijn verhalen ter plekke op te dissen, maar Asta nam in plaats van zijn begeleiding ook genoegen met enkele gedegen reisgidsen.

Gedurende de reis had Siem, verliefd als hij was, nauwelijks oog voor de ruïnes of voor de voorwerpen in musea, hij keek alleen naar Asta en naar haar schitterende mond. Hij veinsde interesse, vroeg haar van alles, maar alleen omdat hij haar wilde horen praten. Hij kon maar niet genoeg

[p. 15]

krijgen van haar stem. Het leek wel alsof haar gebit overdag licht verzamelde en dat 's nachts weer uitstraalde. Hij kon nauwelijks wachten tot ze weer in het hotel waren.

Omdat hij op een tegenzet zon, begon hij zich in de reisgidsen te verdiepen die hij, gentleman die hij was, overal voor haar droeg. De door Asta uitgestippelde route voerde van de ene drukbezochte plek naar de andere, en dat begon hem flink op de zenuwen te werken. Van Rome gingen ze naar Zuid-Italië en Sicilië, van Griekenland naar Klein-Azië. De meeste van zijn voorstellen haalden het niet, pas in Griekenland slaagde hij in zijn opzet. In een van haar gidsen was hij op een ruïne gestuit die op een afgelegen plek in het gebergte lag, en dat was precies waaraan hij behoefte had: hoogte, stilte en Asta als middelpunt van het landschap. Ze had nog nooit van het Menelaion gehoord en wilde er dus niet heen, maar toen ze de beschrijving las, ging ze meteen overstag.

Er leidde geen pad naar de burcht van Menelaos, broer van Paris. Met een gedetailleerde kaart in de hand zochten zij een weg door het open veld, waar slangen voor hun voeten wegkropen en distels hun onderbenen openhaalden. Aangekomen bij de top, werden zij beloond met een schitterend uitzicht over de vlakte van Sparta. En daar bij dat Menelaion had hij hen voor het eerst gezien. Hij kende ze natuurlijk wel van de vensterbanken van zijn ouderlijk huis, waar zij tussen de sanseveria's en de Kaapse viooltjes stonden, maar het laatste wat hij had verwacht was dit plantje in het gebergte in Griekenland aan te treffen. De huiselijke vertrouwdheid van de vensterbank bloeide op tussen krijtrotsen in een dor en onherbergzaam landschap. Een grote ontroering was hem ten deel gevallen.

Te midden van de resten van het bouwwerk hadden zij hun plaid uitgespreid. Hij had de wondjes op haar onderbeen schoongelikt en uitgezogen en zij de zijne. Het ‘Ik-hou-van-je’ had hij ingeslikt, omdat zij hem had gevraagd het niet te vaak te herhalen.

‘Wij hebben nog een heel leven,’ had Asta gezegd.

Hij snoof de frisse berglucht op uit haar lange, zwarte haar. Ik heb je zo lief, zo lief, zo lief! Het fijne donshaar op haar gezicht voelde hij langs zijn lippen strijken. Hij bleef maar inslikken wat hem op de lippen lag. Tussen beschaduwde kalkrotsen plukte hij zo'n lichtroze bloempje voor haar, en deze cyclaam had, in tegenstelling tot die in de vensterbank van zijn moeder stonden, ook geroken.

[p. 16]

Over deze vertederende kamerplant kon zijn echtgenote, Asta Groot-Kammelbeek, heel kort zijn: ‘Siem, jij hebt al zulke hazenoren!’

Siem Groot ziet het bestelautootje van bloemenspeciaalzaak Klimmendaal de straat in rijden en gaat alvast op weg naar de voordeur, want hij is slecht ter been. Wanneer mevrouw Klimmendaal het huis binnen komt zetten, zit een windvlaag haar op de hielen. Ze stormt langs hem de gang door en in de huiskamer zet ze de kartonnen doos op tafel. De guitige bloemetjes van de cyclamen steken boven de rand uit en wiegen nog na. Haar blik zoekt de bewoner die de deur voor haar had opengezet.

‘U bent een grootverbruiker, meneer Groot,’ zegt ze, wanneer hij de kamer binnenschuifelt.

Hij knikt naar haar.

‘U heeft al een aardige verzameling,’ probeert mevrouw Klimmendaal nog eens, maar Siem Groot laat het bij haar constateringen. Hij glimlacht en wendt dan dromerig zijn blik naar de bloeiende planten in de doos. Mevrouw Klimmendaal stapt naar de vensterbank en laat daar haar beroepstrots gelden. Als een zondagsschilder die de laatste toetsen op het doek aanbrengt, plukt ze tussen de groene bladeren hier en daar een ongerechtigheid weg.

‘O nee, die niet!’ roept hij, wanneer hij ziet dat zij de uitgedroogde stengeltjes van de bloemen weghaalt. Niet-begrijpend wat Siem Groot bezielt, kijkt ze hem over haar schouder aan.

‘Ik laat de bloemen helemaal uitbloeien,’ verontschuldigt hij zich, ‘zodat ze zich helemaal kunnen ontwikkelen, weet u.’

‘Ont-wik-ke-len?’ echoot mevrouw Klimmendaal. Ze vermaalt het woord tussen haar kaken.

‘Ik bedoel dus dat ze hun zaad kunnen ontwikkelen.’

‘U bent een mooie!’ zegt mevrouw Klimmendaal met een wegwerpgebaar. Ze proeft nog steeds geen betekenis. Waar heeft hij het over? Een man alleen, hè!

Onwillekeurig kijkt Siem Groot naar de oude bierpul op het dressoir waarin hij het zaad bewaart dat hij uit de verdroogde vruchtbeginsels schudt, en zij volgt zijn blik.

‘Het zaad?’ vraagt ze voorzichtig.

Hij knikt, en zij knikt met hem mee.

‘U wilde de bloemen in de keuken?’ vraagt mevrouw Klimmendaal, de

[p. 17]

kordate toon die ze bij binnenkomst bezigde, hervattend.

‘Nee, deze blijven hier.’

Als hij maar niet denkt dat ik nog één vinger naar zijn planten uitsteek! Gerda Klimmendaal voelt zich met terugwerkende kracht beledigd. Hij en zijn cyclamen!

‘Heeft u ook de Libanese cyclaam? Die zou ik zo graag willen hebben.’ Siem schuifelt naar de salontafel en slaat een boek open. ‘Moet u eens kijken!’

Gerda Klimmendaal komt naast hem staan, Siem Groot wijst haar de afbeelding aan en leest voor: ‘Slechts bekend van de Libanon, waar hij erg zeldzaam is. Groeit in de bergen ten Oosten van Beiroet op 750 tot 1400 meter hoogte, tussen kalksteenrotsen en onder bomen.’

‘Meneer Groot...’

‘O ja, hier staat het: “Men dacht dat hij uitgeroeid was, maar onlangs is er opnieuw een klein aantal ontdekt...” Kijk, dit boek is van 1981, dus...’

‘Ik zal het voor u navragen, meneer Groot. De Libanese cyclaam, zegt u. Het hangt van de groothandel af, als zij hem op voorraad hebben... Maar dat weet je nooit, als er geen vraag naar is...’

‘Zou u dat willen doen?’

‘Goed, dan reken ik deze doos met u af en bel ik u over die...’

‘Libanese.’

‘Precies.’

Met onvaste hand overhandigt Siem Groot haar zijn portemonnee. Zij begrijpt de geste en legt het bedrag uit op tafel, zodat hij het kan natellen, wacht op een hoofdknik, maar als die uitblijft, veegt ze het geld over de rand van de tafel in haar beurs.

‘Wilt u een bonnetje?’

‘Nee, dank u. Maar u heeft toch van die mooie kaartjes?’

Zij kijkt in haar portefeuille. ‘Nou, dit is niet zo'n fraai exemplaar. Er zit een vlekje op.’

‘Geeft niet, u heeft vast een mooi handschrift.’

Mevrouw Klimmendaal zet zich aan de eettafel. Uit een foedraal van zwart fluweel, waarop in goudbrokaat een poesje is geborduurd, haalt ze haar leesbril en ze zet deze op het puntje van haar neus. Siem Groot zegt met zachte stem: ‘Voor Eva.’

‘Voor Eva?’

Hij knikt.

[p. 18]

‘Voo-rr Ee-vaa,’ zegt Gerda Klimmendaal hardop, terwijl ze kalligrafeert. De kracht die haar hand uitoefent, duwt de vulpenpunt uiteen. Siem Groot kijkt naar haar kneedhanden en ziet dat zij, ondanks de rouwrandjes van potgrond, mooie en lenige handen heeft. Hoe snel zaten ze niet in het cyclamenloof!

Zou het zijn kleinkind zijn? Gerda Klimmendaal bedwingt haar nieuwsgierigheid. Of probeert hij met zijn buurvrouw zoete broodjes te bakken? Tegen mij heeft hij nog nooit raar gedaan. Je voelt wel dat hij aandacht wil. Hij wil met al dat cyclamengedoe gewoon aandacht trekken. Hij is eenzaam, dat is het. Voor Eva. Voor Eva? Achteroverleunend, met haar hoofd schuin, bekijkt zij de inscriptie. ‘Excuseert u mij, maar moet er niet nog wat bij?’

‘Nee, dank u wel,’ zegt Siem Groot. ‘En denkt u nog aan die cyclamen?’

‘Die?’

‘Ja, die.’

De handdruk van Gerda Klimmendaal bij het afscheid was niet het slappe handje geweest dat hij gewend was te krijgen, zijn hand is nog altijd onder de indruk. Hij kijkt op de klok. Het is inmiddels over tienen en alles is klaar voor de ontvangst. Hij zou haar nu de straat willen zien indraaien en het verlangen is zo sterk dat hij het in gedachten al ziet gebeuren. Vanaf het moment dat zij met haar wapperende, blonde haren de hoek om komt, is zijn hart vervuld van dankbaarheid, omdat zij nog altijd bestaat, omdat er iemand als zij bestaat. Hoe is het mogelijk! Zij zou, wat hem betreft, vanaf het moment dat zij in zijn gezichtsveld verschijnt, oneindig mogen vertragen, maar dat gebeurt nooit, zij zet dan juist de eindspurt in. Met beide handen leunt hij op de vensterbank en hij kijkt de straat in. Is het nog geen halfelf?

Zij heeft de wind tegen, denkt hij vertederd en bezorgd, en hij stelt zich voor hoe de koude lucht bij haar mouwen en haar hals haar kleding binnendringt. Hij zou net zo tekeer willen gaan op haar huid.

Zij, de vrouw op wie hij wacht, ziet hem voor het raam staan, tussen zijn kamerplanten. Ze heeft gezwaaid, maar Siem Groot zag haar niet. Hij staarde naar buiten. Ze laat de gong in de gang twee keer klinken.

Haar groet is hem zo dierbaar dat hij zich nooit weet te herinneren wat ze nou eigenlijk tegen hem zegt. Elke keer verzint hij wat anders.

‘Ik had je niet aan zien komen.’

[p. 19]

‘U stond te dromen, meneer Groot.’

‘Er staat een koude wind, hè!’

‘Maar hier is het lekker warm.’

Ze neemt zijn stok, steekt haar arm door de zijne en gearmd lopen ze de gang in. In de slaapkamer aangekomen, sluit ze met twee flinke rukken de gordijnen. ‘Daar hebben de buren niets mee te maken,’ zegt ze samenzweerderig en ze knipoogt naar de heer Groot.

Ze is nog mooier dan ik dacht, denkt hij.

Eva plaatst de transistorradio in de gang en stemt deze af op de klassieke muziekzender. Tussen tien en twaalf is dat Gouden barokklanken. In de badkamer klettert het water in het ligbad. Op de rand van het bed zittend, kleedt hij zich uit, terwijl hij de deuropening in de gaten houdt. Hij staat op om zijn broek en onderbroek uit te trekken.

‘Zal ik u helpen?’ echoot het uit de badkamer.

Siem Groot heeft het al in z'n eentje geklaard, hij zit naakt op de rand van het bed, de onderbroek samengepropt onder zijn handen die zijn schaamstreek bedekken. Ze komt hem halen en hij schuifelt haar armen in. Dan leidt ze hem naar het ligbad waar hij door haar te water wordt gelaten.

Eva heeft haar mouwen opgestroopt. Met haar vingers gespreid slaat ze een schuimlaag tot deze het hele wateroppervlak bedekt. Onder het schuim weet Siem Groot zich beschermd tegen zijn schaamte en het geeft haar de mogelijkheid discreet haar blik af te wenden. Op zijn huid voelt hij haar handen het werk doen. Het bad is de couveuse en hij is de te vroeg geborene, in ieder geval net zo gerimpeld.

We moeten wat praten! Hij is bang dat het niet gezellig genoeg is, maar er schiet hem niks te binnen.

‘Is het water niet te warm?’ vraagt ze.

Hij schudt van nee.

‘Gaat u maar achteroverliggen, ontspant u zich maar.’

Ik hou van je, denkt hij. Het aangenaam warme water reikt tot aan zijn lippen. Laat dit lang duren! Ik wil in warm water verdrinken, zo wil ik aan mijn einde komen. Maar wat denkt zij? vraagt hij zich verschrikt af.

Ze glimlacht wanneer ze merkt dat hij naar haar kijkt.

‘Als ik het voorjaar haal...’

‘Niet zulke sombere gedachten, meneer Groot.’

‘... dan strooi ik het zaad dat ik heb gespaard.’

‘De cyclamen?’

[p. 20]

Hij knikt.

‘Dan ga ik het balkon op en strooi ik de inhoud...’

‘Vat u maar geen kou!’ zegt de wijkverpleegster en ze pakt hem bij de bovenarm en trekt hem omhoog. Wanneer hij uit bad rijst, neemt zijn lichaam een scherm van schuim mee. Als een sneeuwman is hij naakt en gekleed tegelijk. Zij spuit het schuim van hem af. Weerloos staat hij in de straal die afketst op zijn borst en in zijn neusgaten opspeelt.

‘De zaadjes zullen uitkomen, zij zullen bloeien en ook weer zaadjes verspreiden. De hele buurt zal...’

‘En nu de grote sprong, meneer Groot!’

Terwijl ze hem ondersteunt, stapt hij uit bad. Laat me toch mezelf afdrogen of sla tenminste een badhanddoek om me heen! Hij deinst terug voor de droge werkelijkheid van zijn verschrompelde lichaam. Hij zendt schietgebedjes de ether in, dat zij hem minder lelijk zal vinden dan hij, dat zij hem meer liefheeft dan hij zichzelf. Zo moeilijk is dat niet.

‘Als zij maar kunnen uitbloeien, Eva, daar gaat het om, maar niemand geeft hun de kans daartoe.’

Zij dept en schrobt hem droog. De zorgvuldigheid van haar handelingen komt hem voor als liefkozing. Al deze gebaren kan hij niet beantwoorden. Het is oneerlijk verdeeld, denkt hij, zij mag alleen maar geven en ik slechts nemen.

Zijn eigen fantasieën ziet hij nu vanuit de verte, ze komen hem vreemd voor. Haar kleren lijken met haar vergroeid te zijn.

‘Is het toch nog snel geklaard,’ hoort hij zichzelf zeggen, en hij vervloekt deze woorden, omdat de angst dat zij ze in de mond zou nemen sterker was dan hijzelf.

‘Dat had u niet moeten doen!’ hoort hij haar vanuit de woonkamer zeggen.