Het Boek. Serie 3. Jaargang 37

[p. 207]

T.D. Smid
Calvijns Institutie in het Spaans

In de Free University Quarterly van april 1965, vol. 9, no. 4, blz. 243-248, verscheen van mijn hand een kleine bijdrage, getiteld Cypriano de Valera and kis Spanish translation of Calvin's Institution, een vertaling die in 1597 te Londen werd gedrukt bij Ricardo del Campo (Richard Field). Mede als gevolg van deze publicatie ontving de Bibliotheek der Vrije Universiteit een twaalftal in het Spaans vertaalde theologische, met name reformatorische, geschriften ten geschenke, die in de laatste jaren, deels te Buenos Aires en in Mexico, deels in ons land te Rijswijk, werden gepubliceerd. Hieronder bevinden zich twee uitgaven van Calvijns Institutie in het Spaans, beide uit de twintigste eeuw, in Amerika verschenen. Daar deze edities hier te lande weinig bekendheid schijnen te genieten, volgt hier een korte beschrijving.

1. Juan Calvino, Institución de la Religión Cristiana; traducción del latín por Jacinto Teran, con una introducción por B. Foster Stockwell, 2 delen, Buenos Aires en Mexico D.F., 1958. Blijkbaar is het een herdruk van de uitgave van 1936. Het was nl. in dat jaar vier eeuwen geleden, dat te Bazel in het Latijn de eerste editie van Calvijns Institutie het licht zag, die, zoals algemeen bekend is, veel minder uitvoerig is dan de beste en meest geciteerde Latijnse uitgave van 1559. Jacinto Teran nu vertaalde de eerste editie van 1536, die in zekere zin ook haar waarde heeft behouden. In zijn uitgave vinden wij verder, behalve een fotocopie van het titelblad van De Valera's editie van 1597 en diens voorwoord ‘A todos los fieles de la nacion española’, ook de beroemde Epistre au très chrestien Roy de France in de vertaling van Cypriano de Valera. De beide delen van Terans vertaling verschenen als deel 15 en 16 in de serie Obras Clasicas de la Reforma.

De titel van de uitgave die de V.U. Bibliotheek verder ontving luidt:

2. Juan Calvino, Institucion de la Religion Cristiana; traducción de Ci-

[p. 208]

priano de Valera, reproducción facsimilar de la edición de 1597, 2 delen, Buenos Aires, Editorial ‘La Aurora’, Corrientes 728, en Mexico D.F., 1952, 1960. Ze bevatten respectievelijk boek 1 en boek 2 van de Institutie. Om financiële redenen moest de uitgave worden gestaakt en zullen boek 3 en boek 4 dus niet meer verschijnen. In deel 1 kan men een belangrijke historische inleiding vinden van B. Foster Stockwell, die verder de regels van De Valera's vertaling heeft genummerd in margine, waar hij ook verwijst naar andere, vroegere Latijnse en Franse, uitgaven van de Institutie. Achterin deze editie geeft Stockwell een overzicht van verschillende foutieve bijbeltekstverwijzingen, blijkbaar drukfouten, in De Valera's uitgave van 1597. Ook toont hij aan, waar deze editie van 1597, die gebaseerd is op de Latijnse uitgave van 1559, de invloed heeft ondergaan van bepaalde Franse edities van de Institutie. Uitvoeriger schrijft hij hierover in een artikel ‘Fuentes de la versión castellana de la Institución de la Religion Cristiana’ (Cuadernos Teológicos, no. 5, 1952, blz. 67-77).

In het nummer van april 1965 van de Free Uuiversity Quarterly uitte ik nog de wens, dat er spoedig een meer gemoderniseerde uitgave van De Valera's vertaling mocht verschijnen. Intussen werd mij medegedeeld, dat deze modernisering thans gereed is en door twee Spanjaarden nog eens zorgvuldig zal worden getoetst, waarna ze binnenkort in druk zal kunnen verschijnen.

Haarlem, oktober 1965.