Het Boek. Serie 2. Jaargang 31

[p. 99]

Een onbeschreven incunabel?

Al voel ik me na jarenlange afzijdigheid niet meer geheel thuis bij de incunabelen, toch wil ik hier wijzen op een uitgave, aanwezig in het Kampense Gemeente-Archief, die, naar ik meen, nergens beschreven is. De plano-druk bevat de Bul ‘Inter curas me’ van paus Alexander VI, door hem op 20 Dec. 1499 getekend en op 22 Dec. den volke plechtig verkondigd, en zal dus vermoedelijk begin 1500 gedrukt zijn. De Gesamtkatalog der Wiegendrucke vermeldt er drie uitgaven van: no. 906, gedrukt te Rome door Joh. Besicken, no. 906/10 (zie Ergänzungen IV), van Euch. Silber, eveneens te Rome, en no. 907, van Joh. Prüss te Straatsburg. Deze evenwel niet. Evenmin vond ik die elders, al erken ik dadelijk, dat me in de talrijke incunabel-bibliographieën en catalogi iets ontsnapt kan zijn.

Typenonderzoek leidde tot de conclusie, dat de thans gevondene een druk is van Peter Drach te Spiers. Wel lijkt diens type 13, hier gebruikt voor de tekst, bedrieglijk veel op type 8 van Prüss te Straatsburg. Dank zij de onovertroffen fijne onderscheidingen in de British Museum Catalogue heb ik echter kunnen constateren, dat de gebruikte C afwijkt van de zijne en overeenstemt met die van Drach. Het zou trouwens weinig aannemelijk zijn, dat Prüss twee geheel verschillende uitgaven van dezelfde Bul had vervaardigd. Behalve de teksttype 13 komen nog enkele regels voor in Drach's type 19, benevens een lombard A met parels, 14 mm hoog, wel te identificeren met Haebler's initiaal e. Men kan de volledige tekst van de bul o.a. afgedrukt vinden bij Fredericq, onder no. 261¹⁾; de bul is daar echter ten onrechte op 20 Dec. 1498, in plaats van op 20 Dec. 1499 geplaatst.

Met twee Nederlandse drukken, die een welkome bijdrage vormden voor het toekomstig deel III. 11 der Nederlandsche Bibliographie, wordt de bul vermeld onder no. 1079 in (P.C.

1) P. Fredericq en zijne leerlingen, Codex documentorum sacratissimarum indulgentiarum neerlandicarum, 1300-1600. ('s-Grav. 1922), no. 261.

[p. 100]

Molhuysen), Register van charters en bescheiden in het Oude Archief van Kampen II (Kamp. 1863), p. 13. Dankbaar ben ik de voormalige Rijksarchivaris te Zwolle, Mr. A. Haga, die mijn aandacht op deze stukken vestigde, en mede de Archivaris van Kampen, die ze voor mijn gebruik aan de Kon. Bibliotheek uitleende. Tot slot volgt hier, ten bate van de incunabelbibliographie, de beschrijving van de druk.

ALEXANDER VI, Bulla (Inter curas multiplices) tractans de indulgentiis iubilei causa, data Romae 1499, 13 Kal. Ianuarii. (Spiers, Peter Drach, begin 1500).

1a: Annunciatio Sacri Iubilei instantis Anni Centesimi. Et declara- || tio / quid pro consequenda illius plenissima indulgentia a xp̄ifidelibus fieri debeat. || ALexander Episcopus seruus seruorū dei Ad futurā rei memoriā. Inter curas multiplices que nobis ex apostolatus officio in- || cumbere dinoscunt'... r.52: ...incursurum. Dat. Rome apud || sanctum Petrum Anno incarnationis dominice Millesimoquadringentesimononagesimonono       Tertiodecimo       Kal'.       Ianuarij. || Pontificatus       nostri       Anno       Octauo. || Io. Mutinen̄.       Visa.A.Draco. || Anno incarnationis dn̄ice 2 Pontificatu quibus supra. Die vero Dominica Vicesimasecunda mensis Decembris || pn̄tes littere per diuersa alme Vrbis loca publica cū magna solennitate sono Tube premisso lecte 2 publicate fuerunt. || 1b □.
1^o. 1 bl. aan één zijde bedrukt, 417 × 293 mM., drukvlak 251 × 217 mM., typen (Haebler) 13 en 19, init. e, 57 rr.
Kampen, Gemeente-Archief.
Niet in GW.

's-Gravenhage, Mei 1952.

M.E. Kronenberg.