|
| |
Hoe die hertoghe metten ridder ghinc spaceren na thof van Vergi alst avont was.
Als nu den dach ten avont comen was, so hadde die hertoghe groot verlangen om met den ridder te gaen ende die waerheyt van desen spele te weten, oft sijn nichte de borchgravinne ooc al sodanich soude mogen sijn. Met dien so quam die ridder ende si sijn beide tot inden boomgaert gegaen. Als die borchgravinne vernam dat die ridder daer ontrent was, so heeftse dye duere gheopent ende dat hondeken is uut geloopen inden boomgaert biden ridder, hem feesterende. Doe dit die hertoghe ghesien had, so is hi bedectelijck wech ghegaen op een side, om dat sijn nichte niet weten en soude dat hy daer hadde gheweest. Doe quam die borchgravinne inder dueren ende ontfinck haer lief den ridder met grooter blijschappen, hem vriendelijck
| |
| |
willecoem heetende; daer omhelsdense malcanderen seer lieflijcken, deen den anderen ghevende menich minnelijck onversadelijck vierich cusken; daer blies Vulcanus dat vier ende hy maecte van haerder beyder willen in den brant der minnen eenen onverscheyden wille tusschen hen beyden, so wat die een begheerde dat wilde die ander. Ende die ridder ontsteken in sijn herte ende haer aensiende, soo seyde hy deser ghelijcken woorden.
| |
Refereyn
Al swerelts regnatie, smenschen hanteringhe,
Eertsche dominatie, tsiens begheringhe,
Grootheyt van machte, heeren, prelaten,
Alle blijschap, vruecht ende ander verkeringhe,
Alle wijsheyt, duecht oft schats vermeringhe,
Alle vroetschap, leeringhe oft hoocheyt van staten,
Wat mochten u al dees dinghen baten
In sulcker maten ende alleene te sijn
Ende ghi eewelijck soudt moeten vrouwen laten.
Ghi soudt moeten leven met grooter pijn.
Hoe soudt ghi verdrijven slevens termijn,
Hoe soudy die fantasien connen ontvlien
Sonder vroukens te schouwen, dus seg ick int schien,
Hoe minlijck is een schoon vrouken om sien.
Wat is teghenwoordich dese werelt wijt
Den menschen brengende tot meerder profijt,
Oft daer meer ghenuechten in mach cleven,
Wat is dat meer den menschen verblijt,
Wat is ghenuechlijcker in deser tijt,
Oft meerder jolijt ter werelt beseven
Dan een schoon vrouken in duechden verheven.
Ghenuechlijcker leven, oft meerder vruecht,
Dat meer den menschen confoort mach gheven
| |
| |
Dan een wijflijc wijf verchiert met duecht.
Haer lieflijck aenschouwen elcx herte verhuecht,
Si is verdrijvende alle archs gheschien,
Haer weerdicheyt volprijsen ghi niet en muecht,
Hoe minlijck is een schoon vrouken om sien.
Wie soude te vollen connen vermonden
Die gracelijcheyt, ofte moghen oorconden,
Wie soude die minlijcheyt connen verslaen.
Tis mi oncondich die waerheyt te gronden,
Want schoonder juweel en was noyt ghevonden
Tot gheenen stonden nae mijn vermaen.
Al waer een man met grooten druck bevaen
In slijdens waen, met ancxt boven desen,
Ende hi van vrouwen mach ontfaen
Een lieflijck opsien, hi waer ghenesen.
Wat mach dan prijselijcker op aerden wesen
Dan gheselschap der vrouwen, sonder nijders bespien.
Boven den vrouwelijcken staet is niet ghepresen,
Hoe minlijck is een schoon vrouken om sien.
| |
Prince.
Haer lieflijck ghesichte, haer minlijcke bruyn ooghen,
Haer vrolijck wesen, haer blijde aenschouwen,
Haer weselijcke manieren doet elck verhoghen
Ende doet verdwijnen menighen rouwen.
Wat waer die werelt en daden die vrouwen.
Tis sonder comparatie, dus seg ick bi dien,
Hoe minlijck is een schoon vrouken om sien.
Noch seyde hy lief ghi en muecht u niet belgen van mijnen woorden, meenende dat ic met u spotte, dwelc ghi niet bevinden en sult, want ghi sijt die liefste die ic weet, die alleen mijn herte in gesonde hout; mijnen mont moet van u spreken want therte van uwer minnen vol is. Doe seyde die
| |
| |
borchgravinne. Och ghi sijt die weertste, die liefste, gheen liever en mach mi op der aerden gebueren dan als ick u in mijn armen mach ontfaen. Die hertoghe was den ridder bedectelijck gevolcht, so dat hi alle die minnelijcheyt van hem beiden hoorde ende hi kende ooc wel aen de stemme dattet sijn nichte was. Ende als hy nu alle dinghen certeynlick wiste, soo is hi weder om thuyswaert ghegaen, ende doe mercte hi wel dat hy den ridder met onghelijc beteghen hadde ende dat sijn huisvrouwe dye hertoginne hem luegenen aengebracht had. Doe sijn si beyde in huys ghegaen ende hebben die duere ghesloten, ende si hebben met malcanderen vrolijc ghebancketeert ende hebben vanden wijn ghedroncken ende deen den anderen dicwil gheschoncken ende so sijn si ten lesten met bliden sinnen te samen slapen ghegaen op haer bedde; daer hebben si malcanderen lieflijc ontfanghen in haren armen, daer worden de borstkens aen een ghedronghen, menich hondert werf hebben si malcanderen ghecust ende die bloemkens der natueren ende den loon van Venus wert daer minnelijck ghegheven. Ende si waren so verhit inder minnen dat si wel hadden willen altijt in de genuechte des vleesch te bliven, sonder eens op haren scepper te dencken, ende die borchgravinne seide. Och mocht ons minne dus langen tijt ghedueren al secretelijc ende met ghesonden lijve, dat boven alle goet ofte schat dat alder beste is, want van gesontheyt coemt vruecht, juecht, genuecht ende alle solaes. Die ridder seyde schoon lief dat is waer, want gesontheyt is die wortel der verblidinge, seggende
| |
Een Refereyn
Tsolaes dat edelheyt can verchieren,
Hoochlijck creyieren, steken, tornieren,
Daer Venus camenieren naer staen en wieren,
Met lachenden monde, met blosende lieren,
| |
| |
Jaghen, vlieghen nae wilde dieren,
Batementen vieren, bancketten bestieren,
Wonderlijck tieren, nyemande schoffieren
Vry sonder nijt door vrolijck regieren,
Dit maect op aerden een paradijs
Alst therte ghesont is, want ghesontheyt sterct juecht,
Ghesontheyt gheeft blijschap, ick bens wel wijs.
Vintmen ter werelt oock meerder vruecht.
Ghesontheyt can alle smerte cureren,
Naer dapostomeren doet si spaceren,
Danssen, hoveren, therte presenteren
Tot liefs wille, sonder perturberen
Ghesontheyt doet den hooftpueluwe stofferen,
Venus dienst sacreren, tborstsweet verweren,
Triumpheren ende vrolijck roseren
Ende in Venus spiegelkens speculeren
Si maect twee hertekens van eenen consente,
Want sonder ghesontheyt en is nyemant verhuecht,
Ghesontheyt verghelt vriendelijck die nachtrente,
Vintmen ter werelt oock meerder vruecht.
Dat natuere haer niet en can bedwinghen,
Si moet volbringhen voor alle dinghen
Dat lust wil ghehinghen, tkauken hooren singhen,
Latende malcander die armkens omringhen,
Tis ghesontheyt diet doet.
Ende als die hertekens dan tsamen springhen,
Deen aen dander dringhen, worstelen, wringhen,
Tgheel haerken swinghen als gulden stringhen,
| |
| |
Dies hem gheen tijt en mach verlinghen.
Ghesontheyt gheeft spoet,
Ghesontheyt maect oock tbeste bloet,
Ghesontheyt gheeft lust diet al verhuecht,
Ghesontheyt prijs ick voor alle aertsch goet.
Vintmen ter werelt oock meerder vruecht.
| |
Prince
En dede ghesontheyt, vruecht soumen versmayen,
Hoe sou lust ghepayen die vierighe rayen,
Die barnende layen die uut Venus wayen,
Daer die oochskens so vriendelijck om draeyen,
Sonder ghesontheyt en mochte lust niet hayen
Die vrolijcke bayen, trooswaterken sprayen,
Bloemkens saeyen, tregie met dayen
Daer amoreuse gheestkens in verfraeyen.
Ghesontheyt is voetsel om te doen moetsel
Voor Venus outaer om liefken te stellen in juecht,
Om blussen Venus brant ende laeyen,
Vintmen ter werelt oock meerder vruecht.
Dese voorseyde minnelijcke handelinghe duerde al den nacht so lieflijc dat hem den tijt veel te corte viel; den nacht en was henlieden niet een ure, soo dat hen den lichten dach quam verbaren waerom si scheyden moesten. Ende si hebben tijt ende stede malcanderen ghestelt wanneer si weder comen ende versamen souden. Ende als die ridder wech soude gaen van sijn lief bleef hy staen, al bedwelmt inder liefden verwonnen, doorblaect van binnen, niet wetende wat hi dede, so seide hi nochtans om zijn lief meer te verwecken tot sijnder minnen ende sprac.
| |
Refereyn.
O God Cupido hoe doorschuy [l. doorschity] therte
| |
| |
Met uwen strael door Venus ghebodt.
Ick stae bedwelmt inder minne smerte
Dat ick nau en kenne dwitte voor tswerte,
Mijn sinnen sijn verstroyt, so help mi godt.
O Venus goddinne twy ontslootty tslodt
Der stralender oochskens die mi doorvlogen
Mits so vierighen heeten gheschot
Dat mijn herte wort onder dnet ghetoghen
Van liefde, dat niet en is mijn vermoghen
Tontgane den strick der reynder kerssouwe.
Haer eerbaer wesen dats ongelogen,
Is weert te ghebruycken een werelt van gouwe,
Totter doot toe blijvick haer dienaer getrouwe
Nonfortse al crijghic druck te loone,
Nemmermeer en spant ander int herte croone.
O weerde geminde, reyn gemanierde,
In mijn herte schoon boven alle bloemen,
Doe den brant uwer liefden mi door vierde,
Mi dochte datmen Venus tempel verchierde
Met minnaers die ontellick zijn om noemen,
Seggende tot mi ghi muecht u beroemen
Van tgelucke, dus wilt ons seggen danck.
Scimpers ende nijders wilt die verdoemen,
En spiegelt u in dit schoon aenschijn blanck.
Laet der minnen cours recht hebben ganck,
Want dits die ghelijcheit uwer natueren.
Dies ick u doe geheel mijn herte scanck
Ende sal ten eynde mijns levens gedueren,
Al soudick daeromme die doot besueren.
O weertste boven allen vrouwen schoone,
Nemmermeer spant ander int herte croone.
Al die minnaers die in tijden voorleden
| |
| |
Met den ploech der minnen waren beswaert,
En waren noyt so swaerlijck bestreden
Als icke, dus wort u van mi ghebeden
Uwen goetwilligen armen dienaer spaert,
Want natuerlijck so is der vrouwen aert
Tot conpassien meest deel gheneghen.
Dus dat in u is doch openbaert
En wilt den aert der conpassien pleghen,
Mijn goetwillighe jonste wilt die weghen,
Mer niet mijn macht, die met allen cleyn is.
Waert mogelijck ghi wort in goude besleghen
Van mi door liefde die tuwaert reyn is,
Ende so langhe als dlichaem in swerelts pleyn is
So logiert u mijn herte als inden troone,
Nemmermeer en spant ander int herte croone.
Parijs en was noyt so in liefden vergect
Op Helena, noch Troylus op Breseda,
Mijn herte duystwerf meer tuwaert trect.
Och mocht u tsecreet mijnder herten zijn ontdect,
So waer ick seer vrolijck ende wel gemoet,
Tis al tuwen beste, siel, lijf en goet,
Thangt al aen u, mijn leven, mijn sterven.
Wildi, ghi doet mi sterven metter spoet,
En wildi, ghi moecht mi in vruechden erven.
O gheminde, laet mi doch troost verwerven,
Gheeft mi balseme mijnder qualen ghesonde,
Dats uwen troost, wilt druck af kerven,
Gheneest mijn smerte der minnen wonde.
Al mocht ick hebben die heel werelt int ronde
Met een ander, ick en achtes niet een boone,
Nemmermeer spant ander int herte croone.
Al waer ick een heere van alder werelt,
| |
| |
Hebbende thienvuldich Sampsons cracht,
Sijnde boven al dat leeft bepeerelt,
Nemmermeer en worde ick soo verkeerelt
Dat eenich ander sal comen in mijn ghedacht.
Mijn gepeysen sijn bi u dach en nacht,
Therte is u subject ende onderdaen,
Dus weerde gheminde mijn jonste doch acht
Ende laet mi doch confoort van u ontfaen.
Ghemissick uwen troost, reyn minlijc graen,
So stervick door u Venus martelare,
En wildi u gratie over mi slaen,
So wordick verlost van allen vare.
En al soudicker om sterven in pijnen sware,
Ghetrouwe blijvic in claren bethoone,
Nemmermeer spant ander int herte croone.
| |
Princersse.
Princersse boven allen princerssen jent
Gheen ander en coemt int herte binnen
Dan ghi, mijn weertste princersse excellent.
Die goetwillicheyt van uwen dienaer bekent
Ende verconforteert mijn doloreuse sinnen,
Princersse gheeert boven keyserinnen
Oft coninghinnen ter werelt levende,
In mijn herte, duer bedwanck der minnen,
So ben ick mi selven geheel u ghevende.
Al ben ick door u suchtende, bevende,
Nonfortse mach mi noch troost ghenaken
Ende mi u jonst mach blijven clevende,
So woordic voor galle noch honich smakende.
Etende, drinckende, slapende, wakende
So peysick om di vry sonder hoone,
Nemmermeer spant ander int herte croone.
| |
| |
Ende na alle desen vriendelijcken woorden die si te samen hadden, soo sijn si ten laetsten gescheyden met veel tranen ende versuchtens. Ende dye borchgravinne bleef staen in haer duere ende sach den ridder na so lange als si hem metten ooghen volghen mochte, ende si seyde altoos moeten mijn oogen sijn daerse mijn lief vernemen mogen, want mijn herte is sijn, des moet hi die ooghen ooc hebben. Ende voort soo vermaendese ende verhaelde van die minlijcheyt, lieflijcheit ende die soete hanteringe de si te samen plagen te hebben, ende seyde met bedructer herten, sorgende dat haer gebruycken haerder liefden ten eynde was
O rijck God hoe ben ick bedroeft,
Al wes ick segghe dat heb ick geproeft
Met hem die nemmermeer en coemt uut my.
Nu ben ick een die niet en behoeft
Dan troost, want lacen mijn liden groeft
So seer, dat onvertellijck sy.
Al tghene dat minne in trouwen vry
Werct tusschen lieve, dat hebben wy
So hertelijck langhen tijt bestaen.
Ons vruechts hanteren, ons vrolijck ghecry
Mach niemant gronden, verre noch by,
Maer lacen nu ist al ghedaen.
Ick had hem boven al vercoren
Ende was sijn eyghen toe ghesworen,
Want sonder verscheyden mijn herte was daer.
Hi const verdriven mijnen toren,
Bi hem was alle mijn leet verloren,
Sijnen wille was den mijnen voorwaer,
Den mijnen oock sinen, twas openbaer.
Waer mochtmen meerder vruecht ontfaen.
Als ic van hem was hier oft daer,
| |
| |
Soo docht mi een weke wel seven jaer,
Maer lacen nu ist al ghedaen.
| |
Prince.
Sijn schoonheyt was mi spieghels ghenoech,
Sijn eersaem wesen dat overwoech,
Sijn spreken was so reyn besneden,
Sijn lieflijck mondelijn altijt loech.
Noyt jonghelinck soeter aenschijn droech
Om mi, het was een throon vol vreden,
Soo jent, soo wel ghemaect van leden,
Soo amoreus, soo soet van seden.
Mi helpt dat icx hier doe vermaen
Soo eerbaer vol alder wetenheden,
Soo ghetrouwe tot allen steden,
Maer lacen nu ist al ghedaen.
Als dese ridder nu gescheiden was vander borchgravinne sijn lief, so is hi weder ghegaen in shertoghen hof, daer hem die hertoghe vriendelijck ontfinck ende die ridder beclaechde hem teghen den hertoghe dat sijn vruecht so cort was ende dat den tijt so cort viel om genuechte te hantieren, ende seyde.
O rijck God wat si solaes ghewinnen,
Sy twee die malcanderen jonstich minnen
Met trouwen even ghelijck ghebonden,
Eens int herte, eens in sinnen,
Eens int voleynden, eens int beghinnen,
Eens int volwercken, eens van monden.
Ten soude gheen menschelijck sin ghegronden
Die jubilatie die si bedrijven.
Ja al waren alle lieden pennen bevonden,
Ken soudts te vollen niet gheschrijven.
Wats meerder dan lieve bi lieve tsijne,
Wats meerder vruecht dan lief ter pijne,
| |
| |
Wat troost is beter dan troost van lieve,
Wats hogher dan troost in minnen fijne,
Wats meerder dan troost van liefs aenschijne,
Wats soeter dan lief, lief wacht van grieve.
Al waert dat ick alle herten besieve
Die noyt beminden van man van wijven,
En tvelt waer ghelijck eenen brieve,
Ken soudt te vollen niet gheschrijven.
Die groote solasen die lievers versieren,
Die minnelijcke woorden die ghelieven verchieren,
Die melodie die daer beghint,
Die reyne ghelaten, dat soet regieren,
Dat herteken suchten, dat hoghe hantieren,
Dat soet verbaren datmen daer vint
Daer lief sijn lief met trouwen mint,
Sulck vruecht te noemen moet my ontblijven,
Want al waer alle twater ter werelt int,
En soudts te vollen niet connen gheschrijven.
Daer lief by lieve mach sijn beloken,
Bevrijt, bewaert voor nijders treken,
Daer is volmaecte volle vruecht.
Wat minlijcker woorden machmen daer spreken,
Wat soeter accoort wort daer ontploken,
Wat troostelijcker sin wort daer verhuecht,
Wat honich der talen spreect elck ter duecht,
Haer scheyden dunct hem een ontlijven.
Al hadde ick den wensch der werelt juecht,
En soudt ten vollen niet connen beschrijven.
Daer is onsprekelijck een verblijden
Daer si vergheten stont en tijden,
Daer en is een jaer nauwe een ure,
Daer is secretelijck hertelijck lijden,
| |
| |
Daer is sulcke vruecht in allen sijden
Tontvecht subtijlheyt elcks natuere.
O vruechdelijcke minne, o rieckende guere,
Dijn vermanen doen mi dooghen wrijven,
Al schreef ick dijn lof mijn leven duere,
Ken soudts te vollen niet connen gheschrijven.
Ende na dat deerlijc clagen des ridders so seyde die hertoghe mijn vrient ick moet u voort aen beminnen, want ick u ghetrou vast ghevonden hebbe ende dat ic u misseyt hebbe dat vinde ick al gheloghen als van mijnder vrouwen ende daer en sal gheen vermaen meer af vallen. Doe seyde die riddere. Danck hebt ghenadighe heere van uwer duecht, mer ic bidde u dat ghi doch die secreten niet openbaren en wilt, want het soude my aen mijn leven gaen. Die hertoghe seyde en wilt niet sorgen, want daer en sal niemant so secreet sijn dien ic dat seggen noch betrouwen sal. Ende nae desen woorden is de hertoghe vanden ridder ghescheyden ende die ridder is meer bemint gheweest int hof daer nae dan hy oyt te voren was.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd