Het Boek. Serie 2. Jaargang 31

[p. 311]

Meer drukken van Magnus vanden Merberghe van Oesterhout (Niclaes van Oldenborch)

Reeds onmiddellijk na het verschijnen van mijn opstel over Magnus vanden Merberghe¹⁾ was Mr. de la Fontaine Verwey zo vriendelijk mij te wijzen op drie uitgaven van deze drukker, die genoemd worden in Wieder's Schriftuurlijke liedekens ('s-Grav. 1910). Met dankbare gevoelens publiceer ik hier de nieuwe gegevens. Wel heb ik nog enige tijd gewacht, in de hoop ook van andere zijden mogelijke aanvullingen te verwerven, maar nu deze zijn uitgebleven, gaat de publicatie in zee.

Het ene der drie uitgaven, bij Wieder - en met vindplaats - vermeld, bleek no. 4 van mijn lijst te zijn. Het werk is door hem opgenomen wegens het voorkomen van een lied (volgens het onderschrift van Erasmus Alberus), onder no. XXXIII (op p. 136).

De beide andere, mij geheel onbekend, zijn door Wieder op p. 135-136 als nos. XXXI en XXXII vermeld. Het tweetal was samengebonden en indertijd aanwezig in de bibliotheek Van Havre. Bij onderzoek bleek, dat dit ex. Van Havre via een tussenverblijf in de bibliotheek Scheurleer thans in de Koninklijke Bibliotheek beland is.

Hoewel geen der drie drukken me nieuwe inzichten heeft opgeleverd, wat technische uitvoering betreft, is er toch alle reden hun beschrijving als vervolg op mijn vorig opstel te geven. Eerst dus de reeds genoemde:

4. Dit is een seer schoon Christelijcke onderwijsinghe vanden Doopsel, teghen die Wederdoopers, Papisten en alle valsche seckten. ‘Ghedruckt by my Magnus vanden Merberghe van Oesterhout’. (vóór 1555?).

8^o. 16 bll., A-B⁸, goth., 30 rr., rekl.
Typen a, b, c en d van 1. Op de titel hsn., Laatste Oordeel, 50 × 62 mm. Op bl. 2a init. H, voorstellend Elia met de vurige wagen; op 13b init. M,

1) Zie dit tijdschrift XXXI. 105-112.

[p. 312]

Mattheus en de engel; op 15a init. O als in 9 op 4b en in 10 op 146b. Op bl. 13a randje, stuk boog, als in 9 op 8b; op 16a randje als in 1 op 4b (afgeb. in dit tijdschrift XXXI, naast p. 108). Dit laatste randje is gaver dan daar, dus vermoedelijk vóór 1555 gedrukt.
Vermeld Cat. della Faille 417; Tijdschr. v. Boek- en Bibl. wezen II. 144; F.C. Wieder, De schriftuurlijke liedekens ('s-Grav. 1900), 136. XXXIII.
Amsterdam Doopsgez. Bibl.
Op bll. 15a-16a: ... een Christelick Liedeken, op de voyse, Een amoreus fiere ghelaet. Het begint: O Broeders wilt v verblijden || In desen quaden tijt... en is ondertekend: Erasmus Alberus, en dus blijkbaar de vertaling uit het Duits van een zijner godsdienstige liederen.

9. Een suyuerlijck ende schriftuerlijck Boecxken van drie schriftuerlijcke Liedekens ende drie schriftuerlijcke Refereynen. ‘Ghedruckt by my Magnus vanden Merberghe’. 1556.

8^o. 8 bll., A⁸, goth., 31 rr., rekl.
Typen a, b, c, d en e van 1. Enige initialen, o.a. op 4a O, Opheus met lier en twee dieren; op 4b O als in 4 op 15a en in 10 op 146b; op 6a O als in 1 op fol. lxiij (zie ald. voor verdere voorbeelden). Op titel randje als op titel van NK. 1787 (Refutacie vant Salve regina, ongetekend, maar zeker van Niclaes van Oldenborch); op 8b randje, stuk boog, als in 4 op 13a.
's-Gravenhage KB. (ex. Van Havre-Scheurleer).
Vermeld Wieder, a.w., 136. XXXII.

10. Veelderhande Liedekens gemaeckt wt den ouden ende nieuwen Testamente. ‘Ghedruckt by Magnus vanden Merberghe van Osterhout’. 1556.

8^o. 200 bll., A-Z⁸ Aa-Bb⁸, goth., 37 rr., rekl.
Typen a, b, c, d en e als in 1. Vele init., o.a. op 2a H als in 4 op 2a; op 146b O als in 4 op 15a en in 9 op 4b; op 185a en 191b V als in 1 op 5a (afgeb. in dit tijdschrift XXXI, naast p. 108). Op 200b drukkersmerk met het Keulse wapen als in 3 op bl. 176b¹⁾.
's-Gravenhage KB. (ex. Van Havre-Scheurleer).
Vermeld Wieder, a.w., 135. XXXI.

Bieden deze drukken technisch dan al geen nieuwe gezichtspunten, wat hun inhoud, van zuiver hervormden huize, betreft passen ze volkomen in het kader der uitgaven van Niclaes van Oldenborch, alias Magnus vanden Merberghe. Voor nieuwe vondsten houd ik mij nog steeds warm aanbevolen.

's-Gravenhage, Maart 1953.

M.E. Kronenberg.

1) In mijn eerste opstel moet aan de beschrijving van 3 worden toegevoegd (dus in dl. XXXI op p. 109): Op 176a hsn., Christus overwint de dood met opschriften, in hsn., links: O doot ick || sal v doot zȳ || Osee. xiij. || en rechts: O helle ic sal || uwē beet zijn || Op 176b drukkersmerk met het Keulse wapen, gelijk de beschrijving in dl. XXXI op p. 106.