De Brakke Hond. Jaargang 7

[p. 75]

Eduard van Riel
Het Paters Moer

Ik tref Fredo op het erf. Hij hangt er op geheimzinnige wijze rond bij het oude bakhuis, een gerestaureerd bouwwerkje dat is volgestouwd met overbodig meubilair en allerhande gereedschappen. Muizen hebben er vrij spel en haast iedere zomer nestelt er zich een zwerm bijen. Fredo houdt een vinger voor de lippen, ten teken dat ik stil moet zijn. Hij wijst op een ovalen spiegel die plat op de grond ligt en hurkt achter een door houtworm aangetast dressoir. Ik weet niet wat zijn bedoeling is, maar ik doe hetzelfde.

Zo zitten we daar een hele poos, zonder boe of ba. Ik voel me ongemakkelijk, want als het leven niet zijn gewone gang gaat kom ik in ademnood. Het is alsof ik moet niezen, en ook weer niet. Ik krijg een draaierig gevoel en alles wijst erop dat ik ga stikken. Op de koop toe raken mijn darmen in de knoop en moet ik ontzettend poepen.

Als Fredo zijn hand op mijn arm legt lucht dat enigszins op. Met een knik van het hoofd maakt hij mij duidelijk dat ik op moet letten. In de deuropening verschijnt een merel, ze dribbelt even rond, blijft dan staan en kijkt ons met haar kraaloogjes strak aan. Ik kan nauwelijks de neiging onderdrukken met mijn hand een graaiende beweging te maken, gewoon omdat ze zo dichtbij is. Het gespannen gezicht van Fredo spreekt echter boekdelen en het lijkt me beter af te wachten. De vogel verroert zich niet en de tellen rijgen zich aaneen als een paternoster. Tenslotte besluit ze dat Fredo en ik onderdeel zijn van het interieur en wipt ze vrolijk in de richting van de spiegel, waar ze met haar puntige snavel op in begint te hakken. Tikketikketik...

‘Ga weg! Stom beest!’ stuift Fredo tevoorschijn. ‘Ze houdt zichzelf voor de gek met haar spiegelbeeld. Stommer dan stom.’

De merel spartelt in paniek naar de deur en is verdwenen voor ik goed en wel begrijp wat er gebeurt. Ik had haar kunnen

[p. 76]

grijpen, denk ik, en dan had ik geweten hoe een vogellijfje precies voelt. Ik had haar in de vuist kunnen nemen en dood kunnen drukken. Zomaar.

‘Zie je dat dan niet!?’ roept Fredo opgewonden, die op de spiegel is gaan staan. Hij gebaart wild met de armen, alsof hij vanaf een platvorm spreekt. ‘Zoiets heb ik nog nooit gezien. Ik houd ze nu al uren in de gaten en ze blijft maar tekeer gaan op die spiegel. Vast en zeker denkt ze dat het een vijand is en wil ze vechten. Is dat nou niet ongelooflijk stom!?’

‘Het beest weet niet beter’ antwoord ik nuchter en ga naast Fredo op de spiegel staan. Onder ons worstelen onze lichamen met een vreemd perspectief: lange benen, een plompe tors en twee malle hoofden. Ik voel me niet veilig, alsof ik op kelderijs sta.

‘Stel je voor,’ oppert Fredo, ‘Misschien ziet ze haar spiegelbeeld niet als vijand, maar als toekomstige partner om een nestje mee te bouwen.’

‘Kan niet!’ zeg ik, ‘Het is juni en de broedtijd is al lang voorbij. Alle vogels zijn gevlogen.’

‘Behalve deze. Ze zal net zolang op de spiegel hameren tot ze haar snavel breekt en sterft.’

‘Nee nee, we kunnen de spiegel in een doek wikkelen, of anders gewoon omdraaien. Dat kost geen moeite.’

‘Wat maken we ons druk om een merel. Als iemand van ellende met zijn kop tegen de muur loopt, breken we die toch ook niet af? Bij die vogel is er van boven iets finaal mis, ze is de kluts kwijt. We kunnen er niets aan doen, zo simpel is dat.’

‘Onzin!’

‘Oké,’ zegt Fredo opgewekt. ‘Dan zoeken we een andere oplossing.’ Hij zet zich af op de spiegel en van het een op het andere moment sta ik met mijn voeten tussen de scherven.

‘Zie wat je doet!’ roept Fredo en lacht me in het gezicht uit. Met een van zijn lange armen geeft hij me een klopje op de schouder en wandelt doodgemoedereerd de deur uit.

Ik weet dat Fredo zijn hand voor niemand in het vuur steekt, dat vindt hij gekkenwerk. Vrienden kom je toevallig

[p. 77]

tegen, je doet samen iets (een spelletje of wat ruzie maken), en dan ga je gewoon weer je eigen weg, net als altijd. Hij is iemand van de stad. In de zomer woont hij samen met zijn ouders in een caravan achter de hooischuur van boer Fransen. Er is een klein tuintje dat omringd is door coniferen en een grote televisiemast om de beide Duitslanden te kunnen ontvangen. Zijn vader is iemand die wel van een verzetje houdt. Bij warm weer drinkt hij 's avonds onder de luifel een flink aantal biertjes en plast tussen de slaphangende suikerbieten van de boer. ‘Geen probleem,’ zegt hij, ‘Een beetje zout bij al dat suiker, daar proef je heus niets van.’

De moeder van Fredo is voor niets of niemand verlegen. Ze jaagt elk zonnestraaltje achterna en ligt de ganse dag met haar blote bengelborsten in een krakend tuinmeubel. Net als haar man is ze niet vies van de drank en als het even kan gaat ze in de Driesprong sherry drinken, waarna ze hevig laverend huiswaarts keert. Het zijn stadse mensen en ze hebben andere gewoonten.

In het bakhuis ruik ik de geuren waaraan ik mezelf ben gaan hechten. Het carboleum aan het houtwerk, de mufheid van het rieten dak, het zaagsel op de vloer met daarin verspreide, donkere olievlekken. Het geeft me een thuisgevoel. Ik neem een driehoekig stuk van de gebroken spiegel en kijk mezelf indringend aan. Dat ben ik, denk ik, vreemd dat ik er zó uitzie, en niet anders. Ik laat het stuk aan diggelen vallen en schop alles onder het dressoir. Buiten ren ik met gespreide armen over het erf en probeer huppelend op te stijgen. Na een korte vlucht stuit ik opnieuw op Fredo. Hij leunt tegen het grijsblauwe elektriciteitshuisje langs de kant van de weg en zwaait naar me. In zijn mond heeft hij een grassprietje dat als een dirigeerstokje op en neer gaat.

‘Rotjong!’ bijt ik hem toe.

‘Boertje!’

‘Hou je smoel!’ Ik vlieg hem naar de benen en probeer hem omver te trekken. De slimmerd laat zich echter met zijn volle gewicht op me vallen en ik ben verloren voor hij iets gedaan

[p. 78]

heeft. Hij pakt mijn armen en kruisigt die op de grond. Boven me gaat hij hijgend tekeer en walst hij als een bulldozer over me heen. Zijn triomferende gezicht is afschuwwekkend. Ik verzamel een dikke fluim op het puntje van mijn tong en tref hem daarmee vol in het gezicht. Fredo is razend. Hij drukt zijn knie op mijn linkerarm en dreigt die te breken. De hevige pijnscheuten komen met tranen in de ogen, zo erg zelfs dat ik mijn hoofd jankend van links naar rechts sla, net zolang tot Fredo het met zijn vrijgekomen hand in het gras drukt. Ik zie levensgrote insecten die zich tussen de stengels doorslingeren, op weg naar mijn ogen, mond en neus. Het wriemelen maakt me doodsbenauwd, alsof ze al aan mijn ingewanden zitten te peuzelen. Ik schreeuw het uit: ‘Stop! Hou op!’

‘Geef je je over?’ klinkt het op vlijmscherpe toon. ‘Als je je over geeft, laat ik je los.’

‘Jaaah!...’

Ik kom overeind en schop hem met de punt van mijn schoen tegen de knie. Het komt me op twee meppen in het gezicht te staan die zo krachtig zijn dat ik op mijn benen sta te wankelen. Het lijkt wel of ik met mijn hoofd door de geluidsbarrière geknald ben.

‘Dat had je niet gedacht, hè?’ zegt Fredo even later. We zitten allebei op de rand van een sloot en bekomen van het gevecht.

‘Het was niet eerlijk,’ zeur ik, ‘Je gaf me geen kans en bovendien ben je echt gemeen.’

Fredo haalt de schouders op en kijkt naar de diepe sloot waarin het taaie onkruid strijd levert voor elke vierkante centimeter. Een beetje verderop is alles zwartgeblakerd, daar hebben boeren met een simpele luciferstreek korte metten gemaakt.

‘Kom, we gaan naar de oorlogsbunker.’ zegt Fredo en staat recht. Hij taxeert de breedte van de sloot, neemt een aanloop en overbrugt de drie meter met een ruime sprong. Met hoog opgeworpen knieën draaft hij door het lange gras. Als ik de aanloop neem voor mijn sprong is hij nog slechts een stipje in de

[p. 79]

verte.

Het Duitse afweergeschut is in februari 1944 getroffen door enkele Tallboybommen die het beton hebben opengereten als oude gordijnstof. Wat ervan over is gebleven ligt nu in brokstukken bijeen, door een reusachtige bezem op een hoop geveegd. De natuur heeft er een dikke laag brem over gevlochten en talloze hommelvliegen er ronkend omheen. Overal gapen duistere gaten waarin hagedissen flitsend verdwijnen. Sommige mensen zeggen dat er nog steeds Duitsers zitten, dat ze nooit vertrokken zijn en onder de grond een spookachtig bestaan leiden.

Fredo is handig naar het hoogste punt geklommen. Hij zit op een puntig betonblok en houdt de rechterhand schuin in de hoogte. De gedisciplineerde nazigroet steekt schril af tegen zijn slaphangende benen die als elastiek in de diepte bungelen. ‘Ik had best een mof willen zijn’ zegt hij. ‘Ik zou de oorlog verliezen, dat wel, maar ik zou er een reuzetijd van maken.’

Ik klim naar hem toe en als ik naast hem kom zitten rust zijn arm op het dijbeen, geveld door de kramp. Onder ons ligt een enorm veld met opgeworpen hooiruggen. Het zijn de golven waaruit de Geallieerden op zullen duiken, net als op D-day.

‘Die kerels in deze bunker hadden het helemaal voor elkaar’ gaat Fredo voort. ‘Dacht je dat die niets anders deden dan alleen de hemel afturen? Nee hoor, iedere maand arriveerde een bus vol blonde, Duitse wijfjes die uitgekozen waren om het ras voort te planten. Begrijp je dat? Die kerels moesten neuken voor het vaderland.’

Het woord ‘neuken’ zoemt in mijn oren en zendt signalen uit die voor grote verwarring zorgen. Fredo is met het woord opgevoed en spreekt het uit alsof hij het over een boterham met jam heeft. Ik benijd hem daarvoor.

‘Ik weet het van mijn vader, die alles weet van de oorlog. Hij weet zelfs hoeveel bommen er gegooid zijn, en hoeveel schepen er tot zinken zijn gebracht. Getallen die jij amper uit kunt spreken.’

[p. 80]

‘Jouw vader!’ zeg ik, ‘Jouw vader weet niets van de oorlog. Alleen seks!, daar weet hij alles van. Seks, seks, seks...’ Nogmaals zo'n woord. Ik huppel er als een dwaas achteraan.

‘Seks, seks, seks...’ herhaalt Fredo. Hij gaat recht staan, ritst zijn gulp open, haalt hem eruit, en geeft een flinke straal. Zonder aarzelen doe ik hetzelfde. Onder ons vormen zich kleine stroompjes van schuimende urine. Spetters vreten zich in de droge stofgrond en rollen weg in grijze bolletjes. We brengen de aarde tot leven.

Als we even later ieder ons zaakje opgeborgen hebben gaan we languit in het gras liggen en zeggen een hele poos niets. Met toegeknepen ogen zie ik hoe twee plukjes wolk elkaar op de hielen zitten. Hun achtervolging eindigt wanneer ze vervloeien in een rupsachtige moederwolk.

‘Heb jij wel eens gevlogen, Fredo?’ vraag ik.

‘Een keer in een Boeing 747, naar mijn oom in Canada, en twee keer in een D.C. 10, op vakantie in Spanje.’

‘Hoe zien de wolken er aan de bovenkant uit?’

‘Zo plat als een duppie. Net een afgestreken glas bier.’

‘Volgens mij ben je een schijterd.’ sneert Fredo.

Ik schenk er geen aandacht aan en probeer mezelf op mijn gemak te stellen. Voor ons danst het Paters Moer in de onuitstaanbare hitte. Insekten ploegen door de zwangere lucht en zoeken verpozing op onze armen en benen. Rotbeesten. Ik sla links en rechts, maar het heeft geen zin. Wat is er toch aan de hand met deze dag? Kan het dan niet even waaien? Zo'n prettig zuchtje dat je naar adem doet happen om er maar niets van verloren te laten gaan. Dat zou heerlijk zijn. Ook voor de koeien die puffend in het gras liggen, met hun uiers als lastige boodschappentassen tussen de achterpoten.

Daar is het roestige prikkeldraadje, en dan: heilige, maar vooral mysterieuze grond. Ik kruip op mijn buik onder de draad door en ruik een muffe zonverbrande geur die ik nooit eerder geroken heb. Het zal wel te maken hebben met het Paters Moer, dat akelige bos waar ooit een klooster in de modder is

[p. 81]

weggezonken. Het was een persoonlijke ingreep van God om de paters te straffen voor hun wreedaardige omgangsvormen. Niet ten onrechte, want als de paters de kans kregen, grepen ze je bij het nekvel, spijkerden je vast aan een boom en pelden je uiterst geraffineerd het vel van het lijf. Om je tot een van hen te maken werd je een loodzware pij om de schouders geworpen die zich als een nieuwe huid aan het naakte vlees hechtte. Tallozen was het overkomen.

Fredo wijst de weg. Hij wringt zich door de dichte begroeiing en laat een spoor van vernieling achter zich. Hoog tussen de bomen klinkt het geklapwiek van verontruste vogels. We bevinden ons in een beschermde broedplaats, de groene bordjes aan de rand van het Paters Moer waarschuwen ervoor. Ze maken melding van het Wetboek van Strafrecht en het artikel dat van toepassing is. Zonder twijfel zijn we in overtreding.

Plots is het bos een open dak. Voor ons zien we een kleine plas die gevangen zit in een uitgedroogde modderschotel. De zon heeft dit stukje moer haar wil opgelegd. We lopen tot aan het water en kijken naar de ondiepe bodem waarin rotte bladeren verzonken liggen. Kikkervisjes glibberen er in rond.

‘Het zou me niet verbazen als hieronder enkele paters op de loer liggen’ zegt Fredo. Hij neemt een stok en roert er mee over de bodem. Een waaier van grijze prut kolkt omhoog. ‘Het zou best kunnen dat ze onverwachts een klauw uitsteken om ons in de diepte te sleuren.’

‘Ze zijn dood! Morsdood!’ zeg ik beslist.

‘Natuurlijk zijn ze dood. Maar heb jij nog nooit een dooie op bezoek gehad? Een echte dooie?’

‘Nee...nooit...’ zeg ik haperend.

‘Nou, dan heb je geluk gehad, want het is heus geen pretje. Ze klagen steen en been en hebben het altijd koud. Bovendien kun je erop rekenen dat ze je vragen met hen te ruilen; jij in de hel en zij in dat warme bedje van jou.’ Fredo neemt de stok in zijn rechterhand en zwiert die met een wijde boog tussen de boomtoppen. Enkele getroffen bladeren vallen fladderend neer.

[p. 82]

‘Onder mijn bed bewaar ik enkele teentjes knoflook en een kruisbeeld. Soms wil dat wel eens helpen.’

Hij kijkt me met glimmende ogen aan, proest het dan uit en prikt met een vinger tussen mijn ribben. ‘Zie je wel dat je bang bent!’ gilt hij. ‘Zie je wel!’ Zijn lach scheert tussen de bomen, rukt aan alle takken en schalt wild tegen de bladeren. Ik krijg er koude rillingen van.

Even later, na een mars van amper tien minuten, staan we plots aan de rand van het Paters Moer. Er stroomt een beekje en aan de overkant is een maïsveld dat op eenvoudige wijze een einde maakt aan alle mysterie. Ik daal af langs de steile kant en proef van het frisse water. Er zit een rotte bijsmaak aan die in mijn mond blijft hangen als een lepel levertraan. Ik heb zin flink met het water te spetteren, de natuur te laten schrikken. Met Fredo in de buurt durf ik echter niet.

Op de terugweg wijkt Fredo af bij de drooggevallen modderplas en voert me naar een bouwvallige hut die tegen een zandrug gebouwd is. Ze bestaat uit niet meer dan enkele rietmatten die op houten staanders rusten. Er staan een achttal bijenkorven, waarvan de meesten bewoond zijn. Fredo gaat naar binnen en knielt tussen de dorre bladeren. Met een veeg van zijn rechterarm legt hij een drietal korte planken bloot. Hij wrikt ze los en haalt er een plastic tas onderuit die hij buiten leegschudt. De schat omvat een tiental felgekleurde pornoboekjes, een stapeltje naaktfoto's en drie kondooms; alles even beduimeld.

‘Dit is de veiligste plek, bij de paters onder de grond,’ zegt Fredo en neemt een van de boekjes. Het bleke bloot op de glimmende pagina's is zonder geheimen. De herkenbare wereld om me heen valt in duigen en plots is alles spannend, opwindend en stout. Ik kijk naar Fredo en wens hem mijlenver weg.

‘Hoe kom je eraan?’ vraag ik stilletjes.

‘Van mijn ouders, die laten zo nu en dan wel eens wat slingeren’ grijnst hij, volkomen op zijn gemak. ‘De naaktfoto's heb ik van iemand anders, een vriend. Ze zijn genomen op zijn slaapkamer en dat meisje is nu een bekend mannequin in Parijs.

[p. 83]

Om je tanden in te zetten.’

Fredo heeft gelijk. Het blonde meisje met de frisse borstjes zorgt ervoor dat diep in me putten overstromen waarvan ik het bestaan nooit had durven vermoeden. Ik word er een beetje hulpeloos van.

Ruim een half uur lang stelt Fredo me op de proef en als hij tenslotte alles weer heeft opgeborgen, zegt hij met een ernstig gezicht: ‘Niet aankomen! Nooit! Alleen als ik erbij ben.’

Op het terrasje van Fredo's ouders broeit er iets. Uit de caravan klinkt een overspannen radiostem die de laatste meters van een bergetappe in de Tour de France verslaat. Namen van renners en tijdsverschillen vliegen in het rond. Hun zwarte poes loopt enkele malen zacht strelend langs mijn benen, springt dan op tafel en manoeuvreert daar op sierlijke wijze tussen onze glazen cola. Ze miauwt klaaglijk en probeert tevergeefs onze aandacht te trekken; tenslotte verdwijnt ze achter de coniferen. De moeder van Fredo is bezig met de avondmaaltijd. Ze is roodverbrand, heeft een sproetig gezicht en opgestoken haar met coupe soleile. Ze is gekleed in een ruim shirt dat tot ver over de heupen valt. Telkens als ze langs komt merk ik dat de manier waarop ik naar haar kijk volkomen nieuw is. Ze is iemand anders, een vrouw die het bloed naar m'n hoofd jaagt.