De Brakke Hond. Jaargang 7

[p. 21]

Brigitte Raskin
Overwinterdagboek

Met haar debuutroman Het Koekoeksjong won Brigitte Raskin zowel de AKO-prijs 1989 als de Prijs van de Vlaamse Lezer. Sindsdien leeft ze van en ook wel voor het schrijven. Des te kritischer zal haar tweede boek gewikt en gewogen worden en dat staat er aan te komen. In het najaar verschijnt bij Meulenhoff/Kritak het al geruime tijd aangekondigde Overwinterdagboek. Met deze voorpublikatie in De Brakke Hond treedt Brigitte Raskin weer voor het eerst met nieuw proza naar buiten.

woensdag 21 december

Gisteren was als een mooi boek. Je leest het gretig en een paar zinnen streep je aan, met een potlood in de kantlijn zoals zij doet of fors met een fluorstift in de tekst zoals Jan doet.

Het liefst las ze de alinea over de littekens op zijn handen. Ze volgde hun lijnen met haar vingers en wou ze strelen, hij probeerde zich te herinneren hoe hij eraan gekomen was en vertelde dat hij als kleine jongen bieten kapte voor de koeien en in zijn middenvinger sneed. ‘Zie je wel dat het verhaal van je lichaam het verhaal van je leven is,’ zei ze en dat ze daarover misschien een boek kan schrijven. Van de andere littekens heeft ze de verhalen nog te goed. Ze vroeg of hij ze niet aan een ander wil vertellen, want dat het haar spelletje is. ‘Ik zal ze aanstippen en erover nadenken,’ zei hij en ze beeldt zich in hoe hij zich met een fluorstift tatoeëert en aan haar denkt. Hij zei wat over een litteken op zijn schouder, van een koe die stootte toen hij met zijn vader haar hoorns afzaagde, want die groeiden met een bocht terug haar kop in en daarvan wordt een koe gek. Toen ze

[p. 22]

vroeg wanneer ze dàt litteken mocht zien, lachte hij, zei iets vaags, niet afwijzend. Ze wil zijn lichaam leren kennen zoals ze zijn leven leert kennen. Met haar vingers en lippen wil ze ieder litteken aftasten zonder woorden want die brabbelt ze al te veel. Soms laat Jan haar iets herhalen omdat hij niet meer volgt.

De alinea over zijn vrouwen zou ze liever schrappen. Het spookt nu door haar hoofd, het verhaal van toen hij er drie tegelijk had. Zijn vrouw Greet, zijn vriendin Martine en een ander, al was dat maar voor twee keer. Hoe rot hij zich toen voelde. Twee vrouwen, een thuis en een buitenhuis, vindt hij oké en zij ook want ze heeft een man thuis en wil er een buitenhuis. Hij zegt geen kwaad woord over zijn vrouw en Martine is sympathiek in zijn verhalen, ‘braaf’ zegt Jan en alles aan haar is ‘zacht’, haar stem, haar ogen, haar lijf, haar aard. Het doet zeer als hij dat zegt, zij heeft alleen een zacht lijf. Hij weet alles van Brusselse kamers voor rendez-vous, van kamers voor ‘reizigers’ en kamers met spiegels, mooi en proper, en hij polste of zij die dan niet kende. Nee, antwoordde ze, nu heeft ze een man thuis en vroeger nam ze minnaars mee naar haar eigen kamers.

De dialoog was openhartig. ‘Het liefst zou ik met je vrijen,’ antwoordde ze toen hij vroeg wat ze zouden doen. Maar in plaats van een spiegelkamer zochten ze een pizzeria op, zaten als groentjes tegenover elkaar, zijn hemd was groen, de hoofdtoon in zijn vest, in zijn das, haar pull. Vert j'espère.

Het voorlaatste hoofdstuk speelde zich af in een parkeergarage, na het eten en de koffie en al die zinnen die in haar zee aan herinneringen doken en vandaag golf na golf aanrollen. Ze kon hem blijven kussen, door zijn haren strelen, zachtjes met haar vinger rond het bobbeltje in zijn nek cirkelen, zijn handen voelen, die mooie handen, ivoorkleurig, met lange, slanke vingers, harige polsen en verzorgde nagels. Van een middenvinger had hij opzij een velletje afgepulkt en daar zat een klontertje bloed. Hij zei dat de handen van Martine niet mooi zijn. Ze legde ze in gedachten rood en geblokt naast de hare. ‘Dan heb

[p. 23]

ik toch iéts mooiers’ klonk waarschijnlijk venijnig, al hengelde ze alleen naar een compliment. Hij sloot zijn ogen terwijl ze hem kuste met kleine beten van grote honger. Hij houdt ervan dat hij wordt opgevrijd. Zoals in zijn verhaal over die Zweedse in een Brussels café, met haar benenspel onder tafel, waaraan hij terugdacht toen ze er voorbij wandelden. Maar hij laat zich doen, heeft er zelf geen zin in, althans niet met haar. Ze is zijn ‘type’ niet.

Hij was per trein naar Brussel gekomen, zij met de auto. Dus reed hij weer een eind met haar mee en zette ze hem af in Groenendaal, aan het stationnetje als in een kinderboek, klein, oud en voor weinig reizigers. Vandaar gaat hij te voet zijn druivenstreek in en rijdt zij naar huis. ‘Ik hoorde op de radio een Frans liedje over dit station,’ zei ze op hun stopplaats, ‘iets triestigs.’ Hij antwoordde dat het van de Waal André Bialek was die hier een tijdje woonde. Hij stak een sigaar op, een camouflage-truuk na een afspraak, al was de hunne enkel eenzijdig amoureus. Ze wisselden luchtige zinnen, temporiseren voor de flinke trap. Ze belde in het station naar Leo dat ze onderweg was. Toen stonden ze buiten tegenover elkaar, aan de rand van de straatverlichting, Jan met zijn sigaar en zij met haar portemonnee voor de telefoonmunt, allebei in bleke regenjassen. Ze wenste hem een gelukkig nieuwjaar. Van de lente werd niet meer gesproken, het nawoord werd nog niet geschreven.

Hij moet gevoeld hebben dat ze hem nakeek en stak zijn hand op zonder om te zien terwijl hij in de bocht richting Hoeilaart verdween. Ze zat al in de auto en terugwuiven had geen zin. Ze huilde niet onderweg, slikte dikke brokken ontreddering door en bedacht hoe ze van hem had gehouden, een hele middag lang.

donderdag 22 december

Sinds eergisteren telt ze onophoudelijk de winterdagen, met de dwanggedachte dat telkens opnieuw tellen orde in de chaos

[p. 24]

brengt. Negentig dagen, daar wil ze niet aan denken. Drie maanden, anderhalve keer zo lang als een grote schoolvakantie. Dertien weken, terecht een ongeluksgetal. Vier keer haar regels krijgen, ‘veranderingen’ zei Jan, zoals zij dat vroeger onder meisjes zegden. Dat lijkt haar nog het kortst.

Tijdelijk en eindeloos betekenen voortaan voor haar hetzelfde, zijn woorden als tegengestelde getallen, hetzelfde cijfer in het positief en het negatief, het plusteken voor tijdelijk en het minteken voor eindeloos, de rekenkunde van haar overwinterbesluit. ‘Ik ben er dagen ondersteboven van als ik je zie en zo ontredderd als ik je niet zie. Ik ga op retraite,’ zei ze. Hij begreep dat kostschoolwoord niet en dus probeerde ze ‘bezin-

[p. 25]

ning’, een nog zinlozer woord om te zeggen dat ze de uitslaande brand in haar binnenste tevergeefs probeert te blussen en om te verzwijgen dat ze het vuur wil laten smeulen, tot Jan in de bocht verdwijnt voor Martine, die een man en een kind wil en dertig is geworden.

‘Een winterrust, zoals mijn druivelaars, om daarna des te levendiger te schieten,’ vond Jan, toen ze hun afspraak voor 21 maart om 12u30 in de Bovary noteerden, zij in haar blanco agenda voor volgend jaar en hij op een bierviltje. Misschien huilde ze daarom niet in de auto, omdat ze het mooi gezegd vond en het ook niet afwijzend klonk.

vrijdag 23 december

De kinderen vertrokken vrolijk naar school, uitkijkend naar de kerstvakantie. Leo zei dat hij laat thuis zou komen. Ze ruimde op en had het rijk uren voor zich alleen, met brieven, telefoongesprekken, een recensie, feestdrukte op het programma. Maar al voor tienen zat ze aan haar computerscherm, zich vastklampend aan een tekst die groen, alweer, oplicht en haar moet beletten contact met hem te zoeken. Anders had ze hem gisteren, of vandaag geschreven, als altijd na een ontmoeting, om die te rekken, Jan nog even aan het lijntje te hebben. Voor volgende week zou ze een nieuwjaarskaart hebben gezocht. Begin januari zouden ze elkaar hebben gezien, beter samen pizza eten dan niets.

[p. 26]

[advertentie]